Transfuzja krwi – Wikipedia, wolna encyklopedia

Transfuzja krwi (przetoczenie krwi) – zabieg polegający na przetaczaniu pewnej ilości krwi lub składników krwi. Ma na celu substytucję utraconych składników.

Zgodność grup krwi

[edytuj | edytuj kod]

W przypadku transfuzji niezbędne jest stosowanie krwi zgodnej grupowo. Oprócz zgodności głównej (układ AB0) należy także wziąć pod uwagę zgodność czynnika Rh.

  • Osoba z grupą krwi 0 RhD ujemny jest uniwersalnym dawcą (brak antygenów A i B).
  • Osoba z grupą krwi AB jest uniwersalnym biorcą (brak przeciwciał anty-A i anty-B).
  • Grupa A ma antygeny A i przeciwciała anty-B.
  • Grupa B ma antygeny B i przeciwciała anty-A.
Tabela zgodności grup krwi
Biorca Dawca KKCz
0- 0+ B- B+ A- A+ AB- AB+
AB+ X X X X X X X X
AB- X   X   X   X  
A+ X X     X X    
A- X       X      
B+ X X X X        
B- X   X          
0+ X X            
0- X              

Legenda: X - prawidłowe krzyżowanie grup krwi.

Jeśli w krwi biorcy znajdują się przeciwciała przeciwko antygenom dawcy, to następują powikłania potransfuzyjne. Krwinki dawcy zostają zniszczone w organizmie biorcy.

Powikłania poprzetoczeniowe

[edytuj | edytuj kod]

Ze względu na czas, w jakim pojawią się powikłania poprzetoczeniowe, mówimy o powikłaniach:

  • Wczesnych – występujących od czasu rozpoczęcia transfuzji do 24 godzin po jej zakończeniu;
  • Późnych – występuje najczęściej między 3. a 21. dniem po transfuzji.

Powikłania poprzetoczeniowe możemy również podzielić ze względu na rodzaj ich przebiegu:

  • Powikłania łagodne (najczęściej występują po zakończeniu przetoczenia lub w kilka dni po przetoczeniu);
  • Powikłania średnie;
  • Powikłania ciężkie (przeważnie są to powikłania wczesne, występujące już podczas przetoczenia krwi).

Powikłania wczesne – występujące od czasu rozpoczęcia transfuzji, do 24 godzin po jej zakończeniu:

  • O łagodnym przebiegu:
    • Odczyny alergiczne - najczęściej są spowodowane przez przeciwciała dla białek osocza lub składniki dodawane do preparatów: substancje zapobiegające krzepnięciu oraz stabilizatory zawarte w preparatach krwi;
    • pokrzywka.
  • O średnio ciężkim przebiegu:
    • zakażenie bakteryjne (spowodowane przeważnie zainfekowaniem preparatu krwi w czasie przechowywania lub zakażenie dawcy bakteriami znajdującymi się na skórze pacjenta, bądź na niesterylnym zestawie do przetoczeń) objawia się dreszczami, gorączką;
    • odczyn gorączkowy niehemolityczny – występują u około 2% biorców; może być spowodowany obecnością przeciwciał dla antygenów krwinek białych lub płytek krwi.
  • o ciężkim przebiegu
    • hiperkaliemia – spowodowana jest wydostaniem się potasu z krwinek czerwonych, krew przechowywana dłużej zawiera więcej jonów potasu, gdyż większa ilość erytrocytów uległa rozpadowi;
    • hipokalcemia – występuje przy masywnych toczeniach, podczas których dochodzi do wiązania się cytrynianu (środka konserwującego) z wapniem, który znajduje się w osoczu, w ten sposób cytrynian usuwa wapń z układu krążenia. Przy transfuzjach masywnych magazyny wapnia znajdujące się w kościach nie zdążą być uruchomione, wskutek czego dochodzi do zaburzeń czynności serca, układu krzepnięcia;
    • przeciążenie krążenia – spowodowane zbyt dużą ilością przetoczonych preparatów krwiopochodnych przy zachowanej normowolemii, co objawia się zaburzeniem czynności serca, zaburzeniami oddychania oraz wzrostem ciśnienia tętniczego krwi;
    • ostry odczyn hemolityczny;
    • wstrząs septyczny;
    • wstrząs anafilaktyczny;
    • ostra niewydolność oddechowa poprzetoczeniowa (w 1:2000 przypadków[1]);
    • zakrzepy i zatory w naczyniach serca i płuc (szczególnie gdy przetaczane są preparaty wspierające układ krzepnięcia krwi).

Powikłania późne występuje najczęściej między 3. a 21. dniem po transfuzji:

  • przeniesienie zakażenia kiłą (jeśli preparat był przechowywany w temp. 4 °C krócej niż 96 godzin);
  • przeniesienie zakażenia HIV; 1:2–3 miliony przetoczeń; zakażenie wirusem doprowadza do nieuleczalnej choroby atakującej system immunologiczny – AIDS;
  • zakażenie malarią;
  • plamica poprzetoczeniowa;
  • Wirusowe zapalenie wątroby typu B i C; 1:40 000–200 000 przetoczeń;
  • zakażenie CMV;
  • choroba Chagasa;
  • opóźniony odczyn hemolityczny;
  • plamica poprzetoczeniowa małopłytkowa;
  • przeciążenie żelazem (szczególnie u wielokrotnych biorców);
  • GvHD – choroba „przeszczep przeciwko biorcy”.

Transfuzja krwi a religia

[edytuj | edytuj kod]

Ze względów religijnych przyjęcia transfuzji krwi pełnej, jak również jej 4 głównych składników, odmawiają Świadkowie Jehowy. Powołują się oni na tekst Pisma Świętego z księgi Dziejów Apostolskich 15:20, 28–29[2][3][4][5]. Nie zgadzają się również na autotransfuzje (przechowywanie krwi pacjenta z myślą o nadchodzącej operacji). Dopuszczają jednak stosowanie dostępnych metod alternatywnych wobec transfuzji, takich jak hemodylucja, hemodializa, śródoperacyjne odzyskiwanie krwi czy użycie płucoserca. Przyjmowanie drobnych frakcji uzyskiwanych z krwi jest pozostawione osobistej decyzji[6][7][8][9].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. CC. Silliman, AJ. Paterson, WO. Dickey, DF. Stroneck i inni. The association of biologically active lipids with the development of transfusion-related acute lung injury: a retrospective study.. „Transfusion”. 37 (7), s. 719-26, Jul 1997. PMID: 9225936. 
  2. „Bo duch święty i my sami uznaliśmy za słuszne nie nakładać na was dodatkowego ciężaru, z wyjątkiem następujących rzeczy koniecznych: Macie powstrzymywać się od tego, co ofiarowano bożkom, od krwi, od mięsa uduszonych zwierząt i od niemoralnych kontaktów seksualnych. Jeśli będziecie się tego starannie wystrzegać, dobrze się wam powiedzie. Bądźcie zdrowi!”.” (NW)
  3. Dlaczego Świadkowie Jehowy nie przyjmują transfuzji krwi? [online], jw.org.
  4. M. Rajtar, Krew jako ciało "obce" i "indywidualne". Krew i biotożsamość na przykładzie Świadków Jehowy w Niemczech, „Etnografia Polska”, 58, 2014, z. 1-2, s. 104-105.
  5. K. Krzysztofek, Stanowisko Świadków Jehowy wobec wybranych współczesnych procedur medycznych w świetle prawa polskiego, „Studia z Prawa Wyznaniowego”, 18, 2015, s. 291-292.
  6. Frakcje krwi i zabiegi medyczne, [w:] Zawsze bądź blisko Jehowy [online], jw.org, s. 215–218.
  7. Watchtower, Strategie alternatywne wobec transfuzji — proste, skuteczne, bezpieczne [online], jw.org [dostęp 2015-12-29].
  8. Metody leczenia związane z użyciem krwi, [w:] Już zawsze ciesz się życiem! — interaktywny kurs biblijny [online], 2021.
  9. Boży pogląd na krew, [w:] Już zawsze ciesz się życiem! — interaktywny kurs biblijny [online], 2021.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]