Ulica Czysta w Krakowie – Wikipedia, wolna encyklopedia

ulica Czysta
	Stare Miasto
	; Widok od wschodu, od skrzyżowania z ul. Dolnych Młynów
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Miejscowość	Kraków
Długość	260 m
Przebieg
	Położenie na mapie Polski ulica Czysta
	Położenie na mapie województwa małopolskiego ulica Czysta
	Położenie na mapie Krakowa ulica Czysta
	50°03′49,0″N 19°55′35,0″E/50,063611 19,926389
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Czysta – ulica w Krakowie, w dzielnicy I Stare Miasto, na Piasku. Prowadzi od ulicy Dolnych Młynów i placu ks. Mieczysława Kuznowicza na wschodzie do alei Adama Mickiewicza (bez fizycznego połączenia jezdni) na zachodzie^[1].

Historia

Ulica została w obecnym kształcie wytyczona w 1891 roku. Tereny te należały wówczas do Tomasza Prylińskiego, architekta i autora m.in. projektu przebudowy Sukiennic. Nazwa ulicy została nadana w 1892 roku^[2]. Wcześniej wśród propozycji nazw wymieniano m.in. „Mączna” lub „Młynarska”, od znajdujących się w pobliżu Dolnych Młynów nad nieistniejącą już odnogą Rudawy – Młynówką Królewską, jak również „Fabryczna”, od pobliskiej fabryki cygar^[3].

W tym rejonie znajdował się najstarszy krakowski cmentarz żydowski, obejmujący swoim obszarem być może nawet teren dzisiejszego gmachu głównego Akademii Górniczo-Hutniczej. Wzmiankowany był po raz pierwszy w 1311 roku. Jego umiejscowienie tutaj wynikało najpewniej z pobliskiej lokalizacji pierwszej krakowskiej dzielnicy żydowskiej przy ulicy św. Anny (dawniej ulicy Żydowskiej). Po przeniesieniu krakowskich Żydów na Kazimierz w 1495 roku cmentarz zaczął tracić na znaczeniu. Ostatnią wzmiankę o nim odnotowano w roku 1599^[3].

Zabudowa

Zabudowa ulicy jest jednolita, zwarta, niemal wyłącznie mieszkalna. Stanowią ją głównie kamienice czynszowe, przeważnie dwupiętrowe, niektóre później nadbudowane, wzniesione w latach 90. XIX wieku i na początku XX wieku, o fasadach w stylu historyzmu z prostym detalem architektonicznym, niektóre w stylu modernistycznym^[2]^[4].

ul. Czysta 1 (ul. Dolnych Młynów 4) – Zabytkowa kamienica w stylu neobarokowym. Projektował Stefan Ertel, 1893.
ul. Czysta 3 – Kamienica w stylu neobarokowym. Projektował Leopold Tlachna, 1898.
ul. Czysta 5 – Kamienica w stylu neobarokowym. Projektował Kazimierz Henisz, 1892.
ul. Czysta 7 – Kamienica w stylu neobarokowym. Projektował Kazimierz Henisz, 1890.
ul. Czysta 8 – Kamienica w stylu historyzującym. Projektował Leopold Tlachna, 1899.
ul. Czysta 9 – Kamienica w stylu modernistycznym. Jedyny budynek przy ulicy wzniesiony w okresie po II wojnie światowej.
ul. Czysta 10 – Kamienica w stylu historyzującym. Wzniesiona w roku 1899.
ul. Czysta 11 – Kamienica w stylu historyzującym. Projektowali Karol Janecki i J. Mroczek, 1893.
ul. Czysta 12 – Kamienica w stylu historyzującym. Projektował Karol Scharoch, 1898.
ul. Czysta 13 – Kamienica. Wzniesiona w roku 1900.
ul. Czysta 14 – Kamienica. Projektowali Rajmund Meus i Bronisław Górski, 1893.
ul. Czysta 15 – Kamienica w stylu historyzującym. Projektował Leopold Tlachna, 1891.
ul. Czysta 16 – Kamienica w stylu historyzującym. Projektował Beniamin Torbe, 1906.
ul. Czysta 17 – Kamienica w stylu historyzującym. Projektował Leopold Tlachna, 1902.
ul. Czysta 18 (al. Mickiewicza 17) – Dawny gmach Zakładu Weterynarii i Medycyny Sądowej. Obecnie siedziba Katedry Mikrobiologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego^[5]. Projektował Józef Sare, 1910–1912. Jedyny budynek cofnięty w linii zabudowy ulicy.
ul. Czysta 19 – Kamienica z detalem secesyjnym (kute balustrady balkonów) oraz przyziemiem dekorowanym naturalnymi kamieniami łamanymi. Projektował Aleksy Kowalski, 1896–1897. Przebudowano w 1905.
ul. Czysta 21 – Zabytkowa kamienica w stylu neobarokowym. Projektował Leopold Tlachna, 1899.

Galeria

Widok od zachodu, od al. Mickiewicza
Widok na zachód, od skrzyżowania z ulicą Dolnych Młynów (2024)
ul. Czysta 1 (ul. Dolnych Młynów 4)
Kamienica (proj. Stefan Ertel, 1893)
ul. Czysta 5
Kamienica (proj. Kazimierz Henisz, 1892)
ul. Czysta 7
Kamienica (proj. Kazimierz Henisz, 1890)
ul. Czysta 11
Kamienica (proj. Karol Janecki i J. Mroczek, 1893)
ul. Czysta 13
Kamienica (1900)
ul. Czysta 17
Kamienica (proj. Leopold Tlachna, 1892)
ul. Czysta 21
Kamienica (proj. Leopold Tlachna, 1899)

Przypisy

↑ Praca zbiorowa: Kraków plan miasta. Kraków: 2024. ISBN 978-83-8184-589-2.
↑ ^a ^b Encyklopedia Krakowa. Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 140. ISBN 83-01-13325-2.
↑ ^a ^b Garbary: Przewodnik. Wyd. II. Kraków: vis-à-vis/Etiuda, 2015, s. 72. ISBN 978-83-7998-047-5.
↑ Gminna ewidencja zabytków - Kraków. [w:] www.bip.krakow.pl [on-line]. [dostęp 2023-08-11].
↑ Katedra Mikrobiologii UJ CM. [w:] km.cm-uj.krakow.pl [on-line]. [dostęp 2023-08-11].

[1] Praca zbiorowa: Kraków plan miasta. Kraków: 2024. ISBN 978-83-8184-589-2.

[ek-2] Encyklopedia Krakowa. Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 140. ISBN 83-01-13325-2.

[pasek-3] Garbary: Przewodnik. Wyd. II. Kraków: vis-à-vis/Etiuda, 2015, s. 72. ISBN 978-83-7998-047-5.

[4] Gminna ewidencja zabytków - Kraków. [w:] www.bip.krakow.pl [on-line]. [dostęp 2023-08-11].

[5] Katedra Mikrobiologii UJ CM. [w:] km.cm-uj.krakow.pl [on-line]. [dostęp 2023-08-11].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]