Zaproć – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zaproć
	; Zaproć górska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	telomowe
Gromada	naczyniowe
Klasa	paprocie
Podklasa	paprotkowe
Rząd	paprotkowce
Rodzina	zachylnikowate
Rodzaj	zaproć
	Nazwa systematyczna
	Oreopteris Holub; Folia Geobot. Phytotax. (Praha). 4: 46. 1969
	Typ nomenklatoryczny
	Oreopteris limbosperma (Bellardi ex All.) Holub
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zaproć (Oreopteris) – rodzaj paproci z rodziny zachylnikowatych. W niektórych systemach klasyfikacyjnych włączany jest do szeroko ujmowanego rodzaju zachylnik Thelypteris. Wyodrębniany obejmuje trzy gatunki. Zaproć górska O. limbosperma występuje na rozległym obszarze Europy^[4], w tym także w Polsce^[5], O. elwesii w Azji Sikkimie i w chińskim Junnanie, a O. quelpartensis w pasie wysp i wybrzeży wokół północnego Pacyfiku, od Japonii i Korei po stan Waszyngton w Stanach Zjednoczonych^[4]. Paprocie te rosną zwykle w miejscach niezacienionych lub słabo ocienionych, wilgotnych, ale niezabagnionych^[4].

Morfologia

Pokrój: Średnich rozmiarów paprocie naziemne z krótkim, prosto wzniesionym lub podnoszącym się kłączem^[3].
Liście: Z krótkimi ogonkami barwy ciemnosłomkowej, pokryte brązowymi, błoniastymi łuskami, u nasady ogonka gęstymi, wyżej coraz luźniejszymi (jednak u O. elwesii łusek brak, obecne są rzadkie włoski^[3]). Blaszki liściowe w ogólnym zarysie lancetowate, zwężające się ku nasadzie i wierzchołkowi. Blaszki podzielone symetrycznie pierzasto na odcinki, najdłuższe w środkowej części liścia. Odcinki pierwszego rzędu pierzasto wcinane niemal do nasady (u O. elwesii wcięcia nie sięgają do osi odcinka). Wiązki przewodzące w blaszce rozwidlają się lub są pojedyncze i sięgają brzegu blaszki^[3]^[4].
Zarodnie: Zebrane w zaokrąglone kupki tworzące się nieco powyżej połowy długości wiązek przewodzących w obrębie poszczególnych odcinków II rzędu. Zawijki zaokrąglone do nerkowatych, z reguły z ogruczoloną krawędzią^[3].

Systematyka

Rodzaj wyróżniany jest w systemach klasyfikacyjnych dzielących rodzinę zachylnikowatych Thelipteridaceae na liczne rodzaje, w tym ujęty jest np. w systemie PPG I z 2016, jako jeden z 30 rodzajów w obrębie tej rodziny^[2]. W systemach dzielących Thelipteridaceae na tylko kilka szeroko ujmowanych rodzajów, gatunki tu zaliczane są włączane do rodzaju zachylnik Thelypteris^[6]. Podobnie do szeroko ujmowanego rodzaju Thelypteris zaliczane są też one w systemach włączających Thelipteridaceae do zachylnikowatych Aspleniaceae^[7].

W każdym wypadku wszystkie trzy klasyfikowane tu gatunki tworzą monofiletyczną grupę^[2]. Na ich podobieństwa i najwyraźniej bliskie pokrewieństwo pierwszy zwrócił uwagę R.C. Ching w 1963, a rodzaj ostatecznie opisał Holub w 1969^[4].

Wykaz gatunków

Na pierwszym miejscu wymieniona jest nazwa naukowa w ujęciu wyróżniającym rodzaj^[4], na drugim podana jest nazwa gatunku w ujęciu włączającym tę grupę do rodzaju zachylnik Thelypteris^[7]

Oreopteris elwesii (Hooker & Baker) Holttum ≡ Thelypteris elwesii (Baker) Ching
Oreopteris limbosperma (Bellardi ex All.) Holub ≡ Thelypteris limbosperma (Bellardi ex All.) H. P. Fuchs. – zaproć górska^[5], zachylnik górski^[8]
Oreopteris quelpartensis (Christ) Holub ≡ Thelypteris quelpartensis (Christ) Ching

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ ^a ^b ^c The Pteridophyte PhylogenyT.P.P. Group The Pteridophyte PhylogenyT.P.P., A community-derived classification for extant lycophytes and ferns, „Journal of Systematics and Evolution”, 54 (6), 2016, s. 563–603, DOI: 10.1111/jse.12229 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Youxing Lin, Kunio Iwatsuki: Oreopteris Holub. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-12-03].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g R.E.R.E. Holttum R.E.R.E., The Genus Oreopteris (Thelypteridaceae), „Kew Bulletin”, 36 (2), 1981, s. 223–226, DOI: 10.2307/4113605, JSTOR: 4113605 .
↑ ^a ^b ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 124, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Genus Oreopteris Holub. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-12-03].
↑ ^a ^b Oreopteris Holub. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-03].
↑ Wanda Karpowicz: Paprocie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 96–98.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[ppgI-2] The Pteridophyte PhylogenyT.P.P. Group The Pteridophyte PhylogenyT.P.P., A community-derived classification for extant lycophytes and ferns, „Journal of Systematics and Evolution”, 54 (6), 2016, s. 563–603, DOI: 10.1111/jse.12229 .

[china-3] Youxing Lin, Kunio Iwatsuki: Oreopteris Holub. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-12-03].

[holttum-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g R.E.R.E. Holttum R.E.R.E., The Genus Oreopteris (Thelypteridaceae), „Kew Bulletin”, 36 (2), 1981, s. 223–226, DOI: 10.2307/4113605, JSTOR: 4113605 .

[checklist-5] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 124, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[grin-6] Genus Oreopteris Holub. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-12-03].

[powo-7] Oreopteris Holub. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-03].

[8] Wanda Karpowicz: Paprocie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 96–98.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]