Zespół Cowden – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zespół Cowden (choroba Cowden, ang. Cowden syndrome, CS, Cowden disease, CD, multiple hamartoma syndrome, MHAM) – zespół objawów charakteryzujący się licznymi ogniskami hamartoma, łagodnych nowotworów oraz predyspozycją do zachorowań na raka sutka, jajnika i tarczycy. Może też występować rzadki nienowotworowy guz mózgu – choroba Lhermitte’a-Duclos. W 85% przypadków za zespół Cowden odpowiada autosomalnie dominująco dziedziczona mutacja antyonkogenu PTEN. W pozostałych 15% przyczyna jest nieznana, choć prawdopodobnie związana z ograniczeniem aktywności supresorowej białka PTEN. Częstość występowania zespołu Cowden oceniana jest na 1:200 000 osób. W 90% choroba jest diagnozowana przed dwudziestym rokiem życia. 99% zmian sprzed okresu diagnozy to zmiany skórne.

Pierwszy przypadek choroby przedstawili Lloyd i Dennis w 1963 roku. Ich 20-letnia pacjentka nazywała się Rachel Cowden^[1].

Najczęstszymi objawami w zespole Cowden są:

• tricholemmomata skóry, papillomatosis skóry i błon śluzowych, rogowacenie akralne (99%)
• dysplazja włóknisto-torbielowata sutka (76% kobiet)
• gruczolakorak sutka (30-50% kobiet)
• makrocefalia (30-40%)
• wole wieloguzkowe (50-67%)
• gruczolaki tarczycy
• rak tarczycy (zwykle pęcherzykowy) (3-10%)
• polipy hamartomatyczne jelita (30%)
• acanthosis przełyku (30%)
• mnogie mięśniaki gładkokomórkowe (włókniaki) macicy i (lub) macica dwurożna (44% kobiet).

Ustalono kryteria diagnostyczne dla zespołu Cowden (International Cowden Consortium, National Comprehensive Cancer Network)^[2]. Wyróżniono trzy grupy objawów:

• Objawy patognomoniczne:
  • choroba Lhermitte’a-Duclos u dorosłego (móżdżkowy guz dysplastyczny typu gangliocytoma)
  • zmiany śluzówkowo-skórne:
    • trichilemmomata twarzy
    • rogowacenie akralne
    • papillomatosis
    • zmiany śluzówek.
• Duże objawy:
  • rak sutka
  • rak tarczycy (nierdzeniasty, zwłaszcza pęcherzykowy)
  • makrocefalia (obwód głowy mierzony przez guzowatość potyliczną i czoło ≥97 percentyla)
  • rak trzonu macicy.
• Małe objawy:
  • inne zmiany tarczycy (gruczolaki, wole guzkowe)
  • opóźnienie umysłowe (IQ ≤75)
  • hamartomatyczne polipy jelita
  • dysplazja włóknisto-torbielowata sutka
  • tłuszczaki
  • włókniaki
  • guzy dróg moczowo-płciowych (zwłaszcza rak nerki)
  • malformacje układu moczowo-płciowego
  • włókniaki macicy.

Wstępne rozpoznanie zespołu Cowden można postawić, jeśli probantka spełnia następujące kryteria:

• jeden objaw patognomoniczny z grupy objawów skórno-śluzówkowych, jeśli są to:
  • ≥6 grudek twarzy, z których ≥3 to tricholemmomata, lub
  • grudki skóry twarzy i brodawczakowatość śluzówki jamy ustnej, lub
  • brodawczakowatość śluzówki jamy ustnej i rogowacenie akralnych części kończyn, lub
  • ≥6 rogowaceń dłoni i (lub) stóp, lub
• ≥2 duże objawy, lub
• jeden duży i ≥3 małe objawy, lub
• ≥4 małe kryteria.

Jeśli wśród krewnych jest osoba spełniająca wyżej wymienione kryteria diagnostyczne zespołu Cowden, u jej krewnych rozpoznanie zespołu zostanie postawione po spełnieniu następujących kryteriów:

• obecności objawu patognomonicznego, lub
• dowolnego dużego objawu bez objawów małych, lub
• ≥2 objawów małych, lub
• zespołu Bannayana-Rileya-Ruvalcaby w wywiadzie.

• COWDEN DISEASE; CD w bazie Online Mendelian Inheritance in Man (ang.)