Frankowa – Wikipedia, wolna encyklopedia

Frankowa

Veľká Franková

Widok ogólny z Przełęczy Hanuszowskiej
Flaga
Państwo	Słowacja
Kraj	preszowski
Powiat	Kieżmark
Starosta	Ondrej Krempaský[1]
Powierzchnia	10,59[2] km²
Wysokość	658[3] m n.p.m.
Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość	335[4] 31,54[5] os./km²
Nr kierunkowy	+421 52[3]
Kod pocztowy	059 78[3]
Tablice rejestracyjne	KK
Położenie na mapie Słowacji Frankowa
Położenie na mapie kraju preszowskiego Frankowa
49°20′12″N 20°17′48″E/49,336667 20,296667
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Frankowa (słow. Veľká Franková) – wieś (obec) na Słowacji w powiecie Kieżmark, kraju preszowskim. Znajduje się w etnograficznym regionie zwanym Zamagurzem. Położona jest przy ujściu Frankowskiego Potoku do Osturniańskiego Potoku. Zajmuje doliny tych potoków oraz wznoszące się nad nimi stoki grzbietów Pogórza Spiskiego. Przez miejscowość przechodzi szosa z Hanuszowców przez Przełęcz Hanuszowską do Osturni oraz odbiegająca od niej droga z Frankowej do Frankówki.^[6]

We Frankowej ostało się jeszcze sporo dawnych stylowych zabudowań z bali drewnianych o szczelinach między belkami umszytych, zabitych deseczkami i malowanymi zazwyczaj na niebieski kolor.

 Osobny artykuł: Przejście graniczne Kacwin-Veľká Franková.

Wieś założyli w końcu XIII wieku na prawie niemieckim przedstawiciele pochodzącego z Wielkiej Łomnicy rodu Berzeviczy. W kronikach notowana po raz pierwszy w 1296, następnie w 1314 jako villa magistri Frank („wieś mistrza Franka”). W 1396 wieś przeszła w zarząd zgromadzenia kartuzów ze Skały, a w późniejszym okresie w skład państwa kartuzów z Czerwonego Klasztoru. W latach 1529–1542 Frankowa przynależała do państwa niedzickiego. Po tym czasie została zwrócona do dóbr kartuzów i dzieliła ich los do zniesienia poddaństwa w 1848 roku^[7].

W 1553 roku do wsi przeor kartuzów sprowadził do wsi dodatkowych rusińskich osadników, których liczba w pewnym momencie była tak duża, że w roku 1562 w kronikach Frankową opisano jako wieś rusińską (villa Rutenis)^[7]. Pomimo tego wieś tradycyjnie zaliczana jest do wsi góralskich. Mieszkańcy zachowali swój folklor i do dzisiaj mówią gwarą spiską, klasyfikowaną przez polskich językoznawców jako gwara dialektu małopolskiego języka polskiego, przez słowackich zaś jako gwara przejściowa polsko-słowacka^[8].

Według danych pozyskanych podczas spisu powszechnego z 2011 roku mieszkańcy Frankowej przynależeli do następujących grup:

• Według płci:^[9][10][11]
  • mężczyźni – 175
  • kobiety – 171

• Według narodowości:^[9]
  • Słowacy – 347
  • Ukraińcy – 2
  • Czesi – 1
  • Polacy – 1

• Według języka ojczystego:^[10]
  • słowacki – 346
  • ukraiński – 2
  • czeski – 1
  • polski – 1
  • nieokreślony – 1

• Według wyznania:^[11]
  • Kościół rzymskokatolicki – 314
  • Kościół greckokatolicki – 3
  • bez wyznania – 6
  • nieokreślone – 28

• Frankowa
• 
  Kościół we Frankowej (maj 2011)
• 
  Zabytkowy dom (maj 2011)

• Frankowa mała i wielka, węg. ''Kis-Frankova'' i ''Nagy-Frankova''..., [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 403 .