Aarhus - Vikipedi

Aarhus
Şehir
Arma
Slogan: Smilets by (Gülümseme şehri)
Aarhus Aarhus'un Danimarka'daki konumu
Ülke	Danimarka
Belediye	Aarhus
Alt idari birimler	Liste Amager Vest Amager Øst Bispebjerg Brønshøj-Husum Indre By Nørrebro Vesterbro/Kongens Enghave Valby Vanløse Østerbro
İdare
• Belediye başkanı	Jacob Bundsgaard (S)
Yüzölçümü
• Şehir	91 km²
Nüfus  (2020)[1]
• Şehir	349.983
• Yoğunluk	2854/km²
• Kent	280.534
Zaman dilimi	UTC+01.00 (OAS)
• Yaz (YSU)	UTC+02.00 (OAYS)
Alan kodu	(+45) 8
Resmî site aarhus.dk

Aarhus, 1948'den 1 Ocak 2011'e kadar Århus, Danimarka'nın ikinci büyük kentidir. Kattegat denizinde Jutland'ın doğu kıyısında ve Kopenhag'ın yaklaşık 187 kilometre kuzeybatısında yer almaktadır.

Yutland'ın en büyük şehri olan Aarhus, 8. yüzyılda bir fiyordun kuzey kıyılarında, Aarhus Nehri'nin ağzında bir Viking kalesi olarak kuruldu. Danimarka boğazlarında kesişen ticaret yolları üzerinde yer alan, esasen askeri bir tesisten bir ticaret merkezine dönüştü ve 1441'de ona Market kasabası ayrıcalıkları verildi. Bölgesel ticaretle desteklenmiş ve piskoposluk nüfusunun merkezi olarak, 19. yüzyıla kadar süren siyasi açıdan istikrarsız bir dönemde istikrarlı kaldı. Sanayi, hızlı nüfus artışını bölgesel rakipleri geride bırakırken, sanayi devrimi bir dönüm noktası haline geldi. 1934'te Jutland'daki ilk üniversite Aarhus'ta kuruldu ve bugün bir üniversite şehri ve Jutland'daki ticaret, hizmetler, sanayi ve turizm için en büyük merkez.

Kentin başlıca kültürel kurumları arasında Den Gamle By, ARoS Aarhus Kunstmuseum, Moesgård Müzesi, Kvindemuseet, Musikhuset ve Aarhus Tiyatrosu bulunmaktadır. Danimarka'nın en genç ve en hızlı büyüyen demografiye sahip şehridir ve İskandinavya'nın en büyük üniversitesi olan Aarhus Üniversitesi'ne ev sahipliği yapmaktadır. [2] [11] Ticari olarak şehir, ülkedeki başlıca konteyner limanıdır ve Vestas, Arla Foods, Salling Group ve Jysk gibi büyük Danimarka şirketlerinin genel merkezleri burada bulunmaktadır.

Bir liman kenti olan Århus, ülkenin Yülen (İngilizce Jutland ya da Danca Jylland) yarımadasının kuzeydoğusunda yer alır. 2004 Sayımına göre 228.547 kişinin yaşadığı kent, Århus ilinin de merkezidir. Kent düz, verimli ve ormanlık bir alan üzerinde kuruludur. Tarımsal ürünlerin dışsatımı ile, kömür, demir gibi madenlerin dışalımında kentin limanının önemi büyüktür.

Kentte gezilip görülecek yerler arasında; 13. yüzyıldan kalma, ülkenin ve kuzey Avrupa'nın en büyük kilisesi olan katedral, Danimarka'nın geçmişindeki yapıların yakın zamanda yapılmış tıpkılarının bulunduğu eski Dan yaşamını canlandıran Den Gamle By ("eski kent"), Bitkibilimi (Botanik) bahçesi, Tivoli Friheden eğlence parkı ve kentin sanat müzesi ARoS sayılabilir. Kent ayrıca, ülkenin önemli üniversitelerinden birini de barındırır.

Aarhus iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	4,4	4,5	8,3	12,5	18,7	20,2	23,4	23,1	19,0	12,3	9,7	6,4	13,5
Ortalama sıcaklık (°C)	2,0	1,9	4,6	8,1	13,8	16,0	18,5	18,2	14,8	9,6	6,7	3,8	9,8
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	−0,5	−0,7	0,8	3,7	8,9	11,8	13,5	13,3	10,5	6,9	3,7	1,1	6,1
Ortalama yağış (mm)	60	41	48	42	50	55	67	65	72	77	80	68	722
Kaynak: Danimarka Meteoroloji Enstitüsü[2]

Aarhus, 2.874 / km2 (7.444 / sq mi) yoğunluk için 91 kilometrekarede (35 sq mi) 261.570'lik bir nüfusa sahiptir. [2] Aarhus belediyesi 706 / km2 (1.829 / sq mi) yoğunluğa sahip 468 km² üzerinde 330.639 nüfusa sahiptir. Belediye nüfusunun beşte birinden azı şehir sınırlarının ötesinde ikamet ediyor ve neredeyse tamamı kentsel bir alanda yaşıyor. [122] Aarhus'un nüfusu, ulusal ortalamaya göre hem daha genç hem de daha eğitimli ve bu da eğitim kurumlarının yoğunluğuna atfedilebilir. [123] Nüfusun %40'ından fazlası üniversite mezunu olup, şehrin sadece %14'ü ilkokul veya ortaokul mezunudur. [124] En büyük yaş grubu 20-29 yaş arasındadır; şehirdeki ortalama yaş 37,5 olup, Aarhus Danimarka'daki en genç şehir ve en genç belediyelerinden biridir. [125] [126]

Şehrin çoğunluğu sırayla Hristiyan ve Müslüman dinine mensuptur. Budist, Hindu ve Yahudi cemaati de dahil olmak üzere şehir 75 farklı dini grup ve mezhebe ev sahipliği yapmaktadır. Nüfusun çoğunluğu, hem şehirdeki hem de bir bütün olarak ülkenin en büyük dini kurumu olan Protestan devlet kilisesi, Danimarka Kilisesi'nin üyeleridir. Nüfusun yaklaşık %20'si resmi olarak herhangi bir dine bağlı olmamakla beraber, bu oran yıllardır yavaş yavaş artmaktadır. [129]

1990'larda şehre Türkiye'den önemli bir göç dalgası vardı. Göçmenlerin çoğunun kökleri Avrupa ve gelişmiş dünya dışında, 130 farklı milletten yaklaşık 25.000 kişiden oluşuyor ve en büyük gruplar Orta Doğu ve Kuzey Afrika'dan geliyor. En çok katkıda bulunanlar Polonya, Almanya, Romanya ve Norveç olmak üzere Avrupa içinden yaklaşık 15.000 kişi geldi. [125]

Birçok göçmen, 2000 yılından bu yana yabancı kökenli sakinlerin yüzdesinin %66 arttığı Brabrand, Hasle ve Viby banliyölerinde yerleşmiştir. Bu da şehirde gettolaşmayla sonuçlanmıştır; batılı olmayan ülkelerden gelen göçmenler Danimarkalılar'a göre nispeten daha yoksul ve daha yüksek suç oranına sahiplerdir.[131] [132] [133]

Wikimedia Commons'ta Aarhus ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• ARoS resmî sitesi 5 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Kentin resmî sitesi
• Århus Üniversitesi 15 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.