Özgür Dünya (siyaset) - Vikipedi

Özgür Dünya, Soğuk Savaş döneminde, 1945-1991 yılları arasında Batı Bloku ve ona bağlı ülkeleri ifade etmek için kullanılan bir propaganda terimidir.[1][2]

"Özgür Dünya" terimi, otoriter rejimlerden, özellikle komünist devletlerden farklı olarak,[3] geniş anlamıyla tüm liberal demokrasileri kapsayan bir ifade olarak kullanılır.[4] Geleneksel olarak, öncelikle Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa Birliği ve NATO ile müttefik ve ilişkili olan ülkeleri ifade etmek için kullanılmıştır. "Özgür dünyanın lideri" terimi sembolik ve ahlaki bir liderliği ima etmek amacıyla kullanılmıştır ve genellikle Soğuk Savaş döneminde Amerika Birleşik Devletleri'nin başkanına atıfta bulunmak için kullanılmıştır.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]
  Varşova Paktı üyesi devletler
  NATO üyesi devletler
  Tarafsız devletler
  Yugoslavya, Bağlantısızlar Hareketi üyesi devletler

İkinci Dünya Savaşı sırasında, Müttefik devletler kendilerini Eksen güçlerinin otoriter rejimlerine ve faşizme karşı çıkan "özgür" güçler olarak görüyorlardı. İkinci Dünya Savaşı'nın sonrasında, Soğuk Savaş döneminde "Özgür Dünya" kavramı, özellikle ifade özgürlüğü, basın özgürlüğü, toplantı ve gösteri özgürlüğü ve dernek kurma özgürlüğü gibi özgürlüklerin bulunduğu demokratik olarak seçilmiş devletleri içeriyordu ve sadece Sovyet karşıtı devletleri "özgür" olarak kabul ediliyordu.[5]

Soğuk Savaş döneminde, hem Üçüncü Dünya olarak kabul edilen ülkeler hem de ne Amerika Birleşik Devletleri ne de Sovyetler Birliği ile resmi bir ittifakı olmayan ülkeler, Amerika Birleşik Devletleri'nin "Özgür Dünya" liderliği iddiasını büyüklenme ve meşruiyetten yoksun olarak değerlendirdi.[5]

Doğu Bloku devletleri

"Özgür Dünya" teriminin politik olarak önemli bir şekilde kullanılmasının en erken örneklerinden biri, Frank Capra'nın II. Dünya Savaşı propaganda film serisi Why We Fight'da görülür. Bu serinin ilk filmi olan Prelude to War'da "özgür dünya", "köle dünyası" olarak adlandırılan siyah bir gezegenle doğrudan karşılaştırılır. Film, özgür dünyayı Amerika Birleşik Devletleri ve Batı Avrupa'nın önderliğindeki Batı Yarımküre olarak betimlerken, köle dünyasını Nazi Almanyası, Faşist İtalya ve Japon İmparatorluğu tarafından domine edilen Doğu Yarımküre olarak gösterir.

21. yüzyılda kullanımı

[değiştir | kaynağı değiştir]

"Özgür Dünya" terimi Soğuk Savaş'ın kökenlerine sahip olmasına rağmen, ifade Soğuk Savaş'ın sona ermesinden sonra ve Küresel Terörle Mücadele döneminde de kullanılmaktadır.[6] Samuel P. Huntington, terimin uluslararası toplum kavramıyla değiştirildiğini belirtmiştir. Huntington'a göre, uluslararası toplum kavramı, "Özgür Dünya" yerine geçen müphem bir kolektif isimdir ve Amerika Birleşik Devletleri ve diğer Batı güçlerinin çıkarlarını yansıtan eylemlere küresel meşruiyet kazandırmak amacıyla kullanılmaktadır.[7]

Özgür Dünyanın lideri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Amerika Birleşik Devletleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Komünizmin Çöküşü sırasında Amerika Birleşik Devletleri Başkanı olan George HW Bush, Amerikan medyasında geniş çapta "Özgür Dünyanın Lideri" olarak tanımlandı.[kaynak belirtilmeli]

"Özgür Dünya'nın Lideri" Soğuk Savaş döneminde kullanılan bir tabirdir ve genellikle Amerika Birleşik Devletleri veya daha yaygın olarak Amerika Birleşik Devletleri Başkanı için kullanılmıştır. Bu bağlamda kullanıldığında, terim Amerika Birleşik Devletleri'nin başlıca demokratik süper güç olduğunu ve dolayısıyla ABD başkanının dünyadaki demokratik devletlerin lideri olduğunu ima etmektedir, yani "Özgür Dünya".

Ancak unutmayın, dünya genelinde müttefiklerimizle farklılıklarımız var. Bunlar ailevi farklılıklar olabilir ve bazen keskin olabilir, ancak genel olarak "özgür dünya" diyoruz çünkü içindeki her ulus kendi hükümeti altında bağımsız kalmak istiyor ve diktatoryal bir yönetim altında olmak istemiyor.

—Dwight D. Eisenhower (Associated Press, 1 Ekim 1958)

Bu ifade kökenini 1940'larda İkinci Dünya Savaşı döneminden almaktadır, özellikle anti-faşist Free World dergisi ve ABD propaganda film serisi Why We Fight aracılığıyla. Bu dönemde, eleştirmenler totaliter bir diktatörlük olarak gördükleri Sovyetler Birliği'ni (SSCB) de içermesi nedeniyle terim eleştirildi. Ancak terim, 1950'lerde Soğuk Savaş döneminde (Truman Doktrini'nin ardından) SSCB ve müttefikleri karşısında daha geniş bir şekilde kullanılmaya başlandı ve ABD, "demokratik bir ittifak ile dünya hakimiyeti peşinde koşan bir komünist alan arasında bir mücadeleye dayanan" bir dış politika sergilediği şeklinde tasvir edildi.[8] The Atlantic'e göre, terim burada Francoist İspanya gibi sağcı diktatörlükleri içerdiği için yine eleştirildi ve Nikita Kruşçev, Sovyet Komünist Partisi'nin 21. Kongresi'nde "sözde özgür dünya dolar krallığı oluşturur" dedi.[9]

1970'lerin ortalarından[8] itibaren gerilemeye başlamasına rağmen, terim Sovyetler Birliği'nin Aralık 1991'de dağılmasına kadar ABD dış politikasında yoğun bir şekilde kullanılmıştır. George H. W. Bush'un başkanlığından sonra terim genellikle kullanılmamıştır, kısmen ABD politikalarını eleştiren retorikte kullanılması nedeniyle.[10]

"Özgür Dünya Lideri"ni ima eden terimler daha sonra diğer kişiler, yerler veya devletler için de kullanılmaya başlandı.

Avrupa Birliği

[değiştir | kaynağı değiştir]

6 Mayıs 2010 tarihinde dönemin ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden, Avrupa Parlamentosu genel kurul salonunda yaptığı bir konuşmada Brüksel'in "özgür dünyanın başkenti" unvanına "haklı bir iddiası" olduğunu belirtti. Bu unvan genellikle Washington'a ayrılan bir unvandır. Biden, "Brüksel'in, bin yıllık bir geçmişi olan büyük bir şehir olduğunu ve Belçika'nın başkenti olarak hizmet verdiğini, Avrupa Birliği'nin birçok kurumuna ve NATO ittifakının merkezine ev sahipliği yaptığını" ekledi.[11][12]

Almanya

[değiştir | kaynağı değiştir]
Angela Merkel

Time dergisi, 2015 yılında Almanya Başbakanı Angela Merkel'i "Yılın Kişisi" ilan ettiğinde, onu "Avrupa'nın en güçlü lideri" olarak nitelendirdi ve kapağında "Özgür Dünyanın Şansölyesi" unvanı yer aldı.[13] Donald Trump'ın Kasım 2016'da ABD başkanlığına seçilmesinin ardından The New York Times, Merkel'i "Liberal Batı'nın Son Savunucusu" olarak adlandırdı ve birçok yorumcu onu "özgür dünyanın gelecek lideri" olarak adlandırdı.[14][15] Merkel kendisi bu tanımlamayı reddetti. Politico'da James Rubin tarafından kaleme alınan bir makalede Merkel ve Trump arasındaki Beyaz Saray toplantısı ironik bir şekilde[16] "Özgür Dünyanın Lideri Donald Trump ile Buluşuyor" başlığını taşıyordu.[17]

Alman yorumcular Merkel'in değerlendirmesine katıldılar ve CDU politikacısı Friedrich Merz, bir Alman başbakanının asla "özgür dünyanın lideri" olamayacağını söyledi.[16] Nisan 2017'de köşe yazarı James Kirchick, Almanya'nın seçimlerinin ("özgür dünyanın geleceğine" bağlı olduğu için) önemini vurguladı. Amerika, Trump'ı seçerek "özgür dünyanın lideri olarak geleneksel rolünü terk etmiş, Birleşik Krallık, Avrupa Birliği'nden ayrılma kararı sonrasında içe dönük bir hal alırken, Fransa da geleneksel olarak tek taraflı bir politika izlemekte ve şimdi tecrübesiz bir başkana sahip" diyerek Merkel'i "sadece başka bir rastgele ülkenin liderinden daha az, ama özgür dünyanın liderinden daha büyük bir şey" olarak nitelendirdi.[18] Donald Trump'ın NATO ortaklarının koşulsuz savunmasını sorgulaması ve Paris iklim anlaşmasına ilişkin tartışmalardan sonra Amerika'nın özgür dünyanın lideri rolünden vazgeçtiği şeklindeki atıflar devam etti veya arttı.[19][20]

The New York Times için yazan Jagoda Marinić, "Barack Obama neredeyse kelimenin tam anlamıyla 'özgür dünyanın lideri' unvanını Bayan Merkel'e (ve Bay Trump'a değil) devretti ve çoğu Alman bu yeni sorumlulukla güçlendirildiğini hissediyor" diye belirtti ve Almanya'nın "daha da otoriter hale gelen bir dünyada liberal demokrasiyi savunma rolünü anlamaya başladığını" ifade etti.[21]

Diğer bazı yorumcular, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa'da, "Özgür Dünya'nın Lideri" sıfatını reddetti:[22][23] Bazıları, 'özgür dünyanın' tek bir lideri olmadığını savundu;[24][25] diğerleri ise Merkel'in hala "özgür dünyanın lideri" ve liberal değerlerin savunucusu olup olmadığını sorguladı.[26] Almanya'daki 2017 seçimlerindeki performansıyla ilgili olarak Merkel'in durumu sorulduğunda, eski ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton Merkel'in "özgür dünyanın en önemli lideri" olduğunu söyledi.[27] Ancak, Merkel'in partisinin 2017 seçimlerinde kayıplar yaşaması ve bir hükûmetin oluşumunda gecikmeler yaşanması üzerine, Merkel'in gerçekten özgür dünyanın lideri olduğu iddiası bir "şaka"[28] olarak nitelendirildi, medya fenomeni olarak tanımlandı ve başka şekillerde sorgulandı.[29][30][30][31][32]

Merkel Şansölye olarak görevinden ayrıldığında, Hillary Clinton şunları yazdı: "Zorlu zamanlarda Avrupa'yı istikrar ve cesaretle yönetti ve uzun dört yıl boyunca özgür dünyanın lideriydi."[33][34]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Haight, David J. (April 2008). "Propaganda, Information And Psychological Warfare: Cold War And Hot—A List of Holdings: Dwight D. Eisenhower Presidential Library" (PDF). Dwight D. Eisenhower Presidential Library, Museum and Boyhood Home. s. 3. 18 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Wide use of labels such as 'Free World,' is, itself, a form of propaganda intended to influence particular audiences. 
  2. ^ Gardner-Bird, Samuel (6 Mayıs 2022). "The Myth of the "Free World"". Inkstick. 6 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. The term “free world” is a propaganda term coined in the 1930s, initially as a slogan against the rise of fascism. 
  3. ^ "Free World". Dictionary by Merriam-Webster. Merriam-Webster, Inc. 24 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021. 
  4. ^ "THE FREE WORLD | English meaning - Cambridge Dictionary". 6 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2023. 
  5. ^ a b Wills, Garry (March–April 1999). "Bully of the Free World". Foreign Affairs. 78 (2): 50-59. doi:10.2307/20049208. JSTOR 20049208. 
  6. ^ "Left Alone by Its Owner, Reddit Soars". The New York Times. 2 Eylül 2012. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2012. If the leader of the free world stops by to answer questions from your users, you're probably doing O.K. 
  7. ^ Huntington, Samuel P. "The Clash of Civilizations," 72 Foreign Aff. 22 (1992–1993)
  8. ^ a b Tierney, Dominic (24 January 2017). "What Does It Mean That Trump Is 'Leader of the Free World'?" 22 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The Atlantic.
  9. ^ William Safire. Safire's Political Dictionary. Oxford University Press; 2008. 978-0-19-534334-2. p. 265.
  10. ^ John Fousek (2000). To Lead the Free World. UNC Press Books. s. 130. ISBN 0-8078-2525-5. 
  11. ^ "Biden sweet-talks MEPs on anti-terrorism deal" (İngilizce). 16 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2017. 
  12. ^ "2010 News from Washington". sarajevo.usembassy.gov (İngilizce). Embassy of the United States Bosnia & Herzegovina. 16 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2017. 
  13. ^ Gibbs, Nancy (9 Aralık 2015). "Why Angela Merkel is TIME's Person of the Year". 14 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2015. 
  14. ^ "How Angela Merkel, a conservative, became the 'leader of the free world". The Washington Post. 21 Kasım 2016. 21 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2017. Now, she is being hailed as the 'leader of the free world' on social media and by some commentators as the Obama era nears its end, Britain is beset by upheavals over plans to leave the European Union and France faces its own break-the-mold populist surge. 
  15. ^ Richter, Konstantin (17 Kasım 2016). "Angela Merkel's new job: global savior". Politico. 18 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. The fear of a xenophobic populist in the White House has liberals everywhere looking to Berlin for moral guidance. They tout Angela Merkel as the new torchbearer for human rights. They call her the next leader of the free world. 
  16. ^ a b Naß, Matthias (22 Mart 2017). "Nein, die Führerin der freien Welt ist Merkel nicht" [No, Merkel is not the leader of the free world]. Die Zeit. 22 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2017. Als 'absurd und grotesk' hat sie den Gedanken zurückgewiesen, die Führung des Westens könne vom amerikanischen Präsidenten auf den deutschen Regierungschef übergehen. Eigentlich eine pure Selbstverständlichkeit, aber vielleicht wären andere für die Schmeichelei empfänglich gewesen. ['Absurd and grotesque' is how she rejected the idea that leadership of the West could be transferred from the American president to the German head of government. Which goes without saying, really, but others might have been more receptive to such flattery.] 
  17. ^ Rubin, James P. "The Leader of the Free World Meets Donald Trump". Politico. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2017. 
  18. ^ Kirchick, James (6 Nisan 2017). "Op-Ed: Germans need to recognize that the future of the free world depends on their election". Los Angeles Times. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2017. 
  19. ^ "Matthew Fisher: Merkel's moment to lead? Trump's exit from Paris accord further riles Europe". National Post. Erişim tarihi: 29 Kasım 2017. 
  20. ^ Vennochi, Joan (31 Mayıs 2017). "Merkel, not Trump, rules on the world stage". The Boston Globe. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2017. 
  21. ^ Marinic, Jagoda (25 Haziran 2018). "Opinion - Trump Is Saving Germany's Liberals". The New York Times. 11 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2023. 
  22. ^ "The Merkel doctrine: Germany is not the new leader of the free world". The Economist. 8 Temmuz 2017. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2017. Once Mr Kohl's protégée, the chancellor of his reunified Germany is sometimes dubbed the "leader of the free world" in the Anglo-Saxon media. Yet such epithets get things wrong. 
  23. ^ Hoffmann, Christiane; Müller, Peter; Traufetter, Gerald (9 Temmuz 2017). "Isolating Trump: Merkel's G-20 Climate Alliance Is Crumbling". Der Spiegel. 4 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2017. The German chancellor may have become the hero of liberals and democrats around the globe, but she is unable to fulfill the expectations placed on her as the putative "leader of the free world," at least not when it comes to power politics. Even Merkel's psychological deftness in dealing with the posturing potentates of the world isn't enough to make up for the fact that Germany is not a global power when it comes to foreign and security policy. America, it seems, will remain the world's power broker for the time being. 
  24. ^ Slaughter, Anne-Marie (17 Temmuz 2017). "Discard old ideas of a leader of the free world: Never mind Trump or Merkel, global problems demand a collective approach"Ücretli abonelik gerekli. Financial Times. 10 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. The idea of one 'leader of the free world" will soon come to seem very quaint indeed.' 
  25. ^ "Who is the leader of the free world?". 10 Temmuz 2017. 11 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2017. The G20 underscored more emphatically than ever before that there is no one leader of the free world anymore. 
  26. ^ Shepp, Jonah (25 Eylül 2017). "Angela Merkel Won Reelection, But Is She Still the Leader of the Free World?". 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2017. 
  27. ^ Ali, Yashar (24 Eylül 2017). "Clinton Says Angela Merkel Is The Most Important Leader in the Free World". 29 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2017. 
  28. ^ Porter, Henry (20 Kasım 2017). "Angela's Ashes: Will the Collapse of Merkel's Germany Leave Europe on the Brink?". Vanity Fair. 21 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2017. With the election of Donald Trump, the joke has been that Merkel, not the sitting U.S. president, is the leader of the free world ... 
  29. ^ Hucal, Sarah (21 Kasım 2017). "Germany's political coalition crisis stokes fears the far right could rise". ABC News. 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2017. Months after being hailed by media as the new leader of the free world, German Chancellor Angela Merkel is facing the greatest political crisis of her 12 years in office. 
  30. ^ a b Nougayrède, Natalie (21 Kasım 2017). "Germany's crisis means uncertainty for Europe. But it won't be fatal". The Guardian. 28 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2017. If Merkel was supposed to be the leader of the free world in the era of Trump and Brexit then what might the future look like without her? 
  31. ^ Rogan, Tom (5 Aralık 2017). "Is Germany the new leader of the free world? Not a chance". The Washington Examiner. Opinion. 11 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2017. ... the idea that Germany is somehow going to rise to displace the U.S. in global leadership is utterly ludicrous. It lacks the means, intent, and credibility to do so. 
  32. ^ Bershidsky, Leonid (19 Aralık 2017). "Maybe the Free World Doesn't Need a Leader". Opinion: Bloomberg. 27 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2017. Merkel, however, probably doesn't fit the bill. Weakened by the last election, she has found herself embroiled in the longest coalition talks in Germany's post-World War II history. Even if she's back on top by Easter, global leadership will be pretty far from her mind as she settles into what's likely to be her last term in power. She doesn't even have an obvious successor in her party. Besides, she has always shown much more interest in shaping the European Union to Germany's benefit than in leading the world, free or otherwise. 
  33. ^ "Hillary Clinton appears to mock Donald Trump in her tribute to Angela Merkel". MSN. 5 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  34. ^ Creitz, Charles (8 Aralık 2021). "Hillary Clinton jabs Donald Trump on Angela Merkel's last day: 'Leader of the free world for 4 years'". Fox News. 9 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Özgür_Dünya_(siyaset)&oldid=33359540" sayfasından alınmıştır