Tykwa – Wikipedia, wolna encyklopedia

Tykwa

Kwiat i owoc tykwy pospolitej
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	dyniowce
Rodzina	dyniowate
Rodzaj	tykwa
Nazwa systematyczna
Lagenaria Seringe Mém. Soc. Phys. Genève 3(1): t. 2. 1825
Synonimy
Adenopus Benth. Sphaerosicyos Hook. f.
Multimedia w Wikimedia Commons

Tykwa (Lagenaria Ser.) – rodzaj jednorocznych, pnących roślin tropikalnych z rodziny dyniowatych. Obejmuje 6 gatunków^[3]. Występują one w Afryce środkowej i południowej, włącznie z Madagaskarem. Jako rośliny introdukowane obecne są na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy^[3].

Łodyga

Pędy rośliny dochodzą do 2,5 m.

Liście

Duże, długości 10–14 cm.

Kwiaty

Białe.

Owoce

Zdrewniałe i osiągają wielkość od 10 cm do 1 m. Mogą osiągać różne kształty: od okrągłych, poprzez gruszkowate do podłużnych. Kolor owocu zależny jest od gatunku. Owoce niektórych gatunków nadają się do jedzenia.

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (2001...)

Rodzaj z rodziny dyniowatych z rzędu dyniowców, należących do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych^[2]. W obrębie rodziny: podrodzina Cucurbitoideae, plemię Benincaseae^[4].

Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Takht.), nadrząd Cucurbitanae Reveal, rząd dyniowce (Cucurbitales Dumort.), podrząd Cucurbitineae Engl., rodzina dyniowate (Cucurbitaceae Juss.), rodzaj tykwa (Lagenaria Ser.)^[5]

Wykaz gatunków^[3]

• Lagenaria abyssinica (Hook.f.) C.Jeffrey
• Lagenaria breviflora (Benth.) Roberty
• Lagenaria guineensis (G.Don) C.Jeffrey
• Lagenaria rufa (Gilg) C.Jeffrey
• Lagenaria siceraria (Molina) Standl. – tykwa pospolita, kalebasa, lagenaria
• Lagenaria sphaerica (Sond.) Naudin

Wykorzystywana jako roślina ozdobna – do celów dekoracyjnych wykorzystywane są owoce. Zrywa się je, gdy są już w pełni dojrzałe, tzn. zaczynają twardnieć i robią się lekkie, co pozwala zapobiec gniciu. Po zbiorze należy przechowywać je w suchym pomieszczeniu aż do całkowitego wysuszenia.

Roślina jadalna, wykorzystywana w postaci marynowanych pasków jako dodatek do sushi (kanpyo)^[6].

Wysuszone i wydrążone owoce (kalabasy) służą w wielu rejonach świata jako perkusyjne instrumenty muzyczne. W Afryce są to m.in. shekere czy berimbau (także w Brazylii), a w Ameryce Łacińskiej marakasy.

Tykwy bardzo często służą jako pojemnik do picia (np. Yerba mate), naczynia, łyżki i pojemniki. Rzeźbione tykwy pełnią też funkcje dekoracyjne.

Historia

Pierwszą wzmianką o uprawie tykwy pospolitej w Europie jest Hortulus – poemat szwabskiego mnicha z Reichenau Walafriusa Strabusa (807 – 849) w którym opisuje on swoje doświadczenia w uprawie tego gatunku^[7].

W Polsce nasiona tykwy można wysiać do doniczki na początku kwietnia i po ustąpieniu przymrozków przesadzić do gruntu lub siać bezpośrednio do gruntu w połowie kwietnia, początku maja. Nasiona i młode rośliny potrzebują dużo wody. Tykwy są roślinami ciepłolubnymi, więc powinny rosnąć w nasłonecznionym miejscu.