French
DeutschZdzisław Orłowski – Wikipedia, wolna encyklopedia
 podpułkownik | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 7 czerwca 1982 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne |
|
| Formacja | |
| Stanowiska | dowódca IV Okręgu Wojskowego (powstanie wielkopolskie), prezes Związku Powstańców Wielkopolskich |
| Główne wojny i bitwy | I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
      | |
Zdzisław Orłowski (ur. 10 października 1892 w Zaworach k. Śremu, zm. 7 czerwca 1982 w Poznaniu) – podpułkownik Wojska Polskiego, uczestnik powstania wielkopolskiego i III powstania śląskiego oraz II wojny światowej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w majątku Zawory k. Śremu, w rodzinie właściciela ziemskiego i powstańca styczniowego Leonarda i Walerii z domu Karge. Wcielony do armii niemieckiej walczył w I wojnie światowej, od 1917 r. randze podporucznika w jednostkach artylerii.
Przed zakończeniem działań wojennych już 1 listopada 1918 r. wrócił do Wielkopolski, gdzie na prośbę kuzyna Włodzimierza Raczyńskiego podjął w Stajkowie działania konspiracyjne nad przygotowaniem powstanie przeciw Niemcom. 7 stycznia 1919 r. został mianowany przez głównodowodzącego powstaniem wielkopolskim mjr. Stanisława Taczaka dowódcą IV Okręgu Wojskowego, który obejmował powiaty czarnkowski, chodzieski, szamotulski i obornicki i kilka innych. Orłowski zorganizował kompanie powstańcze w Czarnkowie i Lubaszu. Na czele podległych mu oddziałów bronił skutecznie odcinka czarnkowskiego.
Jeszcze w trakcie walk w Wielkopolsce przeniósł się do swojej „broni właściwej” (jak napisał we wspomnieniach), czyli artylerii. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej, dowodząc najpierw baterią a potem dywizjonem 14 pułku artylerii polowej. Za niezwykłe męstwo, zniszczenie bolszewickich karabinów maszynowych ogniem na wprost, został odznaczony Orderem Wojennym Virtuti Militari V klasy. Na froncie awansowano go do stopnia kapitana. Brał udział w III powstaniu śląskim, pełniąc służbę w Dowództwie Obrony Plebiscytu jako szef IV oddziału. 8 stycznia 1924 został zatwierdzony w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 548. lokatą w korpusie oficerów rezerwy artylerii[1]. Posiadał przydział w rezerwie do 25 pułku artylerii polowej w Kaliszu[2], a następnie 8 pułku artylerii ciężkiej w Toruniu[3]. Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 i 5. lokatą w korpusie oficerów rezerwy artylerii[4]. W tym samym roku został prezesem Zarządu Głównego Związku Powstańców Wielkopolskich.
W sierpniu 1939 został zmobilizowany do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu na stanowisko szefa biura cenzury wojskowej. 17 września przekroczył granicę polsko-węgierską. W Polskich Siłach Zbrojnych służył m.in. jako dowódca kompanii zaopatrzenia.
Po zakończeniu działań wojennych został zdemobilizowany i w 1947 wrócił do kraju. W 1957 został awansowany na stopień podpułkownika. Zmarł w 1982, pochowany został w rodzinnym grobowcu Włodzimierza Raczyńskiego w Lubaszu.
W 1930 r. ożenił się z Wandą Łodzia-Michalską. Ślub cywilny miał miejsce w Poznaniu, a kościelny odbył się na Jasnej Górze.
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 1711 (19 lutego 1922)[5]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Walecznych (trzykrotnie: po raz drugi w 1921)[6]
- Złoty Krzyż Zasługi (22 grudnia 1928)[7]
- Śląski Krzyż Powstańczy
- Wielkopolski Krzyż Powstańczy
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Czarnków i Lubasz przyznały mu honorowe obywatelstwo, od 2003 był także patronem Gimnazjum w Lubaszu[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 843.
- ↑ Spis oficerów rezerwy 1922 ↓, s. 207.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 794.
- ↑ Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 603.
- ↑ Dekret Naczelnika Państwa z 19 lutego 1922 r. L. 11429/V.M. Adj. Gen. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 10, s. 320)
- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2142 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 1, s. 72)
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 296, poz. 727 „za wybitne zasługi, położone w powstaniu wielkopolskim”.
- ↑ Informacja na stronie gimnazjum.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.
- Bogusław Polak: Powstańcy Wielkopolscy-tom III. Poznań: Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918–1919, 2007. ISBN 978-83-920103-8-8. (pol.).
- A. Furier, Zdzisław Orłowski /1892–1982/. Powstańcze wspomnienia, Szczecin 2014.