İskender Paşa (Bosna beylerbeyi) - Vikipedi

İskender Paşa (ö. 1505), II. Mehmed ve II. Bayezid dönemlerinde çeşitli görevlerde bulunmuş bir Osmanlı devlet adamıdır.^[1]

Vakfiyelerinde babasının adı Velîyüddîn, Abdulkâdir ve Abdullah gibi farklı isimlerle kaydedilmiş olup babasının bu adlara sahip olması onun devşirme olduğunu düşündürmektedir. İskender Paşa, kendisiyle aynı dönemde yaşamış ve Rumeli'de faaliyette bulunmuş Mihaloğlu İskender Bey ile sıklıkla karıştırılmaktadır. Osmanlı kaynaklarında II. Mehmed'in has adamı şeklinde tanımlanmıştır. 1475 yılında Bosna sancakbeyi olmuştur. 1477 yılında Dalmaçya kıyılarından Venedik şehri yakınları kadar,^[2] 1478 yılında da Friuli bölgesine akınlarda bulunmuştur. 1482 yılında Cem Sultan'ı Anadolu'da takip etmekle görevlendirildiği bilinmektedir. 1483 yılında Rumeli Beylerbeyliği görevine getirilmiştir. 1485 yılında bu görevden alınmış ve kısa süre sonra Venedik'le olan mücadele nedeniyle yeniden Bosna sancakbeyi olmuştur. 1489 yılında vezir olmuş ve on yıl boyunca bu görevinin sürdürmüştür. 1492 yılında II. Bayezid'a saldıran suikastçıyı öldürmüştür. Hoca Sâdeddin Efendi'nin kaleme aldığı Tâcü't-Tevârih adlı eserinde 1498/99 yılında veziriazam olarak gösterilse de diğer Osmanlı kaynaklarında böyle bir bilgi bulunmamaktadır. Tâcü't-Tevârih'te, Venedik üzerine düzenlenecek seferde üçüncü defa Bosna sancakbeyliğine getirildiği belirtilirken dönemin tarihçisi Oruç Bey, paşanın 1499 ve 1500 yıllarında Venedik topraklarına sefer düzenlediğini belirtmiş olup bu seferde Bayca, Bosna Lofçası ve Dıraç kalelerini ele geçirilirken Dalmaçya kıyılarında Zadar'a kadar olan bölgede akınlarda bulunmuştur. 1500 yılında Yayça kalesini kuşatsa da alamamıştır. 1502 yılında ise Bosna bölgesinde seferlerde bulunmuştur. İskender Paşa, 2 Şubat 1505 tarihinde ölmüştür. Cenazesinin Çakallı beldesinde inşa ettirdiği mescidin yanında gömüldüğü değerlendirilmektedir. İskender Paşanın, Mustafa Bey ve Hürrem Çelebi adında iki oğlu olup oğullarından Mustafa Bey'in Şehzade Ahmed'in kızıyla evlenerek saraya damat olduğu bilinmektedir.^[3] Diğer oğlu Hürrem Çelebi, Karaman beylerbeyi görevi görevine kadar yükselmiş olup bu görevi esnasında Baba Zünnûn İsyanı'nı bastırmaya çalışırken 1525 yılında yaşanan çatışmada öldürülmüştür.^[4]

1491 yılında kendine tahsis edilmiş olan arazi üzerinde Galata Mevlevîhânesi'ni inşa ettirmiştir. Ayrıca 1500 yılında Saraybosna'da bir Nakşibendi tekkesi,^[5] 1505 yılında da İstanbul'un Fatih semtinde İskenderpaşa Camii'ni yaptırmıştır.^[6]