Beş element - Vikipedi

Beş Element adı yanlış çeviri olduğu için 2000'lerden sonra terk edilmiştir, yerine Beş Dönüşüm Öğesi veya kısaca Beş Öğe yeğlenmiştir. Çincede Wu Xing (Çince: 五行; Pinyin: Wǔ Xíng) olarak anılan öğeler kuramı farklı dillerde "Beş Element, Beş Unsur, Beş Döngü" gibi adlarla da anılmaktadır. Çin klasiklerinde kullanılan öğeler, Akdeniz Uygarlıkları'nda mutlak halde bulunan elementler gibi ele alınmamaktadır. Çin klasiklerindeki Beş Öğe şunlardır: ateş, su, ağaç (veya odun), metal, toprak. Çin Tıbbı'nda Yin ile Yang kuramı ile birlikte kullanılan önemli bir Doğu Asya bilimleri kuramıdır. Aristotelesçi okuldan gelen İbn-i Sina da öğeler için "Unsur" sözcüğünü kullanmıştır. Toplumdan topluma değişiklik gösteren temel öğeler farklı sayıda ve içerikle ortaya çıkmıştır. Akdeniz ve Ortadoğu uygarlıklarında üç öğe "ateş, su, toprak" veya "hava" da eklenerek dört öğe şeklinde görünmektedir. Hindistan veya Tibet Klasiklerinde bazen bir bazen iki öğe farkıyla ayrı bir "beş öğe" görünmektedir.

Öğeler yansıttıkları döngü, dönüşüm veya süreçlerin imgesel bir ifadesidir. Örneğin: Odun yeryüzündeki her türlü canlı yaşam ve onunla ilgili süreçleri anlatan bir imgedir. Sözlü anlatımda simgelere başvurmak; şarkı, şiir gibi halkın daha geniş kesimlerine ulaşmasını sağlayan, öğrenmeyi kolaylaştıran çok etkili bir yöntem olmuştur.

Çin Tıbbı'nda rahatsızlıkların teşhisinde ve tedavisinde önemli bir iyeri vardır. Bu yöntemde her türlü dönüşüm muhakkak Odun (木 mù), Ateş (火 huǒ), Toprak (土 tǔ), Metal (金 jīn), Su (水 shuǐ) olarak beş öğenin süreçlerinden geçer. Her öğe kendi içinde Yin ve Yang olmak üzere iki kutup barındırır. Besleme, Tüketme, Denetleme, Savrukluk, Karşı hareket süreçleri öğeler arası ilişkilerde yaşanabilecek hallerdir. Tüm öğeler karşılıklı olarak bu süreçler ilişkisiyle değişir ve dönüşür. Temel döngü şöyledir: Odun-Ateş-Toprak-Metal-Su-Odun. İlkesel olarak denetimsiz bir besleme, gelişemez; besinsiz bir denetim işlevini yitirir. Besleme ve denetim uyum içindeyken döngü yol alır.

Besleme ve Tüketme Döngüsü: "Ana ve Çocuk" ilişkisi olarak da anılır. Örneğin: Odun, Ateşi beslerken eş zamanlı Ateş de Odunu tüketir. Benzer olarak Ateş, Toprağı beslerken Toprak da Ateş'i tüketir ve sırayla diğer öğeleri takip ederek döngü tamamlanır. Besleyen öğe "Ana", tüketen öğe ise "Çocuk" olarak görülür. Besleme döngüsünün tersine ilerleyen yön ise Tüketme Döngüsü'dür.

Besleme Döngüsü: Odun → Ateş, Ateş → Toprak, Toprak → Metal, Metal → Su, Su → Odun'u besler.

Tüketme Döngüsü: Odun → Su, Su → Metal, Metal → Toprak, Toprak → Ateş, Ateş → Odun'u tüketir.

Denetleme Döngüsü: Odun → Toprak, Ateş → Metal, Toprak → Su, Metal → Odun, Su → Ateş'i denetler.

İsyan Döngüsü: Odun → Metal, Su → Toprak, Metal → Ateş, Toprak → Odun, Ateş → Su'ya isyan eder.

İsyan ve denetleme, besleme ve tüketme döngüleri uyumdaysa Dao hali yakalanır yani doğal akıştadır bedende veya kainattaki her şey.

Canlı yaşamı simgeler. Bedende (Zang-Fu) Karaciğer ile ilişkilidir. Doğada ve bedende yel etkisidir. Duygularda öfke olarak ortaya çıkar.

Güneş, yıldızlar yani ateş olan her şey. Bedende Kalp ile ilişkilidir. Duygularda neşe, sevinç, mania dır.

Bedende mide ve dalak sistemidir. Bedenin doğum sonrası besinle sağlanan enerji kaynaklarından biridir. Dugusal hali dalıp dalıp gitmektir.

Mineral yapılı öğedir. Bedende akciğer ile ilişkili sayılır. Doğum sonrası nefesle sağlanan enerji kaynaklarından biridir. Duygu hali keder ve üzüntü dür.

Tüm sıvılardır. Bedende böbrek ile ilişkilidir. Hem doğum öncesi hem sonrası bedenin temel kaynağıdır. Duygu hali korku dur.

Geleneksel Çin Tıbbı'nda rahatsızlıkların teşhisinde ve tedavisinde başvurulan kuramlardan biridir. Bu yöntemde bedendeki organlar ve ilgili meridyenlerindeki her türlü süreç muhakkak Odun (木 mù), Ateş (火 huǒ), Toprak (土 tǔ), Metal (金 jīn), Su (水 shuǐ) olarak beş öğe döngüsünde gelişir. Her öğe kendi içinde Yin ve Yang olmak üzere iki kutup barındırırken bizzat kendisi de ya Yin karakterli ya da Yang karakterli olmaktadır. Beş Öğe kuramı 12 meridyen kuramlarıyla birlikte ele alınır. Organlar ve onlara ilişik ilgili enerji hatları/meridyen üzerindeki akupunktur yuvalarının (akupunktur noktası diye de bilinir) bir kısmı öğeler ile ilişkilendirilir. Buna göre rahatsızlıklarda ilgili meridyendeki "ana" görevindeki öğeyi temsil eden yuva ile "çocuk" görevindeki yuvalar "yoksunluk veya taşkınlık" görüntüsüne göre "takviye veya tahliye" yöntemleriyle uyarılır.

Beş Element sözünün en gündelik kullanıldığı alan astrolojidir. Beş Öğe kuramıyla bu yüzden ayrı tutulabilir. Beş Öğe'nin temeli değişim üzerine kuruludur ve mutlak/değişmez değerlendirmelerle ele alınamaz. Doğum ve ölüm arasındaki süreçlerin tam olarak hangi öğelera karşılık geleceğinin tespiti güçlükler barındırdığı gibi biri diğerine de dönüşebilir. Bir kişi mutlak olarak doğumundan hareketle ateş, su, toprak vs. olarak sabit ele alınamaz.

• Odun elementi: önderlik, dışa dönük, öfke yönetimi gerekir
• Ateş elementi: Neşeli, sıcak, maceracı, hayal kırıklığına açık
• Toprak elementi: Verici, barışçıl, biriktirir, uyumlu, boşlukta kalma
• Metal elementi: Alçakgönüllü, coşkun, kabalaşabilir, disiplinli, dalgınlık
• Su elementi: Bilgiye düşkün, gel gitli hafıza, nazik, sakin

• Wu Xing/Wikipedia 26 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

• Chinese-Acupuncture-and-Moxabustion

• Çigong

Wikimedia Commons'ta Beş element ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Wu Xing/Wikipedia 26 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Feng Shui 19 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Sonsuzluk
• Feng Shui-Element