Çözüm Süreci - Vikipedi
Çözüm süreci, açılım süreci, demokratik açılım veya Kürt açılımı, uzun yıllardır süren Türkiye-PKK çatışmasını çözmeye yönelik olarak Adalet ve Kalkınma Partisi Hükûmeti tarafından başlatılan sürecin adıdır.
1984 yılında başlayan çatışmalar neticesinde 40 bin ile 100 bin arasında can kaybının yanı sıra ekonomik zarar meydana geldi. 1999 ile 2004 yılları arasında ateşkes olsa da daha sonrasında çatışmalar şiddetlenerek arttı.
Sürecin koordinatörlerinden Beşir Atalay, çözüm sürecinin Recep Tayyip Erdoğan'ın 2005'teki Diyarbakır konuşmasıyla işareti verilen paradigma değişikliğinin ve 2009'da başlatılan Millî Birlik ve Kardeşlik Projesi ve demokratik açılımın devamı niteliğinde olduğunu belirtmiştir.[1]
Süreç, 16 Temmuz 2014'te Resmî Gazete'de Terörün Sona Erdirilmesi ve Toplumsal Bütünleşmenin Güçlendirilmesine Dair Kanun adıyla yayımlanarak kanunlaştı.[2] 2015 Ceylanpınar saldırısı sonrası sürecin sona erdirilmesi başladı.
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye Cumhuriyeti ile Kürtler için özgürlük, geniş politik ve kültürel haklar, bağımsız bir Kürdistan veya otonom bir devlet kurmak isteyen çeşitli Kürt grupları arasında silahlı çatışmalar 1984 yılından beri devam edegelmiştir. Bu gruplardan en büyüğü ve en aktifi Türkiye Cumhuriyeti, ABD, AB ve NATO tarafından terörist organizasyon ilan edilen PKK'dır. Ayaklanma, isyan ve çatışmalar Türkiye genelinde yaşansa da, en çok Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde meydana gelmiştir. PKK'nın Irak Kürdistan'ındaki militan varlığı, Türkiye'nin bu bölgeye belirli aralıklarla hava ve kara harekâtı düzenlemesine sebep olmuştur. Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi, PKK'nın operasyonlarını engelleyecek askerî güçleri olmadığını bildirmişlerdi. Çatışmalar Türkiye'nin turizm endüstrisini etkilemiş ve Türkiye ekonomisini yaklaşık 300-450 milyar dolar zarara uğratmıştır.
PKK'nın 27 Kasım 1978'de kurulmasının ardından, Türk Silahlı Kuvvetleri ile arasında küçük çatışmalar başladı. Fakat büyük isyan ve ayaklanma 15 Ağustos 1984 yılında PKK'nın Kürt ayaklanmasını ilan etmesiyle başladı. Bu çatışmalar 1 Eylül 1999'da PKK'nın ateşkes ilan etmesiyle son buldu. Fakat 1 Haziran 2004'te PKK'nın ateşkesi sonlandırmasıyla çatışmalar tekrar başladı. 2011 yazından sonra çatışmalar şiddetlenerek artış gösterdi.
Çalışmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]28 Aralık 2012'de bir televizyon röportajında Recep Tayyip Erdoğan Kürt sorununu çözmek için hükûmetin İmralı'da hapis yatmakta olan Abdullah Öcalan ile görüşmeler yaptığını duyurdu.[3] Süreç devam ederken Paris'te üç PKK'lı yöneticinin öldürülmesi, Öcalan'ın konuşmalarının basına sızdırılması ve AK Parti'nin Ankara ofisinin bombalanması gibi birkaç olay çözümü sabote etmeye yönelik eylemler olarak değerlendirildi. Daha sonra, yapılan bu eylemler kınandı ve sürecin devam ettiği duyuruldu. Son olarak 21 Mart 2013'te, hükûmet ile Abdullah Öcalan arasındaki görüşmelerden aylar sonra, Abdullah Öcalan'ın mektubu hem Türkçe hem de Kürtçe olarak Diyarbakır'da Nevruz etkinlikleri sırasında okundu. Mektupta PKK'nın silahlı güçlerinin Türkiye topraklarından çekileceği ve silahlı mücadeleye son verildiği bildirildi. PKK Öcalan'ın bu emirlerine uyacağını ve Türkiye topraklarından çekileceğini açıkladı. Erdoğan mektubu olumlu karşılayıp, PKK'nın çekilmesiyle daha somut adımların atılacağını duyurdu.
25 Nisan 2013'te, PKK bütün silahlı güçlerini Türkiye topraklarından Kuzey Irak'a çekeceğini resmî olarak duyurdu. Hükûmete, Kürtlere ve basının çoğuna göre bu hareket 30 yıllık çatışmaların sonunu getiren adım oldu. İkinci aşama olan anayasal değişiklikler ile ilgili çalışmaların da çekilmeyle birlikte başladığı bildirildi.
Yasal değişiklik
[değiştir | kaynağı değiştir]2014 yılı, 11 Temmuz'da TBMM'den Cumhurbaşkanı onayına gönderilen çözüm süreci ile ilgili kanun 15 Temmuz'da Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından onaylanarak "Terörün Sona Erdirilmesi ve Toplumsal Bütünleşmenin Güçlendirilmesine Dair Kanun" adıyla Resmî Gazete'de yayınlanarak yasalaştı.[2]
Hükûmetin çözüm süreci kapsamında aşağıdaki hususlarda gerekli çalışmaları yürüteceği bu kanunla belirlendi;
- Terörün sona erdirilmesi ve toplumsal bütünleşmenin güçlendirilmesine yönelik siyasi, hukuki, sosyoekonomik, psikolojik, kültür, insan hakları, güvenlik ve silahsızlandırma alanlarında ve bunlarla bağlantılı konularda atılabilecek adımların belirlenmesi.
- Gerekli görülmesi hâlinde, yurt içindeki ve yurt dışındaki kişi, kurum ve kuruluşlarla temas, diyalog, görüşme ve benzeri çalışmalar yapılmasına karar verilmesi ve bu çalışmaları gerçekleştirecek kişi, kurum veya kuruluşların görevlendirilmesi.
- Silah bırakan örgüt mensuplarının eve dönüşleri ile sosyal yaşama katılım ve uyumlarının temini için gerekli tedbirlerin alınması.
- Kamuoyunun doğru ve zamanında bilgilendirilmesinin sağlanması.
Akil İnsanlar Heyeti
[değiştir | kaynağı değiştir]4 Nisan'da hükûmet yedi bölge komisyonundan oluşan ve görevi çözüm sürecini halka anlatmak ve teşvik etmek olan Akil İnsanlar Heyeti'ni açıkladı. Hükûmetin haftalar öncesinde entelektüel ve halkın sevdiği isimlerden oluşan bir komisyon kurulacağını duyurmasından sonra, Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç "Akil İnsanlar" listesini 4 Nisan'da kamuoyuna açıkladı.[4]
Listede entelektüel, ünlü, yazar, akademisyen ve sanatçılara yer verildi. Ülkenin yedi bölgesinde aktif olarak çalışacak ve bölgesel olarak toplantılar yapacak gruplardan oluşan komisyonlar teşkil edildi.
Vikipedi'nin kalite standartlarına ulaşabilmesi için, bu maddenin veya bir bölümündeki ansiklopedik olmayan içeriğin temizlenmesi gerekmektedir. Görüşlerinizi lütfen tartışma sayfasında belirtiniz. (Şubat 2016) |
Zaman çizelgesi
[değiştir | kaynağı değiştir]2009
[değiştir | kaynağı değiştir]2009 yılı Oslo görüşmeleri olarak adlandırılan MİT-PKK görüşmelerinin muhtemel başlangıç tarihi olarak addedilir. Görüşmelerin net olarak ne zaman başladığı bilinmese de 2009 ortaları olduğu yönünde görüşler vardır.[5]
- 11 Mart 2009: Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Kürt sorunuyla ilgili ilerleyen günlerde çok iyi şeyler olacağını söyledi.[6]
- 24 Mart 2009: Abdullah Gül, Bağdat’a giderken uçaktaki gazetecilerle sohbeti sırasında Kuzey Irak için “Kürdistan” ifadesini kullandı.[7]
- 9 Mayıs 2009: Abdullah Gül, "Kürt sorunu Türkiye'nin birinci sorunudur ve mutlaka halledilmelidir" şeklinde açıklama yaptı.[8]
- 31 Mayıs 2009: PKK tek taraflı ateşkesi uzattığını bildirdi[9]
- 31 Temmuz 2009: İçişleri Bakanı Beşir Atalay Kürt Açılımı kapsamında yapılan temasları basına açıkladı. "Bir aylık süre zarfında yaptığım görüşme ve toplantılar süreç açısından son derece olumlu olmuştur" dedi.[10]
- 2 Ağustos 2009: İçişleri Bakanı Beşir Atalay’ın kamuoyuna duyurduğu hükûmetin Kürt açılımı kapsamında düzenlenen çalıştayların üçüncüsü gazeteci ve yazarların katılımıyla Polis Akademisi’nde yapıldı.[11]
- 5 Ağustos 2009: Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Kürt açılımı ile ilgili DTP lideri Ahmet Türk’le bir araya geldi.[12]
- 11 Ağustos 2009: Abdullah Gül Bitlis ziyareti sırasında Güroymak için Kürtçe ‘Norşin’ ifadesini kullandı.[13]
- 28 Ağustos 2009: Economist dergisi süreçle ilgili "Kürt açılımı cesaret verici" başlıklı bir analiz yayınladı.[14]
- 19 Ekim 2009: Abdullah Öcalan'ın çağrısıyla 34 PKK üyesi Habur Sınır Kapısı'ndan girip teslim oldu. Gelenleri karşılamak üzere Şırnak'ın Silopi İlçesi'nde yaklaşık 50 bin kişi toplandı.[15]
- 15 Kasım 2009:Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, "Millî birlik ve kardeşlik projemiz bir hedeftir. Demokratik açılım süreciyle bu hedefe ulaşacağız." dedi.[16]
- 11 Aralık 2009: Anayasa Mahkemesi, oybirliğiyle DTP'nin kapatılmasına karar verdi. Genel Başkan Ahmet Türk ve Aysel Tuğluk'un milletvekilliğinin düşürülmesi kararlaştırıldı.[17]
2010
[değiştir | kaynağı değiştir]- 10 Ocak 2010: Abdullah Öcalan avukatları aracılığıyla yaptığı açıklamada "demokratik açılım açısından önemli bir çözüm fırsatının heba edildiğini; ancak henüz geç olmadığını" belirtti.[18]
- 16 Ocak 2010: Beşir Atalay çözüm süreci doğrultusunda hazırlanan ve 4 ayrı mekanizmadan oluşan "İnsan Hakları Paketi"'nin başlıklarını açıkladı. Buna göre; cezaevlerinde Kürtçe gibi farklı ve dil lehçelerde görüşme yapılmasına imkân sağlandı, özel kanalların farklı dil ve lehçelerde 24 saat yayın yapmasına izin verildi, farklı dil ve lehçelerde enstitü, araştırma merkezi kurulması yönünde YÖK karar aldı, Yaşayan Diller Enstitüsü kuruldu, yol kontrollerinin azaltılması ve yayla yasaklarının asgari seviyeye indirilmesi yönünde valiliklere genelge gönderildi.[19]
- 24 Ocak 2010: Diyarbakır'ın Ergani ilçesinde AK Parti ilçe binasına molotof kokteyli saldırı düzenlendi.[20]
- 8 Şubat 2010: AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Hüseyin Çelik çözüm süreciyle ilgili olarak "Ya biz bu meseleyi çözeriz, ya bu mesele bizi çözer" dedi.[21]
- 18 Şubat 2010: CHP, Beşir Atalay hakkındaki gensoru önergesini TBMM’ye sundu. Önergede, "Hukuk devletlerinde bakanlar, terör örgütünü muhatap alan gizli görüşmeler yapamazlar" denildi.[22]
- 21 Şubat 2010: Başbakan Erdoğan, demokratik açılımı ve çözüm sürecini anlatmak ve destek toplamak için 62 sanatçı ile bir araya gelip "Açılıma omuz verin" dedi.[23]
- 25 Şubat 2010: CHP İstanbul Milletvekili Nur Serter, "Devlet Habur'da teröristlerin ayağına götürülmüştür. AK Parti Habur'da teröre teslim olmuştur" dedi.[24]
- 27 Mart 2010: MHP lideri Devlet Bahçeli "Açılım tuzağına düşmeyin" dedi.[25]
- 12 Nisan 2010: Kapatılan DTP’nin eski Genel Başkanı Ahmet Türk’e Samsun’da yumruklu saldırı yapıldı.[26]
- 16 Nisan 2010: Abdullah Öcalan'ın çağrısı üzerine Kandil'den gelen grup içerisinde bulunan Lütfü Taş, Öcalan için "Sayın" ifadesini kullandığı için 10 ay hapis cezasına çarptırıldı.[27]
- 1 Mayıs 2010: PKK'nın Tunceli'de karakol saldırısı sonucunda 4 asker öldü ve 7 asker yaralandı.[28]
- 14 Haziran 2010: İstanbul 10. Ağır Ceza Mahkemesi PKK yöneticisi Duran Kalkan'ın "Genel af da çıksa silah bırakmayız" açıklamasını haberleştiren Milliyet muhabiri Namık Durukan'ın Terörle Mücadele Kanunu'nu ihlal ettiğinden 1 yıldan 7 yıla kadar hapse mahkûm edilmesini talep etti.[29]
- 18 Haziran 2010: Öcalan'ın çağrısıyla Kandil ve Mahmur'daki kamplardan gelen 34 kişiden 13'ü hakkında tutuklama kararı çıktı. BDP Grup Başkan Vekili Bengi Yıldız tutuklamalarla birlikte açılımın bittiğini söyledi.[30]
- 13 Ağustos 2010: PKK 20 Eylül’e kadar eylemsizlik kararı aldığını duyurdu.[31]
- 12 Eylül 2010: 2010 Türkiye anayasa değişikliği referandumuna %57,88 ile Evet oyu verildi.
- 23 Ekim 2010: BDP Bitlis Milletvekili Mehmet Nezir Karabaş, "PKK’nın ateşkesi 31 Ekim’de sona erecek. Önümüzde kısa bir süre kaldı. Bu sürenin barışa yönelik değerlendirilmesi gerekir. Aksi halde 1 Kasım’dan itibaren büyük şiddet olayları yaşanabilir. Hükûmet bu süreci barışa yönelik değerlendirmelidir” dedi.[32]
2011
[değiştir | kaynağı değiştir]- 27 Şubat 2011: Aysel Tuğluk, Abdullah Öcalan'a, aydınlarla daha rahat görüşebilmesi için ev hapsi istedi.[33]
- 13 Mayıs 2011: Abdullah Öcalan "15 Haziran’dan sonra süreç ya büyük bir anlaşmaya, ya da büyük bir savaşa evrilecektir. Eğer büyük bir savaş çıkarsa hükûmet 3 ay bile dayanamaz" dedi.[34]
- 12 Haziran 2011: 2011 Türkiye genel seçimlerini %49,83 oy oranı ile AK Parti kazandı.
- 13 Eylül 2011: MİT yetkililerinin, PKK üyeleri ile Oslo'da yaptığı bir görüşmeye ait olduğu iddia edilen bir ses kaydı internette yayınlandı. Yayınlanan ses kaydında Hakan Fidan, hem Öcalan’la hem PKK'lılarla Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla ve "özel temsilcisi" sıfatıyla görüştüğünü ifade ediyor.[5][35] Ses kaydı saat 09.37'de PKK'nın görüşlerine yakınlığı ile bilinen Dicle Haber Ajansı'nın sitesinden yayınlandı. Haber ve ses kaydı "Görüşmelerin iç yüzü Erdoğan'ı yakacak" başlığı ile verildi. İnternete sızan ses kaydının MİT Müsteşarı Hakan Fidan, MİT Müsteşar yardımcısı Afet Güneş, KCK üyesi Mustafa Karasu, PKK üyesi Sabri Ok, Kongra-gel Başkan Yardımcısı Zübeyir Aydar ve koordinatör ülke temsilcileri arasında geçtiği iddia edildi.[36]
- 26 Eylül 2011: Van Bağımsız Milletvekili Aysel Tuğluk, yeni bir başlangıç yapılması gerektiğini belirterek, bunun yolunun da Öcalan ile müzakerelerin yeniden başlatılmasından geçtiğini açıkladı.[37]
- 19 Ekim 2011: PKK tarafından, Hakkâri ilinin Çukurca ilçesinde polis ve jandarma binalarıyla güvenlik noktalarına ağır silahlarla ateş açması sonucunda 26 asker öldü.[38]
- 28 Aralık 2011: Türk Hava Kuvvetlerinin, Şırnak'ın Uludere ilçesi yakınlarındaki Irak topraklarında F-16 savaş uçaklarıyla yaptığı bombardıman sonucunda 35 sivil öldü.[39]
2012
[değiştir | kaynağı değiştir]- 4 Şubat 2012: Batman Cumhuriyet Başsavcılığı'nın talimatıyla KCK'ya yönelik operasyon neticesinde 41 kişi gözaltına alındı.[40]
- 8 Şubat 2012: MİT Müsteşarı Hakan Fidan, eski Müsteşar Emre Taner ve eski Müsteşar Yardımcısı Afet Güneş Özel yetkili İstanbul Cumhuriyet Başsavcısı Sadrettin Sarıkaya tarafından şüpheli sıfatıyla ifadeye çağrıldı.[41]
- 9 Şubat 2012: Adalet Bakanı Bekir Bozdağ Hakan Fidan'ın ifadeye çağrılmasıyla ilgili olarak "Herhangi bir suç yok yapılan görev var" dedi.[42] İstanbul Emniyeti'nde iki şube müdürü görevden alındı.
- 10 Şubat 2012: MİT Müsteşarı Hakan Fidan ifade vermeye gitmeyerek, Abdullah Gül ile görüşmek üzere Çankaya Köşkü'ne çıktı.[43][44]
- 11 Şubat 2012: KCK soruşturması kapsamında ifadeye çağrılan fakat gitmeyen eski müsteşar Emre Taner ve eski müsteşar yardımcısı Afet Güneş ve 2 MİT görevlisi ile ilgili yakalama kararı çıkarıldı.[45]
- 11 Şubat 2012: MİT görevlilerini ifadeye çağıran Savcı Sadrettin Sarıkaya soruşturmadan alındı.[46]
- 17 Şubat 2012: MİT Kanunu TBMM'de değiştirilerek Cumhurbaşkanı'nın onayıyla resmî gazetede yayınlandı. Fidan'ın ve diğer MİT mensuplarının görevleri kapsamındaki konularla ilgili ifade vermesi Başbakanlık iznine bağlandı. MİT mensupları ifade vermeye gitmedi. MİT Kanunu'nun 26ncı maddesi "MİT mensuplarının veya belirli bir görevi ifa etmek üzere kamu görevlileri arasından Başbakan tarafından görevlendirilenlerin; görevlerini yerine getirirken, görevin niteliğinden doğan veya görevin ifası sırasında işledikleri iddia olunan suçlardan dolayı ya da 5271 sayılı Kanunun 250nci maddesinin birinci fıkrasına göre kurulan ağır ceza mahkemelerinin görev alanına giren suçları işledikleri iddiasıyla haklarında soruşturma yapılması Başbakanın iznine bağlıdır." şeklinde değiştirildi.[47] Kamuoyunda bu süreç Cemaat-AK Parti çatışmasının başlangıç noktası olarak da kabul edildi.
- 20 Ağustos 2012: PKK'nın Gaziantep'te düzenlediği saldırıda 10 kişi öldü, 9'u ağır 66 kişi yaralandı.[48]
- 2 Eylül 2012: PKK'nın Beytüşşebap ilçe merkezinde bulunan askerî birliğe yaptığı saldırı sonucunda 10 askerin hayatını kaybettiği, 7 askerin yaralandığı ve 20 PKK'lının da öldüğü açıklandı.[49]
- 8 Eylül 2012: TSK Hakkâri-Yüksekova-Şemdinli üçgeninde bulunan PKK'lıları etkisiz hale getirmek için operasyon başlattı. Çatışmalarda 26 PKK'lı ve 2 asker öldü.[50]
- 24 Eylül 2012: KCK Yürütme Konseyi üyesi Zübeyir Aydar, sürecin tıkanmasından hükûmeti sorumlu tutarken, görüşmelerin yeniden başlamasını istediklerini açıkladı. Aydar Oslo sürecinin en hızlı yürüdüğü dönemin 2009 yılı olduğunu belirtti ve eylemsizlik içinde bulundukları bu dönemde KCK tutuklamalarının başladığını ve bunun sürece ilk zarar veren olay olduğunu dile getirdi.[51]
- 26 Eylül 2012: Başbakan Erdoğan Oslo görüşmelerinin çözüme yönelik olarak yapıldığını, daha sonrasında samimiyetsizlik ve terör örgütü tarafından bilgilerin servis edilmesi nedeniyle bu görüşmelere son verdiklerini söyledi.[52]
- 28 Aralık 2012: Başbakan Recep Tayyip Erdoğan Millî İstihbarat Teşkilatı'nın Kürt sorununa çözüm bulmak için Abdullah Öcalan'a ziyaretlerde bulunduğunu duyurdu.[53]
2013
[değiştir | kaynağı değiştir]- 3 Ocak 2013: Ahmet Türk ve BDP milletvekili Ayla Akat Ata İmralı'ya giderek Abdullah Öcalan ile görüştü.[54]
- 8 Ocak 2013: Fethullah Gülen "sulh için millî onur, millî gurur ayaklar altına alınmamak kaydıyla, o mefkureye saygı devam ettiği müddetçe bence el de öpülebilir, etek de öpülebilir. Heyet-i İslamiye, heyet-i milliye arasında huzurun temini adına katlanılabilecek her şeye katlanmak lazım. Hayır sulhtadır, sulh her zaman hayırlıdır" açıklaması ile sürece destek verdi.[55]
- 9 Ocak 2013: PKK'nın kurucu üyelerinden Sakine Cansız ve Kürt aktivistler Fidan Doğan ile Leyla Şaylemez Paris'te öldürüldü.[56]
- 14 Şubat 2013: Hükûmet ikinci BDP heyetinin İmralı'ya gidip Öcalan ile görüşeceğini duyurdu.[57]
- 15 Şubat 2013: Erdoğan, MİT ile Öcalan arasındaki görüşmelerin "İmralı Süreci" yerine "Çözüm Süreci" olarak adlandırılmasının daha doğru olacağını açıkladı.
- 23 Şubat 2013: BDP Grup Başkanı Pervin Buldan, İstanbul milletvekili Sırrı Süreyya Önder ve Diyarbakır milletvekili Altan Tan İmralı Adası'na gidip Öcalan ile görüştü.[58] Adalet Bakanlığı'nın özel izniyle adaya giden delege PKK lideri Öcalan'ın barış için önerdiği yol haritasını kendisinden dinledi. Öcalan BDP heyetiyle Kandil'e, PKK'nın Avrupa ayağına ve kamuoyuna bir mektup gönderdi.
- 26 Şubat 2013: TÜSİAD çözüm sürecine destek vereceklerini açıkladı.[59]
- 28 Şubat 2013: Milliyet Gazetesi BDP heyeti ve Abdullah Öcalan arasında geçen görüşmenin detaylarını "İmralı Zabıtları" başlığıyla Namık Durukan imzalı bir haberle kamuoyuna açıkladı. Tutanaklarda Öcalan'ın BDP heyetine "Ne ev hapsi, ne de af. Bunlara gerek kalmayacak. Hepimiz özgür olacağız. Başarılı olursam ne KCK tutuklusu kalır, ne de başkası. Bu olmazsa 50 bin kişiyle halk savaşı olacak. Yalnız herkes bilmeli ki, ne eskisi gibi yaşayacağız, ne de eskisi gibi savaşacağız." söylediği ifade edildi.[60]
- 11 Mart 2013: 6 kişilik bir heyet PKK tarafından kaçırılan 8 işçiyi teslim almak için Diyarbakır'dan ayrılıp Irak'a gitti. Heyet içerisinde İnsan Hakları Derneği ve Mazlumder başkanları da vardı.[61]
- 13 Mart 2013: PKK 2 yıldır Irak'ta esir tuttuğu Türk işçileri serbest bıraktı. Serbest bırakma Öcalan'ın emriyle gerçekleşti.[62]
- 18 Mart 2013: Kürt parlamenterler Abdullah Öcalan ile görüşmeye gitti.[63] Heyette BDP Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ve milletvekilleri Pervin Buldan ile Sırrı Süreyya Önder vardı.[64]
- 21 Mart 2013: Hükûmet ile aylarca süren görüşmelerin ardından Abdullah Öcalan'ın mektubu hem Türkçe hem de Kürtçe olarak Nevruz kutlamaları çerçevesinde Diyarbakır'da okundu. Mektup PKK'nın silahlı güçlerini Türkiye topraklarından çekmesinin ve ateşkesin başlangıcı oldu.[65]
- 29 Mart 2013: Erdoğan, Türkiye topraklarını terk eden PKK üyelerinin herhangi bir çatışma yaşanmaması için sınırdan geçerken silahları bırakmaları gerektiğini söyledi.
- 3 Nisan 2013: Hükûmet çözüm sürecini halk nezdinde tanıtmak ve teşvik etmek için "Akil Adamlar" adı verilen bir komisyon kurdu.[4]
- 4 Nisan 2013: CHP ve MHP çözüm süreci için mecliste kurulacak komisyona üye vermeyeceklerini ve bu komisyonda herhangi bir görev almayacaklarını duyurdu.[66] Erdoğan ilk kez Akil Adamlar Heyeti ile toplandı ve çözüm sürecini halka anlatmaları ve teşvik etmeleri için kendilerinden yardım istedi.
- 20 Nisan 2013: Sırrı Süreyya Önder PKK'nın geri çekilmesinin 8 ila 10 gün içerisinde başlayacağını duyurdu.[67]
- 25 Nisan 2013: PKK 8 Mayıs'ta Türkiye topraklarındaki bütün silahlı güçlerini Irak'a çekeceğini duyurdu.[68]
- 8 Mayıs 2013: PKK üyeleri Türkiye topraklarını terk etmeye başladı. Çözüm süreciyle ilgili olarak kurulan meclis komisyonu ilk kez toplanarak kamuoyunu süreçle ilgili daha çok aydınlatacaklarını bildirdi.
- 9 Mayıs 2013: Toplumsal Barış Yollarının Araştırılması ve Çözüm Sürecinin Değerlendirilmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonuna Üye Seçimine İlişkin Karar adıyla Resmi Gazete'de bir karar ve komisyonda yer alan üyeler yayınlandı.[69]
- 9 Mayıs 2013: Akil Adamlar Heyeti Erdoğan'a ilk raporunu sundu ve süreçle ilgili görüşlerini paylaştı.[70]
- 19 Haziran 2013: KCK Yürütme Konseyi Başkanı Murat Karayılan "devletin süreci sabote ettiğini bu yüzden sürece dair ciddi kaygılarının oluştuğunu" söyledi.[71]
- 2 Temmuz 2013: Çözüm süreciyle ilgili görüşmelerin başladığı tarihten sonra ilk kez Diyarbakır Lice'de bir gösterici öldü. Bu durum basında "Çözüm sürecinde güven bunalımı" şeklinde yorumlandı.[72]
- 7 Ağustos 2013: BDP milletvekili Pervin Buldan PKK üyelerinin dağdan inip siyaset yapmaları gerektiğini söyledi.[73]
- 25 Eylül 2013: KCK Yürütme Konseyi Eşbaşkanı Cemil Bayık hükûmetin Abdullah Öcalan ile yaptığı görüşmelerin diyalog aşamasından müzakere aşamasına geçmemesi durumunda ve hükûmetin adım atmaması durumunda süreci bitireceklerini açıkladı.[74]
- 1 Ekim 2013: Başbakan Erdoğan, demokratikleşme paketini açıkladı. Pakette çözüm süreciyle ilgili farklı dilde eğitim, seçim barajında değişiklik, eski köy isimlerinin verilmesi, öğrenci andının kaldırılması, "x, w, q" harflerinin kullanılabilmesi gibi yenilikler olduğu belirtildi.[75]
- 5 Kasım 2013: İçişleri Bakanı Beşir Atalay çözüm sürecinin bir al-ver süreci olmadığını açıkladı ve taviz verilen bir süreç olmayacağını belirtti.[76]
- 15 Kasım 2013: BDP milletvekili Gültan Kışanak, çözüm sürecinin son bir aydır tıkandığını ve dışarıdan bir hakeme ihtiyaç duyulduğunu belirtti.[77]
- 2 Aralık 2013: "Toplumsal Barış Yollarının Araştırılması ve Çözüm Sürecinin Değerlendirilmesi" amacıyla kurulan meclis araştırma komisyonu çözüm süreciyle ilgili 450 sayfalık bir rapor açıkladı.[78]
- 17 Aralık 2013: Diyarbakır Büyükşehir Belediyesine Türkçe ile birlikte Kürtçe "Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi" yazılı yeni bir tabela eklendi.[79]
- 25 Aralık 2013: İçişleri Eski Bakanı ve AK Parti Ordu Milletvekili İdris Naim Şahin, çözüm sürecini de gerekçe göstererek "Bölücü terör örgütünün unsurlarıyla yürütülen ancak millî vicdan ve haysiyeti inciten ve mevzu hukuku zorlayan sürecin çözüm özelliği -belki istenmeden- çözülme hayalcilerine fırsat ve olanak sağlar duruma evrilmiştir." açıklaması ile Adalet ve Kalkınma Partisi milletvekilliğinden istifa etmiştir.[80]
2014
[değiştir | kaynağı değiştir]- 3 Ocak 2014: Türkiye'de Kürdistan adıyla ilk siyasi parti kuruldu.[81]
- 27 Ocak 2014: BDP Grup Başkan Vekilleri Pervin Buldan ve İdris Baluken, KCK yönetimi ile görüşmek için Kandil'e gitti.[82]
- 30 Mart 2014: 2014 Türkiye yerel seçimlerini %43,39 ile AK Parti kazandı.
- 8 Nisan 2014: Çözüm süreci, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki bazı illerin ihracatında büyük artış sağladı.[83]
- 9 Nisan 2014: BDP Grup Başkan Vekilleri Pervin Buldan ve İdris Baluken tekrar Kandil'e gitti.[84]
- 14 Nisan 2014: Mesut Barzani, çözüm sürecinin sonuca ulaşması hâlinde Abdullah Öcalan’ın serbest bırakılacağını iddia etti.[85]
- 26 Nisan 2014: Kamuoyunda çözüm sürecinde görev alan MİT görevlilerini yasal güvence altına almak için çıkarıldığı söylenen Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Millî İstihbarat Teşkilatı Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Resmî Gazete'de yayınlandı. Kanunda "MİT mensupları görevlerini yerine getirirken ceza ve infaz kurumlarındaki tutuklu ve hükümlülerle önceden bilgi vermek suretiyle görüşebilir, görüşmeler yaptırabilir, görevinin gereği terör örgütleri dâhil olmak üzere millî güvenliği tehdit eden bütün yapılarla irtibat kurabilir.” ifadesine yer verildi.[86]
- 29 Nisan 2014: Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, "Abdullah Öcalan için ev hapsi ile ilgili bir çalışmamız yok. Böyle bir düşüncemiz de yok" dedi.[87]
- 11 Mayıs 2014: Sait Elçi ve arkadaşları tarafından 1965 yılında kurulan Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) 48 yıl aradan sonra tekrar yasal alana çıkma hazırlıklarına başladı.
- 7 Haziran 2014: Başbakan Başdanışmanı Yalçın Akdoğan, Abdullah Öcalan'ın çözüm sürecini diğer Kürt aktörlerden daha iyi değerlendirdiğini savundu.[88]
- 7 Haziran 2014: Diyarbakırlıların kurduğu bir doğa yürüyüşü grubu, 25 yıldır terörden dolayı adım atılmayan Tunceli'nin Avgesor Vadisi'ne giren ilk sivil ekip oldu.[89]
- 9 Haziran 2014: Diyarbakır Lice'de gösteri yapan bir grup, 2. Hava Kuvveti Komutanlığı'nın arka kapısının olduğu bölgedeki duvardan atlayarak kışla içinde direkteki Türk bayrağını indirdi.[90]
- 29 Haziran 2014: Hatip Dicle tahliye edildi.[91]
- 1 Temmuz 2014: KCK davasında 30 kişi tahliye edildi.[92]
- 8 Temmuz 2014: HDP Eş Başkanı Figen Yüksekdağ, barışın sağlanması için -Öcalan dâhil- siyasi mahkûmların bırakılması, TMK'nin lağvedilmesi ve ana dilinde eğitimin önünün acilen açılması gerektiğini söyledi.[93]
- 10 Temmuz 2014: Cemil Bayık, PKK’nın tamamen silah bırakması için öne sürdükleri şartların en başında "Öcalan’a özgürlük" ve "anayasal güvence" olduğunu açıkladı.[94]
- 11 Temmuz 2014: Diyarbakır'da görülen KCK ana davasında tutuklu bulunan iki sanık daha tahliye edildi. Dava kapsamında tutuklu kalmadı.[95]
- 16 Temmuz 2014: 11 Temmuz'da TBMM'den Cumhurbaşkanı onayına gönderilen çözüm süreci ile ilgili kanun 15 Temmuz'da Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından onaylanarak "Terörün Sona Erdirilmesi ve Toplumsal Bütünleşmenin Güçlendirilmesine Dair Kanun" adıyla Resmî Gazete'de yayınlanarak yasalaştı.[2]
- 5 Ağustos 2014: Abdullah Öcalan avukatlarıyla yaptığı görüşmede çözüm sürecinde müzakerelere geçilmemesinden rahatsızlık duyduğunu ve artık sabır taşının çatladığını açıkladı.[96]
- 10 Ağustos 2014: Recep Tayyip Erdoğan %51,79 oy ile 2014 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçimini ilk turda kazanarak cumhurbaşkanı oldu.
- 18 Ağustos 2014: Diyarbakır Lice'de PKK'nın ilk kurucularından Mahsum Korkmaz adına dikilen heykel mahkeme kararıyla yıkıldı.[97] KCK, heykelden haberlerinin olmadığını açıkladı.[98]
- 20 Ağustos 2014: MİT Müsteşarı Hakan Fidan, İmralı'ya giderek Abdullah Öcalan ile görüştü.[99]
- 20 Ağustos 2014: Başbakan Yardımcısı Beşir Atalay, görüşmelerin artık genişlemesi ve Avrupa ile Kandil’e uzanmasını arzu ettiklerini söyledi.[100]
- 22 Ağustos 2014: AK Parti Genel Başkan Danışmanı Yalçın Akdoğan sürecin sahibinin Beşir Atalay olduğunu ve istediği örgüt ve kişiyle görüşebileceğini açıkladı.[101]
- 23 Ağustos 2014: Başbakan Yardımcısı Beşir Atalay'ın "Kandil'le direkt görüşülmesini arzu ediyorum" açıklamasına KCK Eşbaşkanı Cemil Bayık "Biz her zaman açığız. Bu basın olabilir, heyetler, uluslararası kurumlar olabilir" şeklinde yanıt verdi.[102]
- 27 Ağustos 2014: Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı görevi süresince de çözüm süreciyle yakından ilgileneceğinin altını çizdi.[103]
- 29 Ağustos 2014: Çözüm sürecinin koordinasyonunu yürüten Başbakan Yardımcısı Beşir Atalay, Ahmet Davutoğlu'nun kurduğu yeni kabinede yer almadı.[104]
- 29 Ağustos 2014: BDP milletvekili İdris Baluken ilerleyen günlerde çözüm sürecinde "müzakere" aşamasına geçileceğini belirtti ve bu müzakerelerin yazılı anlaşma hâline gelmesini istediklerini açıkladı.[105]
- 30 Ağustos 2014: Genelkurmay Başkanı Necdet Özel "Hükûmet yol haritasını bize vermedi, basından öğreniyoruz. Keşke görüşümüz sorulsaydı. Hükûmet silahsız çözüleceğini söyledi, analar ağlamasın isteriz. Çözüm sürecinde kırmızı çizgiler aşılırsa gerekli cevabı veririz" dedi.[106]
- 30 Eylül 2014: Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç sürecin başarıya ulaşması için Çözüm Süreci Kurulu oluşturulacağını açıkladı.[107]
- 2 Ekim 2014: Suriye-Irak tezkeresi TBMM'de kabul edildi. TSK'ya Suriye ve Irak'ta sınırötesi operasyon ve müdahale yetkisi veren tezkere Meclis'ten geçti. AK Parti ve MHP tezkere için 'Evet' oyu kullanırken, CHP ve HDP 'Hayır' dedi.[108]
- 6 Ekim 2014: Abdullah Öcalan çözüm sürecinde yeni adımlar atılması için hükûmete 15 Ekim 2014'e kadar süre verdi.[109]
- 7 Ekim 2014: HDP, IŞİD tarafından kuşatılan Suriye'deki Kürt kenti Kobanê için "Kobani'nin düşmesi durumunda çözüm süreceğinin biteceğini" belirtti.[110]
- 8-9-10 Ekim 2014: Yurt genelinde IŞİD ve Kobani protestoları sonucunda toplam 34 kişi öldü.[111] Bingöl İl Emniyet Müdürü'ne yönelik silahlı saldırıda, Emniyet Müdür Yardımcısı ve bir başkomiser öldü. Yurt genelinde 'terör örgütü adına suç işlemek', 'kamu görevlilerine direnmek', 'mala zarar verme' ve 'yağma' suçlamalarından 112 kişi tutuklandı. Abdullah Öcalan Kobani ile çözüm sürecinin ayrılmaz bir bütün olduğunu söyledi.
- 11 Ekim 2014: KCK Yürütme Konseyi Eş Başkanı Cemil Bayık, Kobani ve Türkiye'de yaşananlardan hükûmeti sorumlu tuttu ve Meclis'ten geçen tezkerenin bir savaş ilanı olduğunu, bu nedenle de çektikleri bütün birlikleri Türkiye'ye geri gönderdiklerini söyledi.[112]
- 23 Ekim 2014: Kars'ta PKK mensuplarıyla güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada, 3 PKK'lı öldü.[113]
- 25 Ekim 2014: Hakkâri’nin Yüksekova ilçesinde PKK'nın saldırısına uğrayan 3 asker öldü.[114]
- 27 Ekim 2014: Hükûmet Sözcüsü Bülent Arınç, "çözüm sürecine mecbur ve mahkûm değiliz" dedi.[115]
- 5 Kasım 2014: HDP Eş Başkanı Selahattin Demirtaş, çözüm sürecinin Öcalan ya da Hükûmet, "Bitti." demedikçe devam edeceğini söyledi.[116]
- 8 Kasım 2014: Şırnak Belediye Meclisi, şehir merkezindeki 12 mahalle ve iki meydanın isimlerini Kürtçe isimlerle değiştirme kararı aldığını açıkladı.[117]
2015
[değiştir | kaynağı değiştir]- 22 Ocak 2015: HDP heyeti tekrardan Kandil'e gitti.[118]
- 23 Ocak’ta HDP’lilerle görüşen KCK’dan “AK Parti’nin müzakere sürecinin sorumluluğunu esas alan bir yaklaşımda olmadığı” açıklaması geldi.[119]
- 9 Şubat 2015: Meclis’e gelen "İç Güvenlik Paketi" görüşülmesi ikinci kez ertelendi.[120]
- 15 Şubat 2015: HDP’nin İmralı-Kandil temasları arttı. Kandil, İç güvenlik Paketi’nin sürece zarar vereceğini açıkladı.[121]
- 22 Şubat 2015: Şah Fırat Operasyonu’yla Süleyman Şah’ın türbesi, PYD’nin kontrolündeki Eşme köyüne taşındı.[122]
- 17 Şubat 2015: Selahattin Demirtaş: “Öcalan’ın çağrı yapması için hükûmet önce 10 maddelik ev ödevini yapmalı, onlar açıklamazsa biz açıklarız” dedi.[123]
- 25 Şubat 2015: Demirtaş, CNN Türk’te Öcalan’ın silah bırakma çağrısı yapmak için ön şart olarak ortaya koyduğunu söylediği on maddeyi açıkladı. “Öcalan, şartlı silah bırakma çağrısı yaptı.” dedi.[124]
- 28 Şubat 2015: Öcalan’ın PKK’ya silahsızlanma kongresi için yapacağı çağrının üzerinde Kandil ve İmralı anlaştı. Geniş bir demokratikleşme programını içeren 10 madde silah bırakmak için ön şart yapılmadı, bu maddelerin hayata geçirileceğinin garantisi olarak da hükûmetin olduğu bir toplantıda okunmasına karar verildi. Dolmabahçe Sarayı’nda Başbakan Yardımcısı Yalçın Akdoğan, İçişleri Bakanı Efkan Âlâ, AK Parti Grup Başkan Vekili Mahir Ünal, Öcalan’la görüşmeleri yürüten eski MİT başkan yardımcısı, Kamu Güvenliği Müsteşarı Muhammed Dervişoğlu ve İmralı Heyeti’nden Sırrı Süreyya Önder, Pervin Buldan ve İdris Baluken’in olduğu toplantıda Öcalan’ın PKK’ya silahsızlanma kongresi toplama çağrısı Sırrı Süreyya Önder tarafından okundu.[125][126]
- 28 Şubat 2015: Demirtaş İç Güvenlik Paketi’ni öne sürerek “Hükûmet, bir yandan pakette ısrar edip bir yandan demokratikleşmede ilerleme sağlıyorum diyemez. Bu tasarı barış getirecek bir yasa tasarısı değildir. Barışa uzaklaşacağım diye çalışmıyoruz, barışı çok arzuluyoruz. Hükûmet yürüttüğü politikayla, zerre kadar umut vermiyor, barışa yaklaşmıyor.” dedi.[127]
- 28 Şubat 2015: Aynı gün açıklama yapan PKK yöneticisi Mustafa Karasu: “AKP Hükûmeti Önderliğin ortaya koyduğu 10 başlıkta müzakere edip sorunu çözecek midir, çözmeyecek midir? Bu sorunun cevabı çok önemlidir. Bu sorun çözülmeden PKK silah bırakacak, PKK Kongresini yapıp silah bırakma kararı alacak biçimindeki yaklaşımlar demagojidir, aldatmak ve sorunu çarpıtmaktır”[128]
- 11 Mart 2015: Dolmabahçe üzerine İMC TV’de Banu Güven’e Kandil’de konuşan KCK Eş Başkanları Cemil Bayık ve Hülya Oran: “PKK silah bırakacak açıklamaları seçim propagandasıdır. Silahların bırakılması, ancak Öcalan’ın bizzat katılacağı bir kongrede karara bağlanabilir. Yani PKK bu kararı Öcalan serbest kalmadan açıklamayacak. Bu adımlar atılmadan hareketimize, halka, Türkiye demokrasi güçlerine güven vermeden kongrenin toplanması, kongrenin onların belirttiği gibi kararlar alması düşünülemez.”[129]
- 17 Mart 2015: Seçime parti olarak girme kararı veren HDP lideri Demirtaş partisinin Meclis grup toplantısında kürsüye çıkıp üç cümlelik bir konuşma yaptı: Seni başkan yaptırmayacağız. Seni başkan yaptırmayacağız. Seni başkan yaptırmayacağız.[130]
- 18 Mart 2015: İzleme Komitesi’nde yer alacağı iddia edilen isimler medyada yer aldı.
- 20 Mart 2015: Cumhurbaşkanı Erdoğan izleme komitesine olumlu bakmadığını açıkladı: Ben gazetelerden okuyorum. Böyle bir şeyden doğrusu benim haberim yok. Şunu da çok net söylüyorum ben olumlu bakmıyorum. Bunlar doğru şeyler değil. Bu işler istihbarat teşkilatlarıyla yürür”[131]
- 21 Mart 2015: Diyarbakır Nevruz’unda mektubu okunan Öcalan PKK’ya silahsızlanma kongresi çağrısı yaptı ama yeni bir ön şart öne sürerek: Hakikat ve Yüzleşme Komisyonu: “Deklarasyon gereği ilkelerde mutabakat oluşmasıyla birlikte PKK'nın Türkiye Cumhuriyeti'ne karşı yaklaşık kırk yıldır yürüttüğü silahlı olan mücadeleyi sonlandırmak ve yeni dönemin ruhuna uygun siyasal ve toplumsal strateji ve taktiklerini belirlemek için bir kongre yapmalarını gerekli ve tarihi görmekteyim. Umarım ilkesel mutabakata en kısa sürede varıp Parlamento üyeleri ve İzleme Heyetinden teşkil edilen bir Hakikat ve Yüzleşme komisyonundan geçerek bu kongreyi başarıyla realize etme durumunu yaşarız. Bu kongremizle birlikte artık yeni dönem başlamaktadır.”[132]
- 22 Mart 2015: Ukrayna dönüşü uçakta konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan Dolmabahçe açıklamasını doğru bulmadığını söyleyerek sürecin sonunu getirdiği kabul edilen demeci verdi: “Bir metin okunmadı, iki metin okundu. Onların okuduğu metinle Yalçın Bey’in okuduğu metin birbirinden tamamen ayrı. Aynı metin değildi dikkat ederseniz. Ben oradaki toplantıyı da doğru bulmuyorum. Çünkü bu toplantıda hükûmetin Başbakan Yardımcısı’yla şu an parlamento içinde olan bir grubun yan yana o resmi vermesini ben şahsen doğru bulmuyorum. Daha önceleri gerektiğinde bir arkadaşımız onlarla görüşmeler yapar ve açıklama yapılırdı. Ama o toplantıda olduğu gibi medyanın karşısına çıkmak suretiyle, iki ayrı metin deklare edilmiyordu. Böyle bir şey hiç yaşanmamıştır. Bunu doğru bulmuyorum. Açıklanan 10 maddelik metne gelince; o metinde bir demokrasi çağrısı yok. Bu metnin demokrasi adına neresini kabul edeceğim? Metni incelersek oradaki konuların çoğunun demokrasiyle falan yakından uzaktan alakası yok. Hala yeni yeni talepler ortaya çıkıyor. Daha sonra Başbakan Yardımcımızın yaptığı bir açıklama var. Onların tamamen aksine. Yani birbiriyle tamamen örtüşen bir şey yok. O zaman neyi görüştüler? Buna ortak bir deklarasyon diyebilir misiniz? Böyle bir şey var mı?”[133]
- 11 Nisan 2015: Ağrı'da PKK ile askerler arasında çatışma çıktı. Dört asker yaralandı.[134]
- 5 Mayıs 2015: KCK Eş Başkanı Hülya Oran: "Bizim şu anda kongreyi toplama gibi bir gündemimiz yok. Çünkü, bu süreç işlemedi ve hiçbir adım atılmadı. Bırakalım müzakereyi, diyalog süreci de ortadan kaldırıldı. Bir aydır önderliğimiz ile görüşme olmuyor, heyet önderliğimizin yanına gitmiyor. PKK devletin atacağı adımlar üzerinden kongreyi toplayacaktı. Biz kongreyi gündemden çıkardık. Kürt sorunu çözülmeden PKK böyle bir kongre yapmaz. Kürt kimliği tanınmadan, bu temelde anayasa değiştirmeden ve Kürtlerin statüsünü kabul etmeden böyle bir kongreye asla toplayamaz. Öcalan'ın bir taraf olarak resmi kabul edilmesi gerekiyor."[135]
- 7 Haziran 2015: Haziran 2015 genel seçimleri ardından HDP yüzde 13 oyla barajı geçip 80 vekil çıkardı. Yüzde 41’de kalan AK Parti tek başına iktidar olamadı.
- 12 Haziran 2015: Seçimlerden sonra Demirtaş'ın Öcalan'ın çağrısıyla PKK'nın silah bırakabileceği açıklamasına KCK cevap verdi: “Şunu açıkça vurgulamalıyız ki, PKK'nın Türkiye’ye karşı silahlı mücadeleyi bırakma konusu ve bunun iradesi tamamen bize aittir. Şunu herkes bilmelidir ki HDP, PKK’nın yasal partisi değildir. Dolayısıyla böyle bir çağrıyı HDP yapamayacağı gibi, mevcut İmralı koşullarında bulunan Abdullah Öcalan'ın böyle bir çağrıyı yapması mümkün değildir. HDP’nin ve Öcalan'ın 'silah bırak' çağrısı yapmasını beklemek ve bu yönlü dayatmalarda bulunmak çözümsüzlükte ısrardır ve bunu da hareketimizin kabul etmesi mümkün değildir. Bu tutumumuz ne Öcalan'ı dinlememek, ne de HDP’nin politika yürütmesinin önünü almaktadır"
- 26 Haziran 2015: Cumhurbaşkanı Erdoğan, PYD’nin Suriye’nin güneyinde devlet kurma girişimleri, Türkiye’nin askeri müdahalesi tartışmaları üzerine konuştu: Tüm dünyaya sesleniyorum. Bedeli ne olursa olsun, Suriye'nin kuzeyinde Türkiye'nin güneyinde bir devlet kurulmasına asla müsaade etmeyeceğiz"[136]
- 29 Haziran 2015: Karayılan: "Açıkça söyleyeyim, eğer onlar Rojava’ya müdahale ederlerse biz de onlara müdahale ederiz; o zaman Türkiye’nin tümü bir savaş sahasına dönüşür. Türkiye yetkilileri halkımızın 6-7-8 Ekim’deki kalkışını unutmamalıdır. Halkımızın o büyük başkaldırısını, içinde geliştiği ortamı uygun görmeyen Önder Apo’nun ancak durdurabildiği iyi biliniyor. Açık ki bu halk böyle bir müdahaleye müsaade etmez. Kısaca böyle bir müdahale kararı Türkiye için stratejik bir karar olur, Kürt halkı için de yeni bir dönem başlamış olur. Biz bu konuda kimseye yalvaracak değiliz. Kendileri bilir. Yaparlarsa Kürt halkı olarak elbette bizim de yapacaklarımız olur.”[137]
- 11 Temmuz 2015: KCK barajları gerekçe göstererek ateşkesi bitirdiğini açıkladı: “Özgürlük hareketimizin titiz tavrı istismar edildi. Barajlar ve baraj yapımında kullanılan araçlar gerilla güçlerimizin hedefinde olacaktır. Her tutuklama artık gerilla için bir misilleme nedeni olacaktır. Özgürlük Hareketimiz artık ateşkes tutumunun istismar edilmesini kabul etmeyecek, oyalama yaparak Kürt sorununu çözümsüz bırakan politikalara karşı da tutumunu koyacaktır.”[138]
- 14 Temmuz 2015: KCK Eşbaşkanı Bese Hozat, Özgür Gündem gazetesine “Yeni Süreç: Devrimci Halk Savaşıdır" başlıklı bir yazı yazdı. Hozat “devrimci halk savaşı ve serhıldan” çağrısı yaptı.[139]
- 20 Temmuz 2015: Suruç’ta Kobani’ye gitmek için toplanan SGDF’li gençlerin açıklama yaptığı sırada bir IŞİD’li canlı bomba kendini patlattı, 32 kişi öldü.[140]
- 20 Temmuz 2015: Adıyaman'da PKK'lılar ile askerler arasındaki çatışmada Uzman Onbaşı Müsellim Ünal öldü.[141]
- 20 Temmuz 2015: KCK Eş Başkanı Cemil Bayık halkı silahlanmaya ve tünel ve siper hazırlamaya çağırdı: “Halkımız meşru savunma örgütlenmesini ve bilincini de geliştirmeli. Bu sadece askeri güçlerin büyütülmesi temelinde değil, halk olarak meşru savunmasını geliştirmeli. Tüm halkımız silah almalı, bu temelde kendini eğitmeli ve örgütlemeli. DAIŞ ve sömürgeci tüm güçlerin her türlü saldırısına karşı köylerde, kentlerde, mahallelerde yer altı sistemi, tüneller, mevzi sistemi geliştirmeli”[142]
- 22 Temmuz 2015: 2015 Ceylanpınar saldırısı: Şanlıurfa'nın Ceylanpınar ilçesinde görevli polis memurları Feyyaz Yumuşak ve Okan Acar sabaha karşı yataklarında uyurken infaz edildi. Fırat Haber Ajansı'nda yer alan HPG Basın İrtibat Merkezi’nden yapılan açıklamada şöyle dendi: “22 Temmuz günü bir Apocu fedai timi, Suruç katliamına misilleme olarak bugün sabah 06.00 sularında Ceylanpınar’da DAİŞ çeteleriyle işbirliği içinde olan iki polise karşı bir cezalandırma eylemi gerçekleştirmiştir. BBC Türkçe’den Mahmut Hamsici’ye açıklamalarda bulunan Kandil’deki KCK Dış İlişkiler Sözcüsü Demhat Agit, Ceylanpınar’da iki polisin öldüğü saldırıyı PKK’nın yapmadığını iddia etti. PKK’lı Demhat Agit polislere yönelik saldırıyla ilgili soruları yanıtlarken, saldırıyı PKK'nın 2 polisi öldürmediğini belirterek şöyle devam etti: "Bunlar PKK'den bağımsız birimler. Bize bağlı olmayan, kendi içlerinde örgütlenmiş olan yerel güçlerdir diye açıklandı. Bizim yaptığımız bir şeyi üstlenmekle ilgili çekincemiz yok. PKK/HPG olarak yapılan bir eylem varsa bunun izahatı, gerekirse özeleştirisi yapılır."[143]
- 22 Temmuz 2015: Adana'da Kalem-Der üyesi Ethem Türkben; hamile eşi ve üç çocuğunun gözleri önünde IŞİD’li olduğu iddiasıyla öldürüldü.[144]
- 23 Temmuz 2015: Diyarbakır'da trafik kazası ihbarına giden polis ekibine pusu kuruldu, polis memuru Tansu Aydın saldırıda öldü, 1 polis de yaralandı.[145]
- 23 Temmuz 2015: Kilis’in Elbeyli ilçesinde bulunan Dağ Hudut Karakolu’na Suriye tarafındaki IŞİD’liler ateş açtı. Saldırıda Astsubay Yalçın Nane öldü.[146]
- 24 Temmuz 2015: TSK’ya bağlı jetler Kuzey Suriye’de IŞİD, Kuzey Irak’a PKK hedeflerine hava operasyonu düzenledi.[147] Bu 3 yıl sonra PKK’ya yapılan ilk askerî operasyon oldu.
- 26 Temmuz 2015: Sultangazi ilçesi Gazi Mahallesi'nde gözaltı işlemleri için bir binaya girerken silahlı saldırıya uğrayan polis memuru Muhammet Fatih Sivri öldü.[148]
- 30 Temmuz 2015: Diyarbakır’ın Çınar ilçesinde devriye görevi yapan polis aracına bir grup terörist tarafından silahlarla ateş açıldı, 1 polis memuru ve 1 vatandaş öldü.[149]
- 31 Temmuz 2015: Adana'nın Pozantı ilçesinde emniyet müdürlüğüne düzenlenen saldırıda 2 polis memuru öldü. Çıkan çatışmada 2 PKK'lı terörist ölü ele geçirildi.[150]
- 8 Ağustos 2015: Mardin’in Midyat ilçesinde devriye görevi yapan sivil polis aracına PKK’lı teröristler tarafından yapılan saldırı sonucu 1 polis öldü, 1 polis ağır yaralandı.[151]
- 10 Ağustos 2015: Şırnak-Silopi'de zırhlı araca yapılan mayınlı saldırıda 4 özel harekât polisi öldü.[152]
- 10 Ağustos 2015: Şırnak'ın Beytüşşebap ilçesinde askerî personel dağıtımı yapan Sikorsky tipi helikoptere düzenlenen saldırıda 1 asker öldü, 7 asker de yaralandı.[153]
- 10 Ağustos 2015: İstanbul'da Sultanbeyli Fatih Polis Merkezi'ne bombalı saldırı düzenlendi. Terörist ölürken, 3′ü polis 10 kişi de yaralandı. Sabah saatlerinde polis merkezine inceleme yapmak için gelen uzman ekiplere teröristler tarafından ateş açıldı. 1 polis müdürü öldü, 2 saldırgan çıkan çatışmada ölü ele geçirildi.[154]
- 28 Ağustos 2015: Lice ilçesinde, teröristlerin Diyarbakır-Bingöl karayolunun güvenliğini sağlayan askerlere yönelik saldırısında 1 asker öldü, 4 asker yaralandı.[155]
- 28 Ağustos 2015: Mardin’de polise ait zırhlı servis aracının geçişi sırasında PKK’lı teröristler tarafından düzenlenen bombalı saldırı sonucunda 10 polis ve 6 sivil vatandaş yaralandı.[156]
- 29 Ağustos 2015: Şanlıurfa'da, Balıklıgöl Devlet Hastanesi acil servisinden çıkan polis aracına düzenlenen silahlı saldırıda 2 polis memuru öldü.[157]
- 3 Eylül 2015: Mardin Dargeçit’te yola yerleştirilen mayının PKK’lı teröristlerce patlatılması nedeniyle 4 özel harekât polisi öldü.[158]
- 4 Eylül 2015: Tunceli çarşı merkezinde Cumhuriyet caddesi üzerinde bulunan Şehit Nahit Bulut Polis karakoluna PKK’lı teröristler tarafından düzenlenen saldırı sonrası çatışma çıktı. Çatışmada 2 PKK’lı terörist öldürüldü.[159]
- 6 Eylül 2015: Diyarbakır'ın Sur ilçesinde, PKK'nın gençlik yapılanması YDG-H'lilerin açtığı hendeği kapatmak için operasyon yapan polise roketli saldırı yapıldı. Saldırıda 2 özel harekât polisi öldü, 3 polis yaralandı.[160]
- 7 Eylül 2015: PKK'nın Dağlıca'da düzenlediği saldırıda 16 asker öldü.[161]
- 8 Eylül 2015: PKK'nın Iğdır'da polisleri taşıyan servis minibüsüne düzenlediği 1 tonluk bombalı saldırıda 13 polis öldü.[162]
- 7-8 Eylül 2015: PKK saldırıları sonucu Hakkâri ve Iğdır'da toplam 30 asker ve polis öldü. Azerbaycan devleti bu olaydan sonra 3 günlük millî yas ilan etti.
- 8 Eylül 2015: PKK'ya yönelik hava harekâtında 40 terörist öldürüldü.[163]
- 9 Eylül 2015: HDP Eş Başkanı Selahattin Demirtaş hakkında Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığında soruşturma açıldı.[164]
- 9 Eylül 2015: Şırnak'ın Cizre ilçesinde 8 gün süren sokağa çıkma yasağı kaldırıldı. HDP Eş Başkanı Selahattin Demirtaş, bu süre içerisinde bölgede 16 sivilin öldüğünü söyledi.[165]
- 10 Eylül 2015: PKK'nın Tunceli'deki saldırısında 1 polis öldü.[166]
- 13 Eylül 2015: PKK'nın Şırnak'ta polislere dönük saldırısında 2 polis öldü.[167]
- 13 Eylül 2015: PKK'nın Diyarbakır'da polislere dönük roketatarlı saldırısında 1 polis öldü.[168]
- 15 Eylül 2015: Hakkâri-Van kara yolunda polis aracının geçişi sırasında PKK'lılar yola önceden döşedikleri patlayıcıyı infilak ettirdi, olayda 2 polis öldü.[169]
- 16 Eylül 2015: Mardin'in Nusaybin ilçesinde zırhlı polis aracına PKK tarafından bombalı saldırı düzenlendi biri komiser 3 polis öldü.[170]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Türkiye-PKK çatışmaları
- Kürt siyasi hareketi
- 2012 Gaziantep saldırısı
- 2015 Suruç saldırısı
- 2015 Ceylanpınar saldırısı
- 2015 Dağlıca saldırısı
- 2015 Iğdır saldırısı
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Sürece takvimli yol haritası". 4 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2014.
- ^ a b c "TERÖRÜN SONA ERDİRİLMESİ VE TOPLUMSAL BÜTÜNLEŞMENİN GÜÇLENDİRİLMESİNE DAİR KANUN". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ Yanmis, M., & Hanili, M. (2016). Çözümden Çatışmaya Kurt Meselesi (2012-2016).
- ^ a b "İşte 63 isimden oluşan akil insanlar listesi..." CNN Türk. 3 Nisan 2013. 20 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2015.
- ^ a b "MİT-PKK görüşmeleri sızdı". 2 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "Gül'den Kürt açılımı sinyali Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Kürt sorunuyla ilgili önümüzdeki günlerde çok iyi şeyler olacağını söyleyerek "Bu meseleyi sadece sınırdışına yüklemek yanlış olur" dedi". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "Cumhurbaşkanı Gül 'Kürdistan' dedi". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "Abdullah Gül: Kürt sorunu Türkiye'nin birinci sorunudur". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "Geçmişten bugüne PKK ateşkesleri". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "Beşir Atalay Kürt açılımını anlattı". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "Kürt açılımı kapsamında düzenlenen 3. çalıştay dün Polis Akademisi'nde yapıldı". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "Erdoğan, Türk ile görüştü". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "Güroymak'ta 'Norşin' heyecanı". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "Economist: Kürt açılımı cesaret verici". 6 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2014.
- ^ "34 PKK 'lı Habur Sınır Kapısı'ndan girip teslim oldu". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "Son Dakika Siyaset Haberleri - Siyaset Gelişmeleri". Milliyet. 26 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "DTP kapatıldı". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "Öcalan: Ben konuşmazsam kan gövdeyi götürür". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2014.
- ^ "Açılımda 4 mekanizma". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2014.
- ^ "AKP binasına molotof kokteyli". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2014.
- ^ "Ya biz çözeriz ya bu mesele bizi çözer". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2014.
- ^ "PKK'lılara 'karşılama hazırlandı' suçlaması". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2014.
- ^ "'AÇILIMA OMUZ VERİN'". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2014.
- ^ "Başlangıçtan bugüne gün gün çözüm süreci". www.cnnturk.com. 1 Aralık 2014. 8 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2023.
- ^ "Bahçeli: Açılım tuzağına düşmeyin". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2014.
- ^ "Ahmet Türk'e yumruklu saldırı". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2014.
- ^ "Kandil'den gelen Lütfü Taş'a 10 ay hapis". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2014.
- ^ "Tunceli'de Karakola Saldırı: 4 Asker Öldü; 7'si Yaralı". bianet.org. Erişim tarihi: 29 Kasım 2023.
- ^ "Milliyet muhabiri Durukan'a 7 yıl 6 ay hapis istendi". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2014.
- ^ "Zorla pişmanlık olmadı: 13 tutuklama". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2014.
- ^ "PKK'dan eylemsizlik kararı". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "Kasımda şiddet başlayabilir". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2014.
- ^ "Öcalan için ev hapsi istendi". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2014.
- ^ "Öcalan: Savaş çıkarsa hükümet 3 ay dayanamaz". NTV. Erişim tarihi: 29 Kasım 2023.
- ^ "Müthiş iddia: MİT-PKK görüşmesi internete sızdı". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "MİT ve PKK arasındaki görüşme internete sızdı". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "'Yeni bir başlangıca ihtiyaç var'". NTV. Erişim tarihi: 29 Kasım 2023.
- ^ "Yüksekova ve Çukurca'da büyük baskın: 26 ölü". BBC News Türkçe. 19 Ekim 2011. Erişim tarihi: 29 Kasım 2023.
- ^ "Roboski'de neler yaşandı?". BBC News Türkçe. 28 Aralık 2017. 31 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2022.
- ^ "Batman'da KCK operasyonu: 41 gözaltı". 9 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2015.
- ^ "MİT Müsteşarı Hakan Fidan İfadeye Çağrıldı". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "Herhangi bir suç yok yapılan görev var". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "MİT Müsteşarı Fidan Çankaya Köşkü'ne çıktı İhlas Haber Ajansı". IHA. Erişim tarihi: 29 Kasım 2023.
- ^ "MİT'ten savcıya: Yetkin yok". NTV. Erişim tarihi: 29 Kasım 2023.
- ^ "4 MİT'çi hakkında yakalama kararı çıktı". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "MİT krizinde savcı soruşturmadan alındı". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "DEVLET İSTİHBARAT HİZMETLERİ VE MİLLİ İSTİHBARAT TEŞKİLATI KANUNU" (PDF). 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "Gaziantep'te hain saldırı - Son Dakika Haberleri İnternet - Son Dakika Haberleri İnternet". Hürriyet. 21 Ağustos 2012. 22 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2023.
- ^ "Beytüşşebap'ta çatışma: 10 şehit - Son Dakika Flaş Haberler - Son Dakika Flaş Haberler". Hürriyet. 3 Eylül 2012. 6 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2023.
- ^ "Şemdinli Şafak Operasyonu - Son Dakika Haberleri İnternet - Son Dakika Haberleri İnternet". Hürriyet. 27 Eylül 2012. 13 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2023.
- ^ "Oslo süreci neden tıkandı?". 5 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "Erdoğan'dan Oslo görüşmesi açıklaması". 6 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "İmralı'ya heyet gitti - BBC Turkce - Haberler". BBC. 3 Ocak 2013. 21 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2023.
- ^ "Türk ve Akat, Öcalan'la Görüştü". bianet.org. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Gülen: "Sulh hayırdır, hayır sulhtadır"". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "Paris: PKK'nın kurucularından Sakine Cansız öldürüldü". 13 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "Öcalan ile görüşecek üç isim belli oldu - BBC Turkce - Haberler". www.bbc.co.uk. 23 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "BDP heyeti İmralı Adası'ndan döndü". Anadolu Ajansı. 23 Şubat 2013. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "TÜSİAD'dan flaş İmralı açıklaması". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "Öcalan-BDP görüşmesinin zabıtları". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "Rehinelerin teslimi için bekleyiş sürüyor". BBC News Türkçe. 12 Mart 2013. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Kamu Görevlilerinin Teslim Edilmesi". Anadolu Ajansı. 13 Mart 2013. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Öcalan: 'Tarihi bir çağrıda bulunacağım'". BBC News Türkçe. 18 Mart 2013. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "BDP Heyeti İmralı'da". bianet.org. 18 Mart 2013. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Öcalan: Silahlı unsurlarımız sınır ötesine çekilsin". BBC News Türkçe. 21 Mart 2013. 6 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "CHP ve MHP'den çözüm komisyonuna üye yok". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "Önder: Çekilme 8-10 gün içinde başlar". NTV. 20 Nisan 2013. Erişim tarihi: 30 Ekim 2023.
- ^ "'Silahsızlanma Öcalan'ın özgürlüğüne bağlı'". BBC News Türkçe. 25 Nisan 2013. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "TOPLUMSAL BARIŞ YOLLARININ ARAŞTIRILMASI VE ÇÖZÜM SÜRECİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ AMACIYLA KURULAN MECLİS ARAŞTIRMASI KOMİSYONUNA ÜYE SEÇİMİNE İLİŞKİN KARAR". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ "İşte Akillerin Erdoğan'a sunduğu rapor". Cumhuriyet. 26 Haziran 2013. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Karayılan: Barış sürecinde kaygılarımız var". 24 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ "Çözüm sürecinde güven bunalımı mı?". 8 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ "PKK'lılar dağdan inip siyaset yapmalı"". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ ""Süreci bitiririz" tehdidi!". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ "İşte demokratikleşme paketi". 2 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2014.
- ^ ""Çözüm süreci bir al-ver süreci değildir"". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ ""Süreç tıkandı, bir hakem lazım"". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ "TOPLUMSAL BARIŞ YOLLARININ ARAŞTIRILMASI VE ÇÖZÜM SÜRECİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ AMACIYLA KURULAN MECLİS ARAŞTIRMA KOMİSYONU RAPORU" (PDF). 22 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "Belediyeye çift dilde tabela". 22 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "İdris Naim Şahin istifa etti!". 16 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2020.
- ^ "Türkiye'de Kürdistan adıyla ilk parti kuruldu". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2014.
- ^ "BDP Kandil'den 7 sayfalık mektupla döndü - Son Dakika Haberleri - Son Dakika Haberleri". Hürriyet. 27 Ocak 2014. 5 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Çözüm süreci ihracatı artırdı". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2014.
- ^ "BDP heyeti Kandil'e gitti". Cumhuriyet. 4 Eylül 2014. 4 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "'Elimde olsa Öcalan'ı özgürleştirirdim'". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ "DEVLET İSTİHBARAT HİZMETLERİ VE MİLLÎ İSTİHBARAT TEŞKİLATI KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN". 2 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ "Öcalan'a ev hapsiyle ilgili bir çalışma yok". www.milliyet.com.tr. 30 Nisan 2014. 5 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "'Öcalan süreci daha doğru okuyor'". 22 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ "25 yıl sonra bir ilk!". www.milliyet.com.tr. 7 Haziran 2014. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Lice'deki kışlada bayrak indirildi". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2014.
- ^ "Hatip Dicle'ye tahliye". 4 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ Habertürk. "KCK ana davasında tutuklu 30 sanık tahliye edildi KCK ana davasında flaş karar! KCK'da flaş gelişme". Habertürk. 30 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "'Çözüm bu çerçeveye sığmaz'". 4 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ "Silah bırakmak için..." 4 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ "KCK ana davada tahliye". 4 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ ""Artık sabır taşı çatlamıştır"". 3 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ "Mahsum Korkmaz heykeli için yıkım kararı". 1 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ "KCK: Heykelden haberimiz yoktu". 26 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ "Hakan Fidan'dan İmralı'ya kritik ziyaret". 22 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ "Kandil'le de görüşülmeli". 27 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ "Akdoğan: Ne çocuğum, ne yeni yetmeyim". 25 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2014.
- ^ "Cemil Bayık: Kandil'de kapımız her zaman, herkese açık". 25 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ "Erdoğan'ın bizzat ilgileneceği 5 konu". 29 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ "Çözüm'de "Beşir Hoca" etkisi". 1 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2014.
- ^ "'Taahhütler kayda alınsın'". 1 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2014.
- ^ "Özel'den hükümete 'çözüm' sitemi". 2 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2014.
- ^ "Çözüm Süreci Kurulu oluşturuluyor". 9 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2014.
- ^ "CANLI: Suriye-Irak tezkeresi TBMM'de kabul edildi". 2 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2015.
- ^ "Abdullah Öcalan'dan 15 Ekim'e kadar süre!". 8 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2014.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2014.
- ^ "Yurt genelinde olaylar devam ediyor: Ölü sayısı 35". mbigpara.hurriyet.com.tr. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "'Tezkere savaş ilanıdır'". 11 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2014.
- ^ "Kağızman'da çatışma: 3 PKK'lı terörist öldürüldü - Son Dakika Haber - Son Dakika Haber". Hürriyet. 24 Ekim 2014. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Yüksekova'da 3 asker şehit oldu". www.aa.com.tr. 25 Ekim 2023. 10 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ DHA (28 Ekim 2014). "Arınç: Çözüm sürecine mecbur ve mahkum değiliz". Wall Street Journal (İngilizce). ISSN 0099-9660. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Akşam Postası / 5 Kasım 2014 - Diken". 5 Kasım 2014. 15 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2015.
- ^ Şimşek, Yurdagül (22 Ocak 2015). "HDP Heyeti Kandil'e gitti". Sputnik Türkiye. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "HDP ve KCK Çözüm Sürecini Konuştu". bianet.org. 23 Ocak 2015. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "AKP, İç Güvenlik Paketi görüşmelerini erteledi". T24. 9 Şubat 2015. 7 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Kandil de uyardı: 'İç Güvenlik Paketi müzakere sürecini de tehlikeye atar' - Diken". 15 Şubat 2015. 13 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "TSK'dan Süleyman Şah karakoluna 'Şah Fırat' operasyonu". NTV. 22 Şubat 2015. 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Demirtaş hükümetin 10 maddelik 'ev ödevini' açıkladı". Agos. 26 Şubat 2015. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Demirtaş Fırat'ın ölümüyle ilgili AK Parti'yi suçladı". Ensonhaber. 25 Şubat 2015. 7 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "HDP'li Kürkçü: 10 madde silah bırakma çağrısının önünde". BBC News Türkçe. 28 Şubat 2015. 30 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Öcalan'dan PKK'ye tarihi çağrı..." www.rudaw.net. 28 Şubat 2015. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Demirtaş'tan ilk tepki: Demokratikleşme bu paketle olmaz, hükümet güven vermiyor - Diken". 28 Şubat 2015. 14 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "PKK Silah Bırakır mı?". VOA Türkçe. 28 Şubat 2015. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "KCK: "Türkiye'ye karşı silahsızlanma, Öcalan'ın serbest kalmasına bağlı" – Banu Güven (İMC TV) | Sendika.Org - Üreten Biziz Yöneten de Biz Olacağız". sendika.org. 10 Mart 2015. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "'Seni başkan yaptırmayacağız'". Cumhuriyet. 17 Mart 2015. 25 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Erdoğan: İzleme Heyeti'ne olumlu bakmıyorum". Agos. 20 Mart 2015. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Abdullah Öcalan'ın Diyarbakır'da okunan Nevruz mektubu". NTV. 21 Mart 2015. 22 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ Habertürk (22 Mart 2015). "Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Ukrayna dönüşü uçakta gazetecilere konuştu: İzleme Heyeti de, Dolmabahçe toplantısı da yanlış". Habertürk. 20 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ http://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/04/150413_agri_analiz 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ağrı'da gerçekte ne yaşandı?
- ^ "KCK'den kongre kararı". www.rudaw.net. 5 Mayıs 2015. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Erdoğan: Asla izin vermeyeceğiz!". www.rudaw.net. 26 Haziran 2015. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Karayılan: Türkiye Rojava'ya müdahale ederse, biz de onlara müdahale ederiz - Diken". 29 Haziran 2015. 20 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "KCK ateşkesin bittiğini açıkladı: Bundan sonra tüm barajlar gerillanın hedefinde olacaktır". T24. 11 Temmuz 2015. 22 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Yeni süreç, devrimci halk savaşı sürecidir – Besê Hozat (Özgür Gündem) | Sendika.Org - Üreten Biziz Yöneten de Biz Olacağız". sendika.org. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Suruç'ta katliam: 31 ölü, 104 yaralı". BBC News Türkçe. 20 Temmuz 2015. 2 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Şehit onbaşı Müsellim Ünal Kayseri'de toprağa verildi". NTV. 21 Temmuz 2015. 29 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "KCK Yürütme Konseyi Eşbaşkanı Cemil Bayık, Rojava'da yönetimin PYD'nin eline geçmesinin yıldönümünde "Tüm halkımız silah almalı, bu temelde kendini eğitmeli ve örgütlemeli" dedi". haber.sol.org.tr. 20 Temmuz 2015. 25 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ Habertürk. "Diyarbakır'da şehit olan polis memuru Tansu Aydın'ın ailesine şehadet haberi böyle verildi". Habertürk. 14 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "IŞİD ateş açtı: 1 astsubay şehit, 2 asker yaralı". Cumhuriyet. 23 Temmuz 2015. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ Türkiye, Sputnik (24 Temmuz 2015). "Sınırda ikinci operasyon: IŞİD ve PKK kampları vuruldu". Sputnik Türkiye. Erişim tarihi: 30 Kasım 2023.
- ^ "Gazi Mahallesi'nde polise silahlı saldırı: 1 polis şehit". 24 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "Diyarbakır'da polise saldırı: 1 polis ve 1 vatandaş şehit oldu!". 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "Adana'da polise saldırı: 2 şehit!". 1 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "Mardin'de polise hain pusu: 1 şehit, 1 yaralı". 28 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "Şırnak'ta mayınlı saldırı: 4 şehit!". 13 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "Beytüşşebap'ta askeri helikoptere saldırı". 12 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "İstanbul Sultanbeyli'de polise bombalı saldırı düzenlendi". 13 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "Lice'de terör saldırısı: Bir asker şehit". 11 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "Polis aracına bombalı saldırı: 10'u polis 16 yaralı". 31 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "Şanlıurfa'dan acı haber: 2 polis şehit". 31 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "Mardin'de kalleş saldırı: 4 şehit!". 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "Tunceli'de çatışma: 2 PKK'lı terörist öldürüldü". 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "Polis ekiplerine roketli saldırı! 2 şehit, 3 yaralı". 8 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "TSK: Dağlıca'da 16 asker şehit". 11 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "Iğdır'da polise hain saldırı: 13 şehit". 11 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "pkk'ya hava harekat 40 terörist öldürüldü". 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "Selahattin Demirtaş hakkında soruşturma başlatıldı". 12 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ http://www.sabah.com.tr/gundem/2015/09/14/cizrede-sokaga-cikma-yasagi-kaldirildi 15 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.http://www.ntv.com.tr/turkiye/cizrede-16-kisi-topraga-verildi,KPUMT0T8YUmkqpNmvFe07A 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Tunceli'de saldırı: 1 polis şehit, 3 yaralı". 4 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "Şırnak'ta polise bombalı saldırı: 2 şehit, 5 yaralı". 25 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "Polise roketatarlı saldırı: 1 şehit". 16 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "Mardin ve Hakkari'den acı haber: 5 şehit". 17 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2015.
- ^ "Hakkari ve Mardin'de 5 şehit!". 16 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2015.