Wsiewołod Mierkułow – Wikipedia, wolna encyklopedia

Wsiewołod Mierkułow
Data i miejsce urodzenia	25 października?/6 listopada 1895 ; Zaqatala, okręg zakatalski, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	23 grudnia 1953 ; Moskwa, RFSRR, ZSRR
	Minister Kontroli Państwowej ZSRR
Okres	od 27 października 1950; do 22 maja 1953
Przynależność polityczna	Wszechzwiązkowa Komunistyczna Partia (bolszewików)
	Minister bezpieczeństwa państwowego ZSRR
Okres	od 19 marca 1946; do 7 maja 1946
	Komisarz ludowy bezpieczeństwa państwowego
Okres	od 3 lutego 1941; 14 kwietnia 1943; do 20 czerwca 1941; 15 marca 1946
	Szef GUGB
Okres	od 17 grudnia 1938; do 3 lutego 1941
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Wsiewołod Nikołajewicz Mierkułow, (ros.) Всеволод Николаевич Меркулов, ps. „Teoretyk” (ur. 25 października^?/6 listopada 1895 w Zakatale, zm. 23 grudnia 1953 w Moskwie) – wysoki funkcjonariusz Czeka/OGPU/NKWD oraz dramaturg narodowości rosyjsko-gruzińskiej. Generał armii, pierwszy zastępca i bliski współpracownik Ławrentija Berii, szef GUGB (1938–1941), NKGB (1941 i 1943–1946), minister bezpieczeństwa państwowego ZSRR (1946) i minister kontroli państwowej ZSRR (1950–1953).

Zbrodniarz komunistyczny, między innymi jeden z wykonawców zbrodni katyńskiej. Po upadku Berii stracony.

Życiorys

Syn szlachcica Nikołaja, kapitana carskiej armii, i gruzińskiej szlachcianki Ketowany z domu Cinamzgwariszwili. Wychował się w Tbilisi. Po maturze zdanej z wyróżnieniem w 1913 podjął studia fizyki i matematyki na Uniwersytecie Petersburskim, które jednak musiał przerwać w 1916 w związku z poborem do wojska po wybuchu I wojny światowej. Służył w różnych jednostkach, został mianowany w 1917 chorążym. W 1918 powrócił do rodzinnego Tbilisi, gdzie przez trzy lata pracował jako pracownik administracyjny w tamtejszej szkole dla niewidomych.

Służbę w aparacie bezpieczeństwa Mierkułow rozpoczął w 1921 w gruzińskiej Czeka. W 1925 wstąpił do WKP(b). Od 1931 pracował w gruzińskim aparacie partyjnym^[1].

W 1938 był zastępcą szefa GUGB NKWD ZSRR i szefem 3 Wydziału (kontrwywiadu), zaś od grudnia tego roku pierwszym zastępcą komisarza ludowego spraw wewnętrznych (NKWD) ZSRR Ławrientija Berii i jednocześnie szefem GUGB NKWD. W czasie agresji ZSRR na Polskę nadzorował z Kijowa koordynację działań grup operacyjno-czekistowskich na okupowanym terytorium państwa polskiego. Wraz z Leonidem Basztakowem i Bogdanem Kobułowem wchodził w skład Kolegium Specjalnego NKWD, tzw. trójki NKWD (Osoboje Sowieszczanije). Był faktycznym kierownikiem operacji „rozładowania” obozów jenieckich i więzień w kwietniu i maju 1940. Ponosi odpowiedzialność za zbrodnię katyńską.

3 lutego 1941 został mianowany komisarzem ludowym bezpieczeństwa państwowego ZSRR, kierował komisariatem do 20 lipca 1941. Po jego likwidacji objął ponownie funkcję pierwszego zastępcy szefa NKWD Ławrientija Berii, którą sprawował do 16 kwietnia 1943. W międzyczasie pełnił inne funkcje m.in. szefa Wydziału I, zajmującego się ochroną kierownictwa WKP(b) i rządu.

W lutym 1942 w Mceńsku Wsiewołod Mierkułow jako specjalny wysłannik Stalina odbył serię spotkań z SS-Obergruppenführerem Karlem Wolffem w ramach rokowań na temat zawieszenia broni na froncie wschodnim. Strony nie doszły jednak do porozumienia^[2]^[3].

Po kolejnej reorganizacji aparatu bezpieczeństwa ZSRR w 1943 i ponownym utworzeniu Ludowego Komisariatu Bezpieczeństwa Państwowego (NKGB) Mierkułow stanął na jego czele. Kierował nim od 14 kwietnia 1943 i dalej od 15 marca 1946 już jako ministerstwem do 4 maja tego samego roku, kiedy został zastąpiony przez Wiktora Abakumowa.

Zwolniony ze służby bezpieczeństwa w maju 1946, został zastępcą szefa, a następnie w 1947 szefem głównego zarządu dóbr zagranicznych przy Radzie Ministrów ZSRR. W 1950 został ministrem kontroli państwowej ZSRR.

Po aresztowaniu Berii w 1953 Mierkułow został także aresztowany w sierpniu 1953 i stracony 23 grudnia 1953.

Mierkułow pod literackim pseudonimem Wsiewołod Ross napisał kilka sztuk teatralnych, które były wystawiane na scenach teatrów moskiewskich, w tym «Inżynier Siergiejew” (wystawiana w Teatrze Małym)^[1].

Odznaczenia

Order Lenina – 26 kwietnia 1940
Order Czerwonego Sztandaru – 3 listopada 1944
Order Kutuzowa I Klasy – 18 marca 1944 (odebrany pośmiertnie 4 kwietnia 1962)
Order Republiki (Tuwińska Republika Ludowa) (18 sierpnia 1943)
dziewięć medali

Przypisy

↑ ^a ^b Abrosimow 2009 ↓.
↑ Tadeusz Kisielewski, Zabójcy. Widma wychodzą z cienia, s. 69, Wyd. „Rebis”, Poznań 2006, ISBN 83-7301-961-8.
↑ Tadeusz Konecki, Labirynt dezinformacji w drugiej wojnie światowej, s. 362–364, Wyd. „Książka i Wiedza”, Warszawa 2007, ISBN 978-83-05-13506-1.

Bibliografia

Nikita Pietrow, Psy Stalina, Warszawa 2012.
Igor Abrosimow: Советская Россия: 1917-1991 – государство, политика, экономика, наука, культура, литература, искусство. proza.ru, 2009.
Władimir Abarinow, Oprawcy z Katynia, Kraków 2007. ISBN 978-83-240-0792-9.
Н. В. Петров, К. В. Скоркин, Кто руководил НКВД 1934–1941, Москва 1999. ISBN 5-7870-0032-3.

Linki zewnętrzne

[CITEREFAbrosimow2009-1] Abrosimow 2009 ↓.

[2] Tadeusz Kisielewski, Zabójcy. Widma wychodzą z cienia, s. 69, Wyd. „Rebis”, Poznań 2006, ISBN 83-7301-961-8.

[3] Tadeusz Konecki, Labirynt dezinformacji w drugiej wojnie światowej, s. 362–364, Wyd. „Książka i Wiedza”, Warszawa 2007, ISBN 978-83-05-13506-1.

[1]

[2]

[3]