İstanbul Havalimanı - Vikipedi

İstanbul Havalimanı
İstanbul Havalimanı'nın havadan görünümü
IATA: IST[1] - ICAO: LTFM
Özet
Havalimanı tipiSivil
SahibiDevlet Hava Meydanları İşletmesi
İşleticiİGA İstanbul Havalimanı İşletmesi A.Ş.
Hizmet verdiği şehirİstanbul
Yerİmrahor-Tayakadın-Yeniköy, Arnavutköy
Açılış29 Ekim 2018
Bağlantı merkezi (hub)Türk Hava Yolları
İnşa tarihi2014 - 2018
Rakım (ODS)325 ft / 99 m
Koordinatlar41°15′39″K 28°44′32″D / 41.26083°K 28.74222°D / 41.26083; 28.74222
Web sitesiistanbulhavalimani.gov.tr
igairport.com
Harita
Harita
İstanbul üzerinde IST
IST
IST
Marmara üzerinde IST
IST
IST
Türkiye üzerinde IST
IST
IST
Avrupa üzerinde IST
IST
IST
Asya üzerinde IST
IST
IST
Havalimanının Marmara Bölgesi'ndeki konumu
Pistler
Yön Uzunluk Yüzey
m ft
16R/34L 3,750 12,303 Asfalt
16L/34R 3,750 12,303 Asfalt
17R/35L 4,100 13,451 Asfalt
17L/35R 4,100 13,451 Asfalt
18/36 3,060 10,039 Asfalt
İstatistikler (2022[2])
Toplam yolcu64.486.178
Tüm uçak trafiği425.897
Toplam yük (ton)2.557.427
Türk havayollarının birçok uçağı istanbul havalimanında yanaşmış gözüküyor.

İstanbul Havalimanı (IATA: IST, ICAO: LTFM), Türkiye'nin İstanbul şehrinde hizmet veren 2022[3] ve 2023[4] yıllarında Avrupa'nın en çok uçuş yapılan uluslararası havalimanıdır.

İstanbul'un Avrupa Yakası'nda, Karadeniz kıyısındaki[5] Tayakadın ile Akpınar[6][7][8] köyleri arasında yer alan havalimanı 29 Ekim 2018'de açılmıştır. İlk uçuş TK2124 koduyla 29 Ekim 2018 tarihinde İstanbul'dan Ankara'ya yapılmıştır.[9] Tüm etapları tamamlandığında kapasitesi yıllık 200 milyon yolcuya çıkarılabilen 2 terminali ile birbirinden bağımsız altı pisti[10] olacak şekilde hizmet verebilecektir. İnşa aşamasında iken havalimanının proje ismi İstanbul Yeni Havalimanı olarak belirlenmesine karşın tamamlandığında adı İstanbul Havalimanı olarak açıklanmıştır. Yeni havalimanı için yapılan ihaleyi 3 Mayıs 2013'te İGA yatırımcılarının oluşturduğu Cengiz, Mapa, Limak, Kolin, Kalyon Ortak Girişim Grubu (OGG) cumhuriyet tarihinin en yüksek teklifi olan 22,152 milyar euro değerinde bir teklif ile kazanmıştır. İGA'nın 2022 yılı itibarıyla ortaklık yapısı şu şekildedir: %55 Kalyon Havacılık ve İnşaat A.Ş., %45 Cengiz İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. İhalenin ardından, projenin temeli 7 Haziran 2014 tarihinde atılmıştır.[11]

Havalimanı inşaatındaki çalışma koşullarının yetersizliği ve işçi ölümlerine dair haberler zaman zaman muhalif basın aracılığıyla kamuoyuna yansıtılmıştır. Ölümlerin kamuoyundan gizlendiği ve Şubat 2018 itibarıyla 400 işçinin hayatını kaybettiği iddiaları Çalışma Bakanlığını açıklama yapmak durumunda bırakmıştır. Bakanlık açıklamasında, ölen işçi sayısının 27 olduğu belirtilmiştir.[12][13] Eylül 2018'de havaalanı işçilerinin, şartların iyileştirilmesi talebiyle düzenlediği geniş katılımlı eyleme jandarmalar tarafından TOMA ve biber gazı ile müdahale edilmiştir. İnşaat-İş Sendikası, eylemin ardından 600'e yakın işçinin gözaltına alındığını öne sürmüştür.[14][15]

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Arka plan

[değiştir | kaynağı değiştir]

İstanbul Atatürk Havalimanı'nın yoğunluğu ve kapasite yetersizliğini tespit eden Bakanlar Kurulu, yeni bir havalimanının inşa edilmesine karar verdi.[16] 13 Ağustos 2012 tarihinde ise bölge seçimi yapılarak projenin hayata geçirilmesi için ilk adım atıldı.[17]

İhale süreci

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeni Havalimanı’nın İhalesi 24 Ocak 2013 tarihinde açılıp 3 Mayıs 2013 günü sonlandırıldı.[18] Yüzde yirmi özkaynak zorunluluğunun öngörüldüğü ihaleye TAV, Alarko, IC, Limak, Makyol ve Varyap Holding katılım gösterdi.[19] Havalimanı işletme süresi şartlar dahilinde 25 yıl olarak sabitlendi.[20] İhale hazırlığının global büyüklükteki bir proje için kısa vadede gerçekleştiği fikri uzmanlar tarafından dile getirildi.[21][22] Sabancı Holding ise ihaleye katılmaktan vazgeçti.[23]

Türkiye tarihinin en büyük yatırımı olan Yeni Havalimanı İhalesi 3 Mayıs 2013 günü saat 10.00'da Ankara Esenboğa Havalimanı Sosyal Tesisleri'nde gerçekleştirildi.[24] İlk turda en yüksek teklifi Fraport şirketi verdi. İhaleyi 22,152 milyar euro ile Cengiz, Mapa, Limak, Kolin, Kalyon Ortak Girişim Grubu (OGG) kazandı. 6 saat süren 96 turlu ihaleden devlete KDV dahil 26 milyar 142 milyon euro gelir çıktı.[25][26]

3 Mayıs 2013 tarihinde yapılan ihaleyi Cengiz, Mapa, Limak, Kolin, Kalyon Ortak Girişim Grubu (OGG)’nin kazanmasının ardından sözleşme DHMİ'nin 80. kuruluş yıldönümü olan 20 Mayıs 2013 tarihinde imzalandı.[27]

Eleştiriler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Proje ile ilgili açıklanan ÇED raporuna göre projenin çoğunluğunun mevcut ormanın üzerinde inşa edilecek olması nedeniyle bu bölgedeki ekolojik sisteme zarar verileceği endişesi gündeme getirildi. İnşaat bölgesindeki kurutulacak göl alanlarının sulak alan olma özelliklerini yitirecek olmaları da eleştirilen konuların başında geldi.[28]

İnşaat süreci

[değiştir | kaynağı değiştir]
Havalimanının inşa sürecinde çekilmiş bir fotoğrafı

İnşaat Süreci Sözleşmenin imzalanması ile birlikte, YİD (Yap-İşlet-Devret) usulünde inşa edilecek ve işletmeye alınacak İstanbul Yeni Havalimanı projesinin yapım hazırlıkları başlamıştır. Çok-disiplinli (multidisciplinary) teknik yaklaşımın entegre şekilde uygulanmasına ihtiyaç duyulan projenin yapım aşaması, sözleşmeye göre toplam 4 etapta gerçekleştirilecektir. “Faz 1” olarak adlandırılan ve 90 milyon yolcu/yıl kapasitesine sahip, ilk etap iki bölüme ayrılmaktadır: • Faz 1a - 2 adet bağımsız paralel pisti o 34L/16R pisti: Banket dahil 3750 m x 75 m ölçülerinde, CATIIIb operasyon özelliğinde, ICAO 4F referans kategorisinde asfalt kaplama o 35R/17L pisti: Banket dahil 4100 m x 75 m ölçülerinde, CATIIIb operasyon özelliğinde, ICAO 4F referans kategorisinde asfalt kaplama - Her ana piste ait aynı geometrik özelliklerde paralel yedek pist (34R/16L ve 35L/17R pistleri) - Paralel, bağlantı, hızlı çıkış ve end-around Taksiyolları - Uçak park, operasyon ve de-icing Apronları - Terminal Binası (Yaklaşık 1,4 milyon m² toplam kullanım alanı ile tek çatı altında dünyanın en büyük Terminal binası) - 18.000 araçlık Katlı otopark - Tasarımı Pininfarina tarafından İstanbul ve Lale figüründen esinlenerek yapılmış 90 m yüksekliğinde Hava Trafik Kontrol Kulesi (ATCT) ve Teknik Blok - VIP Terminali - Kargo Tesisleri (Yaklaşık 5milyon ton/yıl kapasitesine ulaşabilecek planlamada) - Kurtarma ve Yangın (ARFF) İstasyonu, (her ana pist için CAT10 standardında 1 adet toplam 2 adet) - Yakıt ikmal limanı, 300 bin ton kapasiteli yakıt çiftliği ve yakıt hidran sistemi - 6 adet SMR ve 51 MLAT entegrasyonu ile dünyanın en kapsamlı Gelişmiş Yüzey Hareketleri Rehber ve Kontrol Sistemi (A-SMGCS) - Diğer Hizmet Binaları ve ilgili elektronik, elektrik, mekanik ile güvenlik sistemleri • Faz 1b - 1 adet bağımsız paralel pist (3’lü bağımsız paralel operasyona müsait) o 18/36 pisti: Banket dahil 3750 m x 75 m ölçülerinde, CATIIIb operasyon özelliğinde, ICAO 4F referans kategorisinde asfalt ve beton kaplama, - Paralel, bağlantı, hızlı çıkış ve end-around Taksiyolları - 45 m yüksekliğinde ikinci Hava Trafik Kontrol Kulesi - Kurtarma ve Yangın (ARFF) İstasyonu, (3, ana pist için CAT10 standardında 1 adet) - De-icing apron - İlgili Hizmet Binaları ve elektronik, elektrik, mekanik ile güvenlik sistemleri

• Faz 2 - 1 adet Doğu-Batı yönünde pist - İlgili bağlantı, hızlı çıkış ve end-around Taksiyolları - İlgili Hizmet Binaları ve elektronik, elektrik, mekanik ile güvenlik sistemleri

• Faz 3 - 1 adet bağımsız paralel pist (4’lü bağımsız paralel operasyona müsait) - 1 adet paralel yedek pist - İlgili bağlantı, hızlı çıkış ve end-around Taksiyolları - İlgili operasyon, uçak park ve De-icing apronları - 30 milyon/yıl kapasitesinde 2. Terminal binası - 2 nolu Hava Trafik Kontrol Kulesinin 3 ve 4 nolu pistlere hizmet edecek şekilde güncellenmesi - İlgili bağlantı yolları - İlgili Hizmet Binaları ve elektronik, elektrik, mekanik ile güvenlik sistemleri

• Faz 4 - 1 adet bağımsız paralel pist (5’li bağımsız paralel operasyona müsait) - İlgili bağlantı, hızlı çıkış ve end-around Taksiyolları - İlgili operasyon, uçak park ve De-icing apronları - 30 milyon/yıl kapasitesinde Uydu Terminal binası - 5 ve 6 nolu pistlere hizmet edecek 3 nolu Hava Trafik Kontrol Kulesi - İlgili bağlantı yolları - İlgili Hizmet Binaları ve elektronik, elektrik, mekanik ile güvenlik sistemleri

Sözleşmeye göre 1a fazının 42 aylık yapım ve operasyona girmesi süresi 1 Mayıs 2015 tarihinde yapılan yer teslimi ile başlamış; en yoğun zamanında sahada 33.000 personel ve 3200 iş makinesi ile 7 gün 24 saat esasında çalışmaların yürütüldüğü; GPS izleme, LOD 400 BIM gibi en üst düzey koordinasyon ve saha uygulama teknolojilerini kullanıldığı inşaat süreci, 21 Haziran 2018 tarihinde Türkiye Cumhurbaşkanı Sn. Recep Tayyip Erdoğan Cumhurbaşkanlığı uçağı ile pistlere ilk inişi gerçekleştirmesi ile taçlanmış; Operasyonel Hazırlık (ORAT) sürecine takiben, 29 Ekim 2018 tarihinde Faz 1a etabı tamamlanmış ve “İstanbul Havalimanı” olarak işletmeye alınmıştır. Operasyonlar ile beraber Faz1b çalışmaları da devam etmiş; 18 Haziran 2020 tarihinde, tüm dünyayı etkileyen COVID-19 pandemi sürecine rağmen tamamlanmış ve 3. paralel pist Türkiye’de ilk defa gerçekleştirilen 3’lü paralel kalkış ile operasyona açılmıştır. Yaklaşık 1,4 milyon m² Terminal binası, 18 bin araçlık otoparkı ve aktif 5 pisti ile İstanbul Havalimanı ilk fazı itibari ile 90 milyon yolcu kapasitesine sahiptir. Tüm operasyon altyapısı ise Faz 1 itibari ile 120 milyon yolcuya hitap edebilecek şekilde planlanmış ve operasyona alınmıştır. Diğer fazların yapımı sözleşme şartlarına göre Master Planın güncellenmesi ve yolcu sayıların sözleşmede belirtilen rakamlara ulaşması ile başlayacak ve sözleşmede belirtilen sürelerde tamamlanacaktır. Buna göre 4 fazın sonunda 5 paralel bağımsız pist (toplamda 9 pist), ana terminal ve uydu terminal binaları ile 150 milyon/yıl aktif yolcu kapasitesine ve 200 milyon yolcu/yıl operasyonel altyapı kapasitesine ulaşılacaktır.

Açılış ve sonrası

[değiştir | kaynağı değiştir]
Havalimanının iç görüntüsü

Resmî açılışı 29 Ekim 2018'de gerçekleştirilen havalimanının adı aynı gün İstanbul Havalimanı olarak açıklandı.[29]

4 Ekim 2019'da havalimanı içerisinde bir kütüphane hizmete açıldı.[30][31]

Havalimanının üçüncü pisti, devlet konuk evi ve camisi 14 Haziran 2020'de açıldı.[32] 17 Temmuz 2020'de havalimanında bir müze ziyarete açıldı.[33][34][35]

25 Haziran 2021'de Türkiye'nin ilk spotter alanı açıldı.[36]

Yapı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Terminaller

[değiştir | kaynağı değiştir]
Terminalin iç görünümü

Ana terminal binasının büyüklüğü 1,3 milyon m2'dir.[37] 2020'de LEED sertifikası alan terminal binası, dünyada bu sertifikaya sahip olan en büyük binadır.[38]

Pistler

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Havalimanına ait büyük uçakların iniş ve kalkışlarına uygun 3,5–4 km uzunluğunda Karadeniz'e dik olan 5 pist ve Karadeniz'e paralel uzanan 1 pist olmak üzere toplam 6 pist olarak projelendirildi. İlk iki pist 2018'de, üçüncü pist ise 2020 senesinde[39] açıldı. 2024 senesi itibarı ile toplam 3 ana pisti vardır.[40]
  • Bu pistler sayesinde F kodlu en büyük yolcu uçakları Airbus A380 ve Boeing 747-8 alana iniş yapabiliyor.
  • Bulunan iki taksi yolu 3.500 metre uzunluğunda ve 45 metre genişliğinde. Bu taksi yollarının acil pist niteliği bulunuyor.[41] Bunlara bağlı küçük taksi yolları da inşa edildi.

Hava trafik kontrol kulesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Hava trafik kontrol kulesi

Temeli Ekim 2016'da atılan, 90 metre yüksekliğinde ve 17 katlı olarak projelendirilen hava trafik kontrol kulesi, lale figürlü tasarımı ile 2016 Uluslararası Mimarlık Ödülünü kazandı.[42][43][44]

Diğer yapılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Havalimanında 40.000 araç kapasiteli park yeri bulunmaktadır.[45] Ayrıca havalimanı içerisinde Yotel adlı ve 451 kabinli bir otel hizmet vermektedir.[46] Şubat 2020'de havalimanında bir adliye açıldı.[47]

Hava yolları ve uçuş noktaları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yolcu[48]

[değiştir | kaynağı değiştir]
Hava yollarıUçuş noktaları
Aegean Airlines Atina
Aeroflot Moskova-Şeremetyevo
Afriqiyah Airways Beyda, Trablus-Mitiga
Air Albania Kökes,[49] Tiran
Air Algérie Annâbe, Cezayir, Konstantin, Oran
Air Astana Almatı, Atırau, Astana
Air France Paris-Charles de Gaulle
Air Moldova Kişinev
Air Serbia Belgrad
All Nippon Airways Tokyo-Haneda[50]
Ariana Afghan Airlines Kâbil, Mezar-ı Şerif
Asiana Airlines Seul-Incheon
Ata Hava Yolları Tahran-İmam Humeyni, Tebriz
Avia Traffic Company Bişkek
Azerbaycan Hava Yolları Bakü
Badr Airlines Hartum
Belavia Minsk
British Airways Londra-Heathrow
Buraq Air Trablus-Mitiga
China Southern Airlines Pekin-Daxing, Vuhan
Corendon Airlines Kazablanka
EgyptAir Kahire
Emirates Dubai-Uluslararası
Ethiopian Airlines Addis Ababa
Etihad Airways Abu Dabi
Fly Baghdad Bağdat, Erbil
FlyOne Armenia Erivan
Ghadames Air Transport Trablus-Mitiga
Gulf Air Bahreyn
HiSky Kişinev
IndiGo Delhi
Iran Air Tahran-İmam Humeyni
Iran Aseman Airlines Tahran-İmam Humeyni, Urmiye
Iraqi Airways Bağdat, Basra, Erbil, Süleymaniye
Jazeera Airways Kuveyt
Jordan Aviation Amman-Kraliçe Aliye
Kam Air Kâbil
KLM Amsterdam
Korean Air Seul-Incheon
Kuwait Airways Kuveyt
LOT Polish Airlines Varşova-Chopin
Lufthansa Frankfurt
Libyan Airlines Beyda, Trablus-Mitiga
Libyan Wings Trablus-Mitiga
Mahan Air Tahran-İmam Humeyni
Meraj Airlines Meşhed, Tahran-İmam Humeyni
Middle East Airlines Beyrut
Nordwind Airlines[51] Kaliningrad, Kazan, Moskova-Şeremetyevo,[52] Rostov-on-Don, Saint Petersburg, Samara
Nouvelair Tunus
Oman Air Maskat
Onur Air Kuveyt
Pegasus Hava Yolları İzmir
Pobeda Kazan, Mineralnye Vody, Moskova-Şeremetyevo,[53] Moskova–Vnukovo, Ufa, Yekaterinburg[54]
Qatar Airways Doha
Qeshm Air Tahran-İmam Humeyni
Red Wings Airlines Kazan, Moskova-Domodedovo, Rostov-na-Donu, Sankt Peterburg, Ufa, Yekaterinburg
Rossiya Airlines Sankt Peterburg
Royal Air Maroc Kazablanka
Royal Jordanian Amman-Kraliçe Aliye
Saudia Cidde, Medine, Riyad
SCAT Aktau, Çimkent
Sichuan Airlines Çengdu
Singapore Airlines Singapur[55]
SkyUp Kyiv–Boryspil, Lviv, Odessa
Sezonluk: Kharkiv, Zaporizhzhia[56]
Somon Air Duşanbe
Taban Air İsfahan, Tahran-İmam Humeyni
TAROM Bükreş
Transavia France Nantes
Tunisair Tunus
Türk Hava Yolları

Abidjan, Abu Dhabi, Abuja, Accra, Adana, Adıyaman, Addis Ababa, Ağrı, Akabe, Aktau,[57] Almatı, Amasya, Amman, Amsterdam, Ankara, Antalya, Antananarivo, Asmara, Astana, Aşkabat, Atina, Atlanta, Bağdat, Bahreyn, Bakü, Balıkesir, Bamako, Bangkok–Suvarnabhumi, Banjul, Bari, Barselona, Basel/Mulhouse, Basra, Batman, Batum, Belgrad, Berlin, Beyrut, Bilbao, Billund, Bingöl, Birmingham, Bişkek, Bodrum, Bogotá, Bologna, Bordeaux, Boston, Bremen, Brüksel, Budapeşte, Buenos Aires–Ezeiza, Bükreş, Cakarta–Soekarno-Hatta, Cancún, Cape Town, Caracas, Catania, Cenevre, Cezayir, Chicago–O'Hare, Cibuti, Cidde, Colombo–Bandaranaike, Conakry, Cotonou, Çanakkale, Dakar–Diass, Dakka, Dalaman, Dammam, Dar es Salaam, Delhi, Denizli, Denpasar/Bali, Diyarbakır, Doha, Douala, Dubai, Dublin, Dubrovnik, Durban, Duşanbe, Düsseldorf, Edinburgh, Elazığ, Entebbe, Erbil, Erzincan, Erzurum, Frankfurt, Freetown, Gaziantep, Gazipaşa, Gence, Göteborg, Graz, Guangzhou, Hakkâri, Hamburg, Hannover, Hanoi, Harkov, Hartum, Hatay, Havana, Helsinki, Herson, Ho Chi Minh Kenti, Hong Kong, Houston–Intercontinental, Hurghada, Iğdır, İsfahan, İskenderiye, İslamabad, İzmir, Johannesburg–O. R. Tambo, Kâbil, Kahire, Kahramanmaraş, Kaloşvar, Karaçi, Kars, Kasım, Kastamonu, Katmandu, Kayseri, Kazablanca, Kazan, Kiev–Boryspil, Kigali, Kilimanjaro, Kinşasa–N'djili, Kişinev, Konstantin, Konya, Kopenhag, Köln/Bonn, Köstence, Krasnodar, Kuala Lumpur–International, Kuveyt, Kütahya, Lagos, Lahor, Lefkoşa-Ercan, Leipzig/Halle, Libreville, Lizbon, Ljubljana, Londra–Gatwick, Londra–Heathrow, Los Angeles, Lusaka, Luksor, Lüksemburg, Lviv, Lyon, Madrid, Mahé, Malabo, Málaga, Malatya, Malé, Malta, Manchester, Manila, Maputo, Marakeş, Mardin, Marsilya, Maskat, Mauritius, Medine, Meşhed, Mexico City, Mezar-ı-Şerif, Miami, Milan–Malpensa, Minsk, Mogadişu, Mombasa, Montréal–Trudeau, Moskova–Vnukovo, Mumbai, Muş, Münih, Nairobi–Jomo Kenyatta, Nahçıvan, Napoli, N'Djamena, Necef, Nevşehir, New York–JFK, Newark,[58] Niamey, Nice, Nouakchott, Nuremberg, Odessa, Oran, Ordu–Giresun, Osaka–Kansai,[59] Oslo, Ouagadougou, Panama City–Tocumen, Paris–Charles de Gaulle, Pekin-Başkent, Phuket, Podgorica, Pointe Noire, Port Harcourt, Porto, Port Sudan, Prag, Priştine, Riga, Riyad, Roma–Fiumicino, Rostov-on-Don, Saint Petersburg, Salzburg, Samara, Samsun, Sanitago(Gelecekte), San Francisco, São Paulo–Guarulhos, Saraybosna, Selanik, Semerkant, Seul–Incheon, Singapur, Sinop, Sivas, Soçi, Sofya, Stokholm–Arlanda, Strasbourg, Stuttgart, Süleymaniye, Şanghay–Pudong, Şanlıurfa, Şârika, Şarm El-Şeyh, Şırnak, Şiraz, Tahran–İmam Humeyni, Taif, Taipei–Taoyuan, Tallinn, Taşkent, Tebriz, Tel Aviv, Tiflis, Tokat, Tokyo–Haneda, Tokyo–Narita, Toronto–Pearson, Toulouse, Trabzon, Tunus, Türkistan, Ufa, Ulan Batur, Uşak, Ürgenç, Üsküp, Valencia, Van, Vancouver, Varna, Varşova–Chopin, Venedik, Viyana, Vilnius, Voronej, Washington–Dulles, Xi'an, Yanbu, Yaoundé, Yekaterinburg, Zagreb, Zanzibar, Zaporijya, Zonguldak, Zürih


Sezonluk: Friedrichshafen, Moroni, Pisa, Rovaniemi

Turkmenistan Airlines Aşkabat
Ukraine International Airlines Kiev-Borispil, Odessa
Utair Grozny[60]
Uzbekistan Airways Semerkant, Taşkent
Zagros Airlines Meşhed, Tahran-İmam Humeyni
Wizz Air Londra, Londra, Budapeşte, Yaş

Kargo

[değiştir | kaynağı değiştir]
Hava yollarıUçuş noktaları
Emirates SkyCargoDubai,[61] London–Heathrow[61]
Turkish Cargo340'tan fazla destinasyon[62]
FedExCharles de Gaulle Havalimanı[63]
DHL Bahreyn Uluslararası Havalimanı[64]
MNG Airlines Köln-Bonn Havalimanı, Amsterdam Schipol Havalimanı, Paris Charles De Gaulle Havalimanı[65]

İstatistikler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yolcu istatistikleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

İstanbul Havalimanı, 2022 yılında günlük ortalama 1156 uçuşla,[3] 2023 yılında ise günlük ortalama 1375 uçuşla Avrupa'nın en yoğun havalimanları arasında birinci oldu. İstanbul Havalimanı, 22 Haziran 2023 tarihinde 1684 uçuşla 2023 yılı içerisindeki günlük en çok uçuş rekorunu kırdı.[4] Avrupa Hava Seyrüsefer Güvenliği Teşkilatının yayınladığı rapora göre İstanbul Havalimanı 15 Ocak - 21 Ocak 2024 tarihleri arasında günlük ortalama 1301 uçuşla Avrupa'nın en yoğun havalimanları arasında birinci sırada yer aldı. Aynı tarihler arasında ortalama 1164 uçuşla Londra Heathrow Havalimanı 2. sırada, ortalama 1103 uçuşla Amsterdam Schiphol Havalimanı 3. sırada yer aldı.[66]

Havalimanı İstatistikleri

Yıl İç hatlar
yolcu 		Yolcu
% değişim 		Dış hatlar
yolcu 		Yolcu
% değişim 		Toplam
yolcu 		Yolcu
% değişim
2024 (Ocak) 1.234.576 artış 1% 4.767.043 artış 7% 6.001.619 artış 6%
2023 18.022.061 artış 13% 58.214.919 artış 20% 76.236.980 artış 18%
2022 [67] 15.894.315 artış 49% 48.591.863 artış 83% 64.486.178 artış 73%
2021 [68] 10.590.203 artış 42% 26.586.306 artış 67% 37.176.509 artış 59%
2020 [69] 7.414.437 azalış 41% 15.994.695 azalış 59.6% 23.409.132 azalış 55%
2019 [70] 12.574.641 artış 19243,9% 39.434.579 artış 130482,4% 52.009.220 artış 54528,7%
2018 [71] 1 65.006 Sabit 30.199 Sabit 95.205 Sabit

Ulaşım

[değiştir | kaynağı değiştir]
Havalimanının yerleşim planı

İstanbul Havalimanı karayolu taşımacılığında D-020 Karayolu, Kuzey Marmara Otoyolu ve Yavuz Sultan Selim Köprüsü ile entegredir. Demiryolu ulaşımında ise M11 metrosuyla havalimanına ulaşmak mümkündür. Ayrıca Yüksek Hızlı Tren ile de bağlantı sağlanacaktır. Metro Kâğıthane-Kargo Terminali (gelecekte Gayrettepe-Halkalı arasında hizmet verecektir) güzergahında çalışmaktayken YHT ise Gebze-Sabiha Gökçen Havalimanı-Yavuz Sultan Selim Köprüsü-Halkalı güzergahında ara durak olarak hizmet verecektir. M11 metro hattı 22 Ocak 2023'te hizmete girmiştir. Hattın Gayrettepe ve Arnavutköy Hastane uzatmaları ise sırasıyla 29 Ocak 2024 ve 19 Mart 2024 tarihlerinde hizmete girmişlerdir. Yüksek Hızlı Tren'in proje çalışmaları devam etmektedir. Mevcut durumda havalimanına şehir içinde M11 metro hattı, İETT ve Havaist; şehir dışından ise İstanbul Seyahat araçlarıyla ulaşım imkânı mevcuttur.[72] Ayrıca özel transfer hizmeti sağlayan firmalar da mevcuttur. Bu firmalar tarifeli taşımacılık hizmetleri için önceden bilet hazırlamalı ve bu biletlerde yolcuların kimlik bilgileri detaylı şekilde yer almalıdır.[73]

1 Temmuz 2021 itibarıyla İETT'nin 6 hattı, HAVAİST'in ise 10 hattı ile havalimanı-şehir merkezi arasındaki ulaşım sağlamaktadır. Ayrıca İstanbul Seyahat ile 11 adet şehirlerarası hattı aktif olarak hizmet vermektedir.

Demiryolu hatları

[değiştir | kaynağı değiştir]
Hat Destinasyon Durum
Gayrettepe - İstanbul Havalimanı - Arnavutköy Hastane İşletmede
Gebze - Sabiha Gökçen Havalimanı - YSS Köprüsü - Halkalı Proje aşamasında

İETT

[değiştir | kaynağı değiştir]
Hat Kodu Destinasyon[74]
H-1 Mahmutbey Metro
H-2 Mecidiyeköy
H-3 Halkalı Marmaray
H-6 Yunus Emre Mah. / Arnavutköy
H-8 Hacıosman Metro / Sarıyer
H-9 Cevizlibağ
İstanbul Havalimanı İETT Durağı 9 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Havaist

[değiştir | kaynağı değiştir]
Hat Kodu Destinasyon[75]
HVİST-5 Esenler Otogar - Göktürk
HVİST-6 Güneşli - Halkalı
HVİST-7 Beylikdüzü - Çatalca
HVİST-8 Bahçeşehir - Başakşehir
HVİST-9 Kadıköy - Tepeüstü
HVİST-10 Sabiha Gökçen H.L.
HVİST-12 Beyazıt - Aksaray
HVİST-13 Bakırköy - Yenibosna
HVİST-14 Taksim
HVİST-14B 4.Levent - Zincirlikuyu - Beşiktaş
hava.ist 27 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İstanbul Seyahat

[değiştir | kaynağı değiştir]
Destinasyon[76]
Çorlu
Çerkezköy
Tekirdağ
Lüleburgaz
Babaeski
Edirne
Kırklareli
Gebze
İzmit
Sakarya
Bursa

HAVALINES

[değiştir | kaynağı değiştir]
Destinasyon[77]
Gebze
İzmit
Sakarya

İstanbul Havalimanı Müzesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

İstanbul Havalimanı Müzesi, Türk kültürünün dünya vatandaşlarına tanıtılması amacıyla Türkiye'de bir ilki daha gerçekleştirerek İstanbul Havalimanı Müzesi'ni yolcularının hizmetine sundu. 29 müzeden 316 eserin yer aldığı İstanbul Havalimanı Müzesi, 1.000 m²'lik alanda “Türkiye'nin Hazineleri; Tahtın Yüzleri” sergisi ile hizmet vermeye başladı. İstanbul Havalimanı Müzesi, “Türkiye'nin Hazineleri; Tahtın Yüzleri” Sergisini de içerisinde barındırmaktadır.

Dünyada sayılı, Türkiye'de ise bir ilk olan müze, dış hatlar giden yolcu katında yer almaktadır.[78]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "İstanbul Havalimanı 'IST' kodunu aldı". Air Türk Haber. 6 Nisan 2019. 6 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2019. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2023. 
  3. ^ a b "İstanbul Havalimanı 2022'de Avrupa'nın en yoğun havalimanı oldu". www.aa.com.tr. 31 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2024. 
  4. ^ a b "İstanbul Havalimanı 2023'ü zirvede tamamladı". www.aa.com.tr. 31 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2024. 
  5. ^ "3. Havalimanı Nereye Yapılacak?". TRT Haber. 19 Kasım 2012. 17 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2014. 
  6. ^ "Haber". NTVMSNBC. 16 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ "Bakan Yıldırım 3. havalimanının tam yerini açıkladı". NTVMSNBC. 19 Kasım 2012. 9 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2014. 
  8. ^ "3. Havalimanının Yeri Belli Oldu". CNNTÜRK. 19 Kasım 2012. 17 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2014. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2021. 
  10. ^ "İşte yeni İstanbul!". HABERTÜRK. 2 Haziran 2012. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2014. 
  11. ^ "İstanbul'un 3. havalimanı 29 Ekim 2017'de açılacak". İstanbul Büyükşehir Belediyesi. 12 Şubat 2015. 3 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2015. 
  12. ^ ""3. Havalimanı inşaatında 400 işçinin ölümü gizlendi" iddiası: Sus payı 400 bin lira". T24.com.tr. 12 Şubat 2018. 14 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2018. 
  13. ^ "Çalışma Bakanlığı: 3. havalimanında 400 değil, 27 işçi öldü". Sputnik. 14 Şubat 2018. 14 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2018. 
  14. ^ "3. havalimanı inşaatında eylem ikinci gününde: Çok sayıda işçi gözaltında". Sputnik. 15 Eylül 2018. 15 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2018. 
  15. ^ "Yeni havalimanı şantiyesine sabaha karşı baskın: Yüzlerce işçiye gözaltı". Diken. 15 Eylül 2018. 15 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2018. 
  16. ^ "İşte üçüncü havalimanı". Radikal gazetesi. 8 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2013. 
  17. ^ "3. Havalimanı'na Taşınma Tarihi Yine Ertelendi". bianet. 26 Şubat 2019. 13 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  18. ^ http://www.taraf.com.tr/haber/yeni-havalimani-icin-tarih-aciklandi.htm [ölü/kırık bağlantı]
  19. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2013. 
  20. ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2012. 
  21. ^ http://www.aksam.com.tr/ucuncu-havalimani-macerasi--8966y.html[ölü/kırık bağlantı]
  22. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2013. 
  23. ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2013. 
  24. ^ "İstanbul'a 3. havalimanı ihalesi Esenboğa'da yapılacak". CNN Turk. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2013. 
  25. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2013. 
  26. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2013. 
  27. ^ "3. havalimanı sözleşmesi 20 Mayıs'ta imzalanacak". Bloomberg HT. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2013. 
  28. ^ "Korku filmi senaryosu gibi". Cumhuriyet gazetesi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2013. 
  29. ^ "Cumhurbaşkanı Erdoğan adını açıkladı: İstanbul Havalimanı". NTV.com.tr. 29 Ekim 2018. Erişim tarihi: 29 Ekim 2018. 
  30. ^ "Kütüphane". 3 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2021. 
  31. ^ "İstanbul Havalimanı Kütüphanesi Açıldı!". 3 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2021. 
  32. ^ "İstanbul Havalimanı'nda 3. bağımsız pist, Devlet Konukevi ve cami hizmete açılıyor". Anadolu Ajansı. 14 Haziran 2020. 15 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2020. 
  33. ^ "İstanbul Havalimanı Müzesi açıldı". Haberturk.com. 17 Temmuz 2020. 18 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2020. 
  34. ^ "Dünya'nın en büyük havalimanı müzesi İstanbul Havalimanı'nda hizmete girdi". Milliyet. 17 Temmuz 2020. 22 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2020. 
  35. ^ "İstanbul Havalimanı Müzesi 'Türkiye'nin Hazineleri-Tahtın Yüzleri' sergisiyle açıldı". Anadolu Ajansı. 17 Temmuz 2020. 22 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2020. 
  36. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2022. 
  37. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2018. 
  38. ^ Taşkıran, İzzet (27 Mayıs 2020). "İstanbul Havalimanı terminali dünyanın en büyük 'LEED Altın' sertifikalı binası seçildi". Anadolu Ajansı. 2 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2020. 
  39. ^ "İstanbul Havalimanı'nda 3. bağımsız pist, Devlet Konukevi ve cami hizmete açılıyor". Anadolu Ajansı. 15 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2024. 
  40. ^ "Istanbul Airport Profile | CAPA". centreforaviation.com. 18 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2024. 
  41. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2013. 
  42. ^ 3. Havalimanı'nda "Ödüllü Kule" için temel atıldı 2 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. milliyet.com.tr, erişim 19 Şubat 2017
  43. ^ 3. Havalimanı Hava Trafik Kontrol Kulesinin temeli atıldı 3 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. trthaber.com/, erişim 19 Şubat 2017
  44. ^ Cebeci, Uğur (20 Aralık 2017). "Kuleye çıktık". Hürriyet. 20 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2017. 
  45. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2020. 
  46. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2020. 
  47. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2021. 
  48. ^ "Havayolu Şirket Bilgileri". İstanbul Airport. 16 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2022. 
  49. ^ "Air Albania Offers $1.19 Fares To Celebrate New Kukës Airport". Simple Flying. 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2021. 
  50. ^ Karp, Aaron (23 Ocak 2020). "ANA to launch Tokyo Haneda-Istanbul route, shifts three US routes from Narita to Haneda" (İngilizce). Routes Online. 25 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2020. 
  51. ^ Liu, Jim. "Nordwind expands Istanbul network from late-Oct 2020". Routesonline. 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020. 
  52. ^ Liu, Jim. "Nordwind adds Moscow – Istanbul service from Oct 2020". Routesonline. 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2020. 
  53. ^ "В Шереметьево празднуют «Победу»". kommersant. 8 Şubat 2021. 2 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2021. 
  54. ^ Liu, Jim. "Pobeda increases Istanbul flights form Nov 2020". 28 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2021. 
  55. ^ "Relocation of Istanbul Airport Operations". Singapore Airlines. 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2019. 
  56. ^ "Istanbul for everyone: SkyUp launches flights from Zaporizhzhia and Kharkiv". skyup.aero. 11 Mart 2021. 16 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2021. 
  57. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2021. 
  58. ^ Liu, Jim. "Turkish Airlines continues to delay Newark/Vancouver service to Jan 2021". Routesonline. 6 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020. [ölü/kırık bağlantı]
  59. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2021. 
  60. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2021. 
  61. ^ a b skycargo.com 5 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. retrieved 2 November 2020
  62. ^ "Turkish Cargo Hakkında". www.turkishcargo.com.tr. Turkish Cargo. 8 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2022. 
  63. ^ "airlineroutemaps.com". 20 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2023. 
  64. ^ "airkule.com". 26 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2023. 
  65. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2023. 
  66. ^ "İstanbul Havalimanı 15-21 Ocak tarihlerinde Avrupa'nın en yoğun havalimanı oldu". www.aa.com.tr. 31 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2024. 
  67. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 12 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ocak 2023. 
  68. ^ "DHMİ 2021 Yolcu İstatistikleri" (PDF). 6 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Ocak 2022. 
  69. ^ "DHMİ 2020 Yolcu İstatistikleri" (PDF). 30 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 13 Ocak 2022. 
  70. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Eylül 2020. 
  71. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Haziran 2019. 
  72. ^ https://bilgii.net/istanbul-havalimani-yeni-ulasim-yollari/ 30 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. İstanbul Havalimanı'na Ulaşım Yolları
  73. ^ "Karayolu Taşımacılığı ve Karayolu Yönetmeliği". Istanbul Airport Transfer Expert. 8 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2021. 
  74. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2019. 
  75. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020. 
  76. ^ "Şehirler arası ulaşım". 15 Temmuz 2024. 6 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  77. ^ "HAVALINES". İstanbul Airport. 24 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2022. 
  78. ^ "İstanbul Havalimanı Müzesi, "Türkiye'nin Hazineleri; Tahtın Yüzleri" Sergisi". www.istairport.com/tr sitesi,. 14 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2022. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta İstanbul Havalimanı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İstanbul_Havalimanı&oldid=33610944" sayfasından alınmıştır