Władysław Plater – Wikipedia, wolna encyklopedia

Władysław Ewaryst Broel-Plater

Data i miejsce urodzenia	7 listopada 1808 Wilno
Data śmierci	22 kwietnia 1889
Zawód, zajęcie	polityk, poseł, dziennikarz
Multimedia w Wikimedia Commons

Władysław Ewaryst Broel-Plater (ur. 7 listopada 1808 w Wilnie, zm. 22 kwietnia 1889) – hrabia^[1], poseł na Sejm powstańczy w czasie powstania listopadowego, dziennikarz i polityk emigracyjny, fundator i członek Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu w 1870 roku^[2].

Był synem Kazimierza i Apolinary z Żabów. W 1827 wyruszył w podróż. Odwiedził Petersburg, Niemcy, Szwajcarię i Anglię. Wybuch powstania zastał go w Anglii, zaś na początku 1831 powrócił do kraju. Podpisał 25 stycznia 1831 roku akt detronizacji Mikołaja I Romanowa^[3][4]. 10 sierpnia 1831 podpisał w Warszawie akt przystąpienia do powstania województwa mińskiego, tam też został wybrany na posła z powiatu wilejskiego^[5], uczestniczył w obradach sejmu w Zakroczymiu i Płocku.

Majątek jego został skonfiskowany. W Paryżu w grudniu 1831 powołał wraz z bratem Cezarym Towarzystwo Litewskie i Ziem Ruskich. W maju 1832 wyruszył do Anglii w związku z polską mocją w Izbie Gmin. Był członkiem sejmu powstańczego na emigracji^[6]. W 1833 powrócił do Paryża i włączył się w działalność Towarzystwa Literackiego i z jego ramienia wydawał pismo w języku francuskim Le Polonais. Journal des intérêts de la Pologne. Służył jako łącznik księcia Adama Jerzego Czartoryskiego z francuskim światem politycznym. Od grudnia 1839 do czerwca 1840 przebywał w Londynie, wysłany tam dla zainteresowania rządu brytyjskiego kwestią Wolnego Miasta Krakowa^[7].

Po powrocie do Paryża odsunął się od środowiska księcia Czartoryskiego. W 1841 założył monarchistyczny Dziennik Narodowy. W 1844 przeniósł się do Szwajcarii, gdzie nabył dom w pobliżu Zurychu (willa Broelberg). Ożenił się z Karoliną Bauer, niemiecką aktorką o europejskiej sławie. Po wybuchu rewolucji lutowej 1848 przybył do Paryża i zawarł ugodę z obozem Hôtelu Lambert. Zawiózł do Frankfurtu nad Menem odezwę byłych parlamentarzystów Sejmu powstańczego do Zgromadzenia Ogólnoniemieckiego.

Po wybuchu powstania styczniowego uczestniczył w organizowaniu przerzutu młodzieży polskiej udającej się do kraju z Włoch przez Szwajcarię.10 lutego 1864 Romuald Traugutt zatwierdził wydawanie przez niego pisma w Szwajcarii w języku niemieckim dla szerzenia propagandy sprawy polskiej oraz kazał złożyć Platerowi szczere podziękowanie za jego patriotyczne prace. W marcu tego roku komisarz Rządu Narodowego Wacław Przybylski mianował go formalnie agentem Rządu Narodowego w Szwajcarii.

W 1868 snuł plany utworzenia Ligi Antymoskiewskiej. W 1881 w czasie negocjowania konkordatu pomiędzy Watykanem a Imperium Rosyjskim protestował w swoim memoriale przed wprowadzeniem języka rosyjskiego do katolickich nabożeństw^[7].

W stulecie konfederacji barskiej w sierpniu 1868 własnym sumptem ufundował Kolumnę Barską nad Jeziorem Zuryskim. W 1870 przeniósł kolumnę do wydzierżawionego zamczyska w Rapperswilu. W gmachu tym w październiku 1870 otworzył Muzeum Narodowe.

• Stefan Kieniewicz: Plater (Broel-Plater) Władysław Ewaryst (1808–1889), w: Polski Słownik Biograficzny, 1976, t. XXVI, s. 686–691

• Publikacje W. Platera w zbiorach Biblioteki Narodowej – wersja cyfrowa na Polona.pl
• Dzieła w:
  • Archive
  • Federacji Bibliotek Cyfrowych
  • Google