Złotokret – Wikipedia, wolna encyklopedia

Złotokret
	Chrysochloris
	Lacépède, 1799
	; Przedstawiciel rodzaju – złotokret zwyczajny (Ch. asiatica)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	afrosorkowce
Podrząd	złotokretowe
Rodzina	złotokretowate
Podrodzina	złotokrety
Rodzaj	złotokret
	Typ nomenklatoryczny
	Chrysochloris capensis Lacépède, 1799 (= Talpa asiatica Linnaeus, 1758)
Synonimy
	Chrysoris Rafinesque, 1815; Aspalax Wagler, 1830; Chrysochlora de Blainville, 1840; Ducantalpa Boitard, 1842; Engyscopus Gistel, 1848; Kilimatalpa Lundholm, 1955;
	Chrysoris Rafinesque, 1815; Aspalax Wagler, 1830; Chrysochlora de Blainville, 1840; Ducantalpa Boitard, 1842; Engyscopus Gistel, 1848; Kilimatalpa Lundholm, 1955;
Podrodzaje i gatunki
	2 podrodzaje i 5 gatunków (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	2 podrodzaje i 5 gatunków (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Złotokret^[8] (Chrysochloris) – rodzaj ssaków z podrodziny złotokretów (Chrysochlorinae) w obrębie rodziny złotokretowatych (Chrysochloridae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w środkowej i południowej Afryce^[9]^[10].

Morfologia

Długość ciała samic 94–114 mm, samców 100–123 mm, długość tylnej stopy samic 11–14 mm, samców 9–14 mm; masa ciała około 42 g^[11]^[12].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1799 roku francuski przyrodnik Bernard Germain de Lacépède w publikacji swojego autorstwa Tableau des divisions, sous-divisions, ordres et genres des mammifères^[1]. Jako gatunek typowy Lacépède wyznaczył w ramach monotypii złotokreta zwyczajnego (Ch. asiatica).

Etymologia

Chrysochloris (Chrysoris, Chrysochlora): gr. χρυσος khrusos „złoto”; χλωρος khlōros „zielony, zielono-żółty”^[13].
Aspalax: gr. ασπαλαξ spalax, ασπαλακος spalakos „kret”^[14]. Gatunek typowy: Wagler wymienił dwa gatunki Talpa inaurata Schreber, 1777 (= Talpa asiatica Linnaeus, 1758) i Talpa rubra Linnaeus, nie określając typu nomenklatorycznego.
Ducantalpa: Ducan (= Tucan), Gujana; łac. talpa „kret”^[15]. Gatunek typowy: Chrysochloris rubra Daudin, 1802 (= Talpa asiatica Linnaeus, 1758).
Engyscopus: gr. εγγυς engus „blisko”; σκοπος skopos „poszukiwacz”, od σκοπεω skopeō „badać”^[16].
Kilimatalpa: Kilimanjaro (pol. Kilimandżaro), Tanzania; łac. talpa „kret”^[7]. Gatunek typowy: Chrysochloris stuhlmanni Matschie, 1894.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki zgrupowane w dwóch podrodzajach^[17]^[12]^[9]^[8]:

Kilimatalpa Lundholm, 1955
- Chrysochloris stuhlmanni Matschie, 1894 – złotokret ruwenzorski
Chrysochloris Lacépède, 1799
- Chrysochloris asiatica (Linnaeus, 1758) – złotokret zwyczajny
- Chrysochloris visagiei Broom, 1950 – złotokret reliktowy

Opisano również gatunki wymarłe z pliocenu Południowej Afryki nie przypisane do żadnego z powyższych podrodzajów^[18]:

Chrysochloris arenosa Asher & Avery, 2010^[19]
Chrysochloris bronneri Asher & Avery, 2010^[20]

Uwagi

↑ Nieuzasadniona poprawka Chrysochloris Lacépède, 1799.
↑ Najprawdopodobniej nazwa zastępcza dla Chrysochloris Lacépède, 1799; młodszy homonim Aspalax Desmarest, 1804 (Spalacidae).
↑ Wariant pisowni Chrysochloris Lacépède, 1799; młodszy homonim Chrysochlora Latreille, 1829 (Diptera).
↑ Nowa nazwa dla Chrysochloris Lacépède, 1799, ponieważ Gistel błędnie uważał, że nazwa ta jest młodszym homonimem Chrysochlora Latreille, 1829 (Diptera).

Przypisy

↑ ^a ^b B.G. de Lacépède: Tableau des divisions, sous-divisions, ordres et genres des mammifères. W: B.G. de Lacépède: Discours d’ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, donné dans le Muséum national d’Histoire naturelle, l’an VII de la République, et tableaux méthodiques des mammifères et des oiseaux. Paris: Plassan, 1799, s. 7. (fr.).
↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 59. (fr.).
↑ J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien, mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel. Ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München, Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 14. (niem.).
↑ H.M.D. de Blainville: Ostéographie, ou, Description iconographique comparée du squelette et du système dentaire des Mammifères récents et fossiles: pour servir de base à la zoologie et à la géologie. Cz. 1. Paris: J.B. Baillière et fils, 1839–1864, s. 111. (fr.).
↑ P. Boitard: Le Jardin des plantes: description et murs des mammifères de la Ménagerie et du Muséum d’histoire naturelle. Paris: J.J. Dubochet et Ce, Éditeurs, 1842, s. 125. (fr.).
↑ J.von N.F.X. Gistel: Naturgeschichte des Thierreichs für höhere Schulen. Stuttgart: Hoffmann, 1848, s. viii. (niem.).
↑ ^a ^b B.G. Lundholm. Descriptions of new mammals. „Annals of the Transvaal Museum”. 22 (3), s. 288, 1955. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 20. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 112. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Chrysochloris. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-29].
↑ W.A. Taylor, S. Mynhardt & S. Maree: Family Chrysochloridae (Golden Moles). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 200–201. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 73. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 188.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 125.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 246.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 258.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-17]. (ang.).
↑ J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Chrysochloris Lacépède, 1799, Hesperomys project (Version 23.6.0), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-08-17] (ang.).
↑ Asher i Avery 2010 ↓, s. 5.
↑ Asher i Avery 2010 ↓, s. 8.

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
R.J. Asher & D.M. Avery. New golden moles (Afrotheria, Chrysochloridae) from the Early Pliocene of South Africa. „Palaeontologia Electronica”. 13 (1), s. 3A (1–12), 2010. (ang.).

[2] Nieuzasadniona poprawka Chrysochloris Lacépède, 1799.

[4] Najprawdopodobniej nazwa zastępcza dla Chrysochloris Lacépède, 1799; młodszy homonim Aspalax Desmarest, 1804 (Spalacidae).

[6] Wariant pisowni Chrysochloris Lacépède, 1799; młodszy homonim Chrysochlora Latreille, 1829 (Diptera).

[9] Nowa nazwa dla Chrysochloris Lacépède, 1799, ponieważ Gistel błędnie uważał, że nazwa ta jest młodszym homonimem Chrysochlora Latreille, 1829 (Diptera).

[Lacépède-1] B.G. de Lacépède: Tableau des divisions, sous-divisions, ordres et genres des mammifères. W: B.G. de Lacépède: Discours d’ouverture et de clôture du cours d’histoire naturelle, donné dans le Muséum national d’Histoire naturelle, l’an VII de la République, et tableaux méthodiques des mammifères et des oiseaux. Paris: Plassan, 1799, s. 7. (fr.).

[raf-3] C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 59. (fr.).

[wag-5] J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien, mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel. Ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München, Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 14. (niem.).

[bla-7] H.M.D. de Blainville: Ostéographie, ou, Description iconographique comparée du squelette et du système dentaire des Mammifères récents et fossiles: pour servir de base à la zoologie et à la géologie. Cz. 1. Paris: J.B. Baillière et fils, 1839–1864, s. 111. (fr.).

[boi-8] P. Boitard: Le Jardin des plantes: description et murs des mammifères de la Ménagerie et du Muséum d’histoire naturelle. Paris: J.J. Dubochet et Ce, Éditeurs, 1842, s. 125. (fr.).

[gis-10] J.von N.F.X. Gistel: Naturgeschichte des Thierreichs für höhere Schulen. Stuttgart: Hoffmann, 1848, s. viii. (niem.).

[Lundholm-11] B.G. Lundholm. Descriptions of new mammals. „Annals of the Transvaal Museum”. 22 (3), s. 288, 1955. (ang.).

[Cichocki&inni-12] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 20. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-13] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 112. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-14] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Chrysochloris. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-29].

[Taylor&inni-15] W.A. Taylor, S. Mynhardt & S. Maree: Family Chrysochloridae (Golden Moles). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 200–201. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).

[amw-16] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 73. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA188_188]-17] Palmer 1904 ↓, s. 188.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA125_125]-18] Palmer 1904 ↓, s. 125.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA246_246]-19] Palmer 1904 ↓, s. 246.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA258_258]-20] Palmer 1904 ↓, s. 258.

[mdd-21] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-17]. (ang.).

[zij-22] J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Chrysochloris Lacépède, 1799, Hesperomys project (Version 23.6.0), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-08-17] (ang.).

[CITEREFAsherAvery20105-23] Asher i Avery 2010 ↓, s. 5.

[CITEREFAsherAvery20108-24] Asher i Avery 2010 ↓, s. 8.

[1]

[a]

[2]

[b]

[3]

[c]

[4]

[5]

[d]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]