Wiskacza – Wikipedia, wolna encyklopedia

Wiskacza
	Lagidium
	Meyen, 1833
	; Przedstawiciel rodzaju – wiskacza górska (L. viscacia)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	żuchwowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	jeżozwierzowce
Infrarząd	jeżozwierzokształtne
Nadrodzina	Chinchilloidea
Rodzina	szynszylowate
Rodzaj	wiskacza
	Typ nomenklatoryczny
	Lagidium peruanum Meyen, 1833 (= Lepus viscacia G.I. Molina, 1782)
Synonimy
	Viscacia Rafinesque, 1815; Viscaccia Oken, 1816; Lagotis E.T. Bennett, 1833;
	Viscacia Rafinesque, 1815; Viscaccia Oken, 1816; Lagotis E.T. Bennett, 1833;
Gatunki
	3 gatunki – zobacz opis w tekście
	3 gatunki – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Wiskacza^[6] (Lagidium) – rodzaj ssaków z rodziny szynszylowatych (Chinchillidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Południowej (Ekwador, Peru, Boliwia, Chile i Argentyna)^[7]^[8]^[9].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 295–475 mm, długość ogona 215–400 mm, długość ucha 60–82 mm, długość tylnej stopy 82–113 mm; masa ciała 0,75–2,1 kg^[8]^[10].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1833 roku niemiecki botanik, lichenolog i zoolog Franz Meyen na łamach Nova acta physico-medica Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curiosum^[c]^[1]. Na gatunek typowy Meyen wyznaczył (oznaczenie monotypowe) wiskaczę górską (L. viscacia).

Etymologia

Viscaccia: hiszp. vizcacha ‘wiskacza’, od keczua wisk’acha ‘wiskacza’^[12]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): kompozyt oparty na Lepus chilensis Oken, 1816 (= Dipus maximus Desmarest, 1817), „Le vizcache” Azara, [1801] i Mus laniger G.I. Molina, 1782.
Lagidium: gr. λαγιδιον lagidion ‘zajączek’, zdrobnienie od λαγως lagōs ‘zając’^[13].
Lagotis: gr. λαγως lagōs ‘zając’; -ωτις ōtis ‘-uchy’, od ους ous, ωτος ōtos ‘ucho’^[14]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Lagotis cuvieri Bennett, 1833 (= Lepus viscacia Molina, 1782).

Podział systematyczny

Wyróżniany takson L. peruanum nie jest akceptowany przez część ujęć systematycznych^[8]^[7]^[15]^[16]. Do rodzaju należą następujące gatunki^[17]^[10]^[7]^[6]:

Lagidium ahuacaense Ledesma, Werner, Albuja & Spotorno, 2009 – wiskacza granitowa
Lagidium viscacia (Molina, 1782) – wiskacza górska
Lagidium wolffsohni (O. Thomas, 1907) – wiskacza skalna

Zobacz też

szynszyla

Uwagi

↑ Nomen nudum.
↑ Publikacja Okena Lehrbuch der Naturgeschichte została uznana za nieważną (z kilkoma wyjątkami) na mocy uprawnień ICZN, ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego^[3].
↑ Nazwa zaxhowana, mająca pierwszeństwo przed Viscaccia Oken, 1816^[11].

Przypisy

↑ ^a ^b F. Meyen. Beiträge zur zoologie, gesammelt auf einer reise um die erde. „Nova acta physico-medica Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curiosum”. 16 (2), s. 576, 1833. (niem.).
↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 56. (fr.).
↑ ICZN. Opinion 417. Rejection for nomenclatorial purposes of volume 3 (Zoologie) of the work by Lorenz Oken entitled Okens Lehrbuch der Naturgeschichte published in 1815—1816. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 14, s. 1–42, 1956–1957. (ang.).
↑ L. Oken: Lehrbuch der Naturgeschichte. T. 3. Cz. 2. Jena: August Schmid, 1816, s. 835. (niem.).
↑ E.T. Bennett. On the Family of Chinchillidae, and on a New Genus referrible to it. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1, s. 58, 1833. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 288. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 556. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b ^c A. Spotorno & P. Valladares: Family Chinchillidae (Viscachas and Chinchillas). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher Jr. & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 479–481. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Lagidium. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2019-11-02].
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 358. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Anonim, Opinion 110. Suspension of Rules for Lagidium 1833, [w:] ICZN, Opinions rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature. Opinions 105 to 114. Opinion 114. Under suspension Simia, Simia satyrus and Pithecus are suppressed, „Smithsonian miscellaneous collections”, 73 (6), 1929, s. 17 (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 707.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 360.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 362.
↑ N.N. Bernal N.N., Lagidium viscacia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-3 [dostęp 2020-12-18] (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Lagidium viscacia G. I. Molina, 1782. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-16]. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-16]. (ang.).

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[2] Nomen nudum.

[5] Publikacja Okena Lehrbuch der Naturgeschichte została uznana za nieważną (z kilkoma wyjątkami) na mocy uprawnień ICZN, ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego^[3].

[14] Nazwa zaxhowana, mająca pierwszeństwo przed Viscaccia Oken, 1816^[11].

[Meyen-1] F. Meyen. Beiträge zur zoologie, gesammelt auf einer reise um die erde. „Nova acta physico-medica Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curiosum”. 16 (2), s. 576, 1833. (niem.).

[raf-3] C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 56. (fr.).

[iczn3-4] ICZN. Opinion 417. Rejection for nomenclatorial purposes of volume 3 (Zoologie) of the work by Lorenz Oken entitled Okens Lehrbuch der Naturgeschichte published in 1815—1816. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 14, s. 1–42, 1956–1957. (ang.).

[Oken-6] L. Oken: Lehrbuch der Naturgeschichte. T. 3. Cz. 2. Jena: August Schmid, 1816, s. 835. (niem.).

[Bennett-7] E.T. Bennett. On the Family of Chinchillidae, and on a New Genus referrible to it. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1, s. 58, 1833. (ang.).

[Cichocki&inni-8] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 288. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-9] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 556. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Spotorno&Valladares-10] A. Spotorno & P. Valladares: Family Chinchillidae (Viscachas and Chinchillas). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher Jr. & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 479–481. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-11] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Lagidium. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2019-11-02].

[amw-12] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 358. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[iczn2-13] Anonim, Opinion 110. Suspension of Rules for Lagidium 1833, [w:] ICZN, Opinions rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature. Opinions 105 to 114. Opinion 114. Under suspension Simia, Simia satyrus and Pithecus are suppressed, „Smithsonian miscellaneous collections”, 73 (6), 1929, s. 17 (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://biodiversitylibrary.org/page/27792454_707]-15] Palmer 1904 ↓, s. 707.

[CITEREFPalmer1904[https://biodiversitylibrary.org/page/27792107_360]-16] Palmer 1904 ↓, s. 360.

[CITEREFPalmer1904[https://biodiversitylibrary.org/page/27792109_362]-17] Palmer 1904 ↓, s. 362.

[iucn-18] N.N. Bernal N.N., Lagidium viscacia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-3 [dostęp 2020-12-18] (ang.).

[mdd2-19] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Lagidium viscacia G. I. Molina, 1782. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-16]. (ang.).

[mdd-20] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-16]. (ang.).

[1]

[a]

[2]

[b]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[c]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[3]

[11]