Ulica Litewska w Warszawie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ulica Litewska w Warszawie
Śródmieście Południowe
Ilustracja
Ulica Litewska przy Marszałkowskiej
Państwo

 Polska

Miejscowość

Warszawa

Przebieg
al. J.Ch. Szucha
ul. Adolfa Dymszy
ul. Marszałkowska
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Ulica Litewska w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Litewska w Warszawie”
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Litewska w Warszawie”
Ziemia52°13′08,0″N 21°01′19,0″E/52,218889 21,021944
Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Litewska – ulica w śródmieściu Warszawy, biegnąca od alei J.Ch. Szucha do ul. Marszałkowskiej.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Ulica została wytyczona w 1877 w związku z parcelacją znajdujących się w tym miejscu ogrodów[1]. Nadana kilka lat później nazwa ulicy pochodzi od stacjonującego w pobliżu rosyjskiego Litewskiego Pułku Lejbgwardii[2][3].

Po 1880 przy ulicy pod nr 3 wzniesiono krytą ujeżdżalnią zwaną tattersallem[4] lub Tattersalem[5]. W 1899 pod nr 6 powstał pałacyk księcia Wasyla Dołgorukowa zaprojektowany przez Ludwika Panczakiewicza[6]. W latach 1902–1903 pod nr 16 zbudowano dom Instytutu Higieny Dziecięcej im. barona Leona de Lenvala zaprojektowany przez Karola Jankowskiego i Franciszka Lilpopa. Budynek został przebudowany w latach 1931–1932 według projektu Romualda Millera[7].

W czasie okupacji niemieckiej ulica znalazła się w obrębie dzielnicy policyjnej[8]. Po usunięciu Polaków, jej mieszkańcami byli głównie funkcjonariusze niemieckiego aparatu policyjnego[3].

W 1943 Klinikę Dziecięcą mieszczącą się w domu Instytutu Higieny Dziecięcej przeniesiono do opuszczonych budynków Szpitala Dziecięcego Bersohnów i Baumanów[9]. W jej miejscu powstał szpital dla dzieci niemieckich[9]. Jesienią 1943 do budynku dawnego Zakładu Sierot po Robotnikach (nr 14)[10] przeniesiono z ul. Gęsiej 24 wychowawczy obóz pracy policji bezpieczeństwa[11][12].

7 września 1943 na Litewskiej (przy Marszałkowskiej) członkowie harcerskiego oddziału „Agat” przeprowadzili udaną akcję likwidacyjną zastępcy komendanta Pawiaka Franza Bürkla[13], a 5 października 1943 u zbiegu z aleją Szucha zastrzelono kierownika referatu IV A3 warszawskiego Gestapo Jacoba Lechnera[14].

Zabudowa ulicy w większości przetrwała II wojnę światową[1][15]. Po 1945 przebudowano i połączono budynki nr 16 i 14; stały się one częścią szpitala dziecięcego przy ul. Marszałkowskiej 24[16]. Przy wejściu do budynku nr 16 zachował się napis z 1945 o jego rozminowaniu pozostawiony przez sapera Borowicza[17]. W przebudowanej hali dawnej ujeżdżalni w 1948 rozpoczął działalność Teatr Syrena[18]. W pałacyku Dołgorukowa umieszczono biura Ambasady Czechosłowacji[19], a po powstaniu w 1993 Czech i Słowacji ulokowała się w nim Ambasada Słowacji[20].

Około 1950 do dawnego gmachu Najwyższej Izby Kontroli, będącego od 1945 siedzibą Ministerstwa Spraw Zagranicznych, dobudowano od strony Litewskiej skrzydło boczne w stylu neoracjonalizmu (nr 2/4)[21]. W 2003 na rogu ulicy Litewskiej i alei Szucha zakończyła się budowa biurowca Articon Center (al. Szucha 21), zakupionego w 2005 przez Ministerstwo[22].

Ważniejsze obiekty

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 108.
  2. ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 130. ISBN 83-86619-97X.
  3. ↑ a b Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 9. Langiewicza-Łukasińskiego. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2003, s. 94. ISBN 83-88372-24-6.
  4. ↑ Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta. Tom I. Śródmieście Południowe. Warszawa: Wydawnictwo VEDA, 2004, s. 95. ISBN 83-85584-45-5.
  5. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 9. Langiewicza-Łukasińskiego. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2003, s. 92. ISBN 83-88372-24-6.
  6. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 9. Langiewicza-Łukasińskiego. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2003, s. 99. ISBN 83-88372-24-6.
  7. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 9. Langiewicza-Łukasińskiego. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2003, s. 104–105. ISBN 83-88372-24-6.
  8. ↑ Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 235. ISBN 978-83-07-03239-9.
  9. ↑ a b Zofia Podgórska-Klawe: Szpitale warszawskie 1388–1945. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 309.
  10. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 9. Langiewicza-Łukasińskiego. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2003, s. 104. ISBN 83-88372-24-6.
  11. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 436. ISBN 83-01-08836-2.
  12. ↑ Władysław Bartoszewski: Warszawski pierścień śmierci 1939-1944. Warszawa: Wydawnictwo Świat Książki, 2008, s. 237. ISBN 978-83-247-1242-7.
  13. ↑ Tomasz Strzembosz: Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939–1944. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983, s. 344. ISBN 83-06-00717-4.
  14. ↑ Tomasz Strzembosz: Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939–1944. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983, s. 51, 353. ISBN 83-06-00717-4.
  15. ↑ Jacek Wołowski: Moja Warszawa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 161. ISBN 83-01-00062-7.
  16. ↑ Instytut Higieny Dziecięcej im. barona Lenvala. warszawa1939.pl. [dostęp 2016-07-16].
  17. ↑ Tomasz Urzykowski. Saperski napis sprzed 73 lat. „Gazeta Stołeczna”, s. 3, 10 października 2018. 
  18. ↑ Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta. Tom I. Śródmieście Południowe. Warszawa: Wydawnictwo VEDA, 2004, s. 96. ISBN 83-85584-45-5.
  19. ↑ Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 1977, s. 84.
  20. ↑ Ambasada Republiki Słowackiej w Warszawie. [w:] Ambasada Republiki Słowackiej w Warszawie [on-line]. mzv.sk. [dostęp 2018-10-14].
  21. ↑ Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1918–1939. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2006, s. 60. ISBN 83-60350-00-0.
  22. ↑ NIK: MSZ przepłaciło 16 mln zł netto za biurowiec Articom Center. [w:] Puls Biznesu [on-line]. 25 sierpnia 2005. [dostęp 2016-07-17].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Litewska_w_Warszawie&oldid=73081988”