Abbasi Tarsus valileri listesi - Vikipedi

Tarsus, Küçük Asya'nın güneydoğu bölgesinde (modern Türkiye), Kilikya'da bir şehirdir.[1] MÖ 67 yılından itibaren Roma kontrolünde olan şehir sonra 7. yüzyıl ortasına kadarBizans İmparatorluğu kontrolüne geçmiştir, Levant'ın Müslüman fethinin takiben şehrin kontrolü yeni doğan Halifelik ile çekişme konusu oldu.[2] Bizanslılar ile Emevîler arasında gerçekleşen ihtilaflarda, iki imparatorluk arasında tartışmalı ara bölgede yer alan bir şehirdi ve sıklıkla el değiştirmesi süreç içerisinde şehrin terkedilmesine ve haraplaşmasına neden oldu.[3] 778/9 yılında Abbasiler Bizans'a karşı şehri operasyon üssü olarak ilk teşebbüse giriştiler fakat çalışma açık şekilde tamamlanmadı. 787/8 yılından sonra Halife Harun Reşid (h. 786-809) emriyle Faraj ibn Sulaym tarafından şehir yeniden kurulup ve yerleşime açıldı. 3,000 Horasanlı ve 2,000 Suriyeliye (Antakya ve Misis'in her birinden bin tane) şehir kalesi içinde ev ve toprak verildi.[4]

Tarsus kısa süre sonra, yüzyılın dönüşüne yakın bir zaman, Bizans tarafından geri alındı. Şehir, Dördüncü Fitne Abbasi iç savaşı sırasında Bizans'ın elinde kaldı fakat Halife Memun (h. 813-833) Bizans'a karşı saldırgan seferler düzenleme emrettiği zaman şehir 830 yılında tekrar Müslüman kontrolüne geçti.[5] Tarsus valileri sıklıkla tüm Suriye marches (al-thughur ash-Shamiyya) valiliğini de yürütüyordu ve ana görevleri Bizans'a karşı yıllık akınları düzenlemekti.[6] Şehrin kontrolü ve Bizans'ın marches bölgeleri otonom Mısır hükümdarı Ahmed bin Tolun'a geçtiği 878/9 yılına kadar şehir doğrudan Abbasi kontrolünde kaldı. Vali Yazman el-Hadım şehre Bağdat'a bağlı 882'den sonra döndü fakat tekrar 980 yılında Tolunoğulları hükümdarlığını kabul etmeye zorlandı. bin Tolun'un soyundan Humâreveyh'in 896 yılında ölümüne kadar thughur Tolunoğulları hükümdarlığında kaldı, o tarihten sonra Halife Mutezid (h. 892-902) sınır bölgelerinin doğrudan kontrolünü tekrar ele aldı.[7][8] 946/7 yılında, Tarsus, Bizans sınır toprakları ve kuzey Suriye'nin yeni efendisi Hamdani Halep Emiri Seyfü'd Devle'nin hükümdarlığını kabul etti. Bizans'ın yeniden dirilişi ile bağı korumayı başarmış ancak 965 yılında Bizans İmparatoru II. Nikiforos (h. 963-969) şehri ele geçirerek orada Müslüman hakimiyetini sona erdirdiler.[9][10]

Valilerin listesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
İsim Dönem Notlar Kaynak
Yazid ibn Makhlad al-Fazari
788
 Ömer bin Hübeyre'nın Emevîleri destekleyen ailesinden olmasından dolayı aşırı kibri nedeniyle Horasan garnizonundan sevilmemiş ve kovulmuştur. [6][11]
Abu'l-Fawaris
789/90 – ?
 Sadece atandığı tarih bilinmektedir. [11][12]
Thabit ibn Nasr ibn Malik al-Khuza'i
y. 807/8
 "Suriye marches emiri" unvanı almıştır. [12]
Ahmad ibn Sa'id ibn Salm ibn Qutayba al-Bahili
845
 Eylül/ekim Arap-Bizans esir değişimini yönetmiştir, Bizans topraklarına yaptığı kış akınının başarısızlığından sonra görevden alınmıştır. [12]
Nasr ibn Hamza al-Khuza'i
18 Ocak 846 – ?
 Sadece atandığı tarih bilinmektedir. [12]
Ali bin Yahya el-Ermeni
by 852/3 –
Ekim/Kasım 862
 Bizans ile yapılan savaşların mühim figürlerinden biridir, birçok yaz akınına liderlik etmiş ve 856 ve Nisan 860 tarihlerinde yapılan iki esir değişimine nezaret etmiştir. [12]
Muhammad ibn Harun al-Taghlibi
871/2 (?)
 Bu makama atanmış ancak Tarsus'a varmadan ölmüştür. [12]
Muhammad ibn Ali al-Armani
872 – 873/4
 Bizanslılar tarafından öldürülmüştür. [12]
Urkhuz ibn Ulugh Tarkhan
873/4 – y. 876
 Loulon Kalesinde bulunan garnizonun maaşlarını zimmetine geçirdiği, orayı Bizanslılarla teslim ettiği için görevden alınmıştır. [12][13]
Abdallah ibn Rashid ibn Kawus
877/8
 Bizanslılarla yapılan savaşta yenilmiş ve esir alınmıştır. [12][14]
Takhshi
878
 878 yılında Tarsus'tan ayrılmasından sonra Ahmed bin Tolun tarafından atanmıştır. [12]
Sima
ca. 879/80
 Ahmed bin Tolun tarafından atanmıştır. [12]
Khalaf al-Farghani
by 881 – 882
 Ahmed bin Tolun tarafından atanmıştır. Yazman yönetimindeki Abbasi taraftarı hizip tarafından görevden alınmıştır. [12]
Yazman el-Hadım
882 – 23 Ekim 891
 Abbasi taraftarı hizbin lideridir, Bizanslılara karşı birçok seferi komuta etmiştir. Ekim 890 tarihinde Tolunoğulları hükümdarlığını kabul etmiştir. Bizanslılara karşı bir seferde aldığı yaralardan ötürü ölmüştür.| [15]
Ahmad ibn Tughan al-Ujayfi
Oct. 891 –
by summer 892
 Yazman'ın ardılıdır, başlangıçta Humâreveyh tarafından onaylanmış ama sonra Humâreveyh'in kuzeni ile değiştirilmiştir. [16]
Muhammad ibn Musa ibn Tulun
892 yazı
 Tolunoğulları hanedanı üyesidir, Humâreveyh tarafından atanmıştır, Ağustos 892 tarihinde halk tarafından indirilip, tutuklanmıştır. [16]
Ahmad ibn Tughan al-Ujayfi
Nov. 892 – Ekim 896
 [16][17]
Tarsuslu Damyanah
Ekim 896 –
Mart/Nisan 897
 Bizans dönmesi, al-Ujayfi ayrılırken onu Tarsus'ta ardından yetkili bırakmıştır. Abbasi taraftarı isyanı nedeniyle görevden alınıp, tutuklanmıştır. [16]
Ibn al-Ikhshad
Nisan 898 – 900 başları
 Halife Mutezid tarafından atanmıştır. Bizanslılara karşı yapılan bir seferde öldürülmüştür. [18][19]
Abu Thabit
900
 Ibn al-Ikhshad'ın yardımcısı, onun ölümünden sonra yerine geçmiştir fakat kendisi de Mart 900 tarihinde Bizanslılar tarafından esir alınmıştır. [18][20]
Ali ibn al-Arabi
Nisan 900
 Abu Thabit'in yerine Tarsus'un önde gelenleri tarafından seçilmiştir. [18]
Nizar ibn Muhammad
y. 900/1
 Marches valisi al-Hasan ibn Ali Kura tarafından atanmıştır. [18]
Muzaffar ibn al-Hajj
y. 902/3
 Görevden alınmıştır. [18]
Abu'l-Asa'ir Ahmad ibn Nasr
22 Mart 903 – 905
 Muzaffar ibn al-Hajj'ın ardılı. [18]
Rustam ibn Bardaw al-Farghani
20 Ağustos 905 – 912/3
 Bizanslılara karşı birçok akını yönetmiştir ve Eylül 905 ve 908 esir değişimlerini yönetmiştir. Ayrıca asi Andronikos Dukas'ın Arap topraklarına sığınmasına yardımcı olmuştur. [18][21]
Bishr al-Afshini
912/3 – 918 sonrası
 Bizanslılara karşı birçok akını yönetmiştir ve 917 sonbaharı esir değişimini yönetmiştir. [18][22]
Thamal al-Dulafi
by 923 – y. 932
 Başarılı bir deniz komutanı, Amorium'un yağmalanması dahil Bizanslılara karşı birçok akını yönetmiştir ve ortak bir cephe için Bulga Çarı I. Simeon ile temasa geçmiştir. 925 sonbaharı esir değişimini yönetmiştir. [18][23]
Bushra al-Thamali
y. 938
 Thamal al-Dulafi'nin önceki yardımcısı, 938 sonbaharı esir değişimini yönetmiştir. [24]
Nasr al-Thamali
y. 941–946
 Thamal al-Dulafi'nin önceki yardımcısı, kış 941/2'de makamda kaydedilmiştir ve Ekim 946 tarihinde esir değişimini yönetmiştir. Temmuz 946 tarihinden Seyfü'd Devle hükümdarlığına kadar görev yapmıştır. [24][25]
Ibn az-Zayyat
by 956/7 – 961/2
 Seyfü'd Devle tarafından atanmıştır. 961 sonlarında bir kez daha doğrudan Abbasi Halifeliğine bağlanmıştır, Bizanslılar tarafından mağlup edildi ve intihar etti. Tarsus, Seyfü'd-Devle'ya bağlandı. [26]
Rashiq al-Nasimi
962 başları –
16 Ağustos 965
 Ibn al-Zayyat'ın ardılı. 16 Ağustos 965 tarihinde şehir II. Nikiforos'a teslim edilene kadar Tarsus Valisi. [27]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Bosworth 1992, s. 268.
  2. ^ Bosworth 1992, s. 269.
  3. ^ Bosworth 1992, ss. 269-271.
  4. ^ Bosworth 1992, ss. 271-273.
  5. ^ Bosworth 1992, ss. 273-274.
  6. ^ a b Stern 1960, s. 218.
  7. ^ Bosworth 1992, ss. 274-276.
  8. ^ Stern 1960, ss. 218, 219-220.
  9. ^ Bosworth 1992, ss. 276-278.
  10. ^ Stern 1960, s. 223.
  11. ^ a b Bosworth 1992, s. 273.
  12. ^ a b c d e f g h i j k l Stern 1960, s. 219.
  13. ^ PmbZ, Urḫuz (#28403).
  14. ^ PmbZ, ʻAbdallāh b. Rāšid b. Kāwus (#20014).
  15. ^ Stern 1960, ss. 219-220.
  16. ^ a b c d Stern 1960, s. 220.
  17. ^ PmbZ, Aḥmad b. Tuġān al-‘Uǧayfī (#20193).
  18. ^ a b c d e f g h i Stern 1960, s. 221.
  19. ^ PmbZ, Ibn al-Iḫšād (#22696).
  20. ^ PmbZ, Abū Ṯābit (#20080).
  21. ^ PmbZ, Rustam b. Baradū al-Farġānī (#26909).
  22. ^ PmbZ, Bišr al-Afšīnī (#21166).
  23. ^ PmbZ, Ṯamal ad-Dulafī (#27558).
  24. ^ a b Stern 1960, ss. 221, 223.
  25. ^ PmbZ, Naṣr aṯ-Ṯamalī (#25494).
  26. ^ PmbZ, Ibn az-Zayyāt (#22686).
  27. ^ PmbZ, Rašīq an-Nasīmī (#26804).

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Abbasi_Tarsus_valileri_listesi&oldid=33745946" sayfasından alınmıştır