French
DeutschZofia Teliga-Mertens – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Data i miejsce urodzenia | 11 października 1926 |
|---|---|
| Data śmierci | 27 września 2022 |
| Zawód, zajęcie | agronom, działaczka społeczna |
| Odznaczenia | |
   | |
Zofia Teliga-Mertens, właśc. Zofia Władysława Mertens[1] (ur. 11 października 1926 w Krzemieńcu[2], zm. 27 września 2022[3]) – polska agronom, działaczka społeczna i charytatywna, zaangażowana w repatriację polskich rodzin z Kazachstanu. Dama Orderu Orła Białego.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Córka Zofii i Stefana, żołnierza Legionów Polskich i oficera Wojska Polskiego[4]. W okresie II RP jej rodzina osiedliła się na Wołyniu, gdzie jej ojciec za zasługi w wojnie polsko-bolszewickiej otrzymał majątek w Woli Rycerskiej[5]. W trakcie II wojny światowej rodzina została zesłana w głąb ZSRR. Stefan Teliga zmarł, zanim dotarł do armii Władysława Andersa. Zofię Teligę-Mertens wraz z matką wywieziono do Kazachstanu[5]. W 1946 osiedliła się we Wrocławiu[6], gdzie ukończyła studia rolnicze[5]. Obroniła następnie doktorat, do czasu przejścia w 1981 na emeryturę pracowała m.in. w piśmie „Gromada – Rolnik Polski”[5].
W 1998 w ramach rekompensaty za utracone mienie zabużańskie wraz z matką otrzymała trzy wielorodzinne budynki na osiedlu w Szczytnicy, pozostawione przez wycofane z Polski wojska radzieckie. Wyremontowała je własnym kosztem, następnie zdecydowała się przeznaczyć ten majątek dla Polaków repatriowanych z Kazachstanu. Dzięki temu 40 rodzin przesiedlonych do Polski (łącznie około 200 osób) otrzymało od niej na własność mieszkania na osiedlu nazwanym przez nią „Kresówką”[6][5].
W 2011 jej działalność charytatywna została przedstawiona w filmie dokumentalnym Szklane domy pani Zosi[7].
Pochowana na cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu[4].
Odznaczenia i wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]W 2017 prezydent Andrzej Duda za działalność społeczną i charytatywną odznaczył ją Orderem Orła Białego[1] (dekoracja nastąpiła w ramach obchodów Święta Narodowego Trzeciego Maja)[8]. W 2013 odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[9]. W 2021 otrzymała Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości[10].
W 2016 została wyróżniona Nagrodą Wrocławia[6]. W 2019 wyróżniona tytułem honorowego obywatela Dolnego Śląska[11].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b M.P. z 2017 r. poz. 567.
- ↑ Nekrolog śp. dr Zofii Teligi-Mertens. kombatanci.gov.pl, 4 października 2022. [dostęp 2022-10-05].
- ↑ Nie żyje Zofia Teliga-Mertens. Dama Orderu Orła Białego miała 96 lat. rdc.pl, 27 września 2022. [dostęp 2022-09-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-27)].
- ↑ a b Maciej Rajfur: Ostatnie pożegnanie Zofii Teligi-Mertens. gosc.pl, 4 listopada 2022. [dostęp 2022-11-04].
- ↑ a b c d e Iza Michalewicz: Podarunek Zofii. Polacy z Kazachstanu. wyborcza.pl, 11 listopada 2015. [dostęp 2017-05-04].
- ↑ a b c Uroczysta sesja RM Wrocławia: zasłużeni dla miasta. wroclaw.pl, 23 czerwca 2016. [dostęp 2017-05-03].
- ↑ Szklane domy pani Zosi w bazie filmpolski.pl. [dostęp 2017-05-03].
- ↑ Prezydent wręczył Ordery Orła Białego. prezydent.pl, 3 maja 2017. [dostęp 2017-05-03].
- ↑ M.P. z 2013 r. poz. 494.
- ↑ Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości dla Zofii Mertens. prezydent.pl, 28 maja 2021. [dostęp 2021-05-31].
- ↑ Karolina Kozakiewicz: Oddała cały majątek na repatriacje 40 polskich rodzin. Zofia Teliga-Mertens Honorową Obywatelką Dolnego Śląska. wyborcza.pl, 17 października 2019. [dostęp 2019-10-20].