Benî Kurayza - Vikipedi

Beni Kurayza (İbranice: בני קוריט'ה; Arapça: بنو قريظة) veya Beni Kureyza, 7. yüzyılda Arap Yarımadası'nın kuzeyindeki Yesrib vahasında (Medine) yaşamış bir Yahudi kabilesiydi. İslam peygamberi Muhammed'in 622'de Medine'ye hicret etmesinden sonra, Muhammed tarafından düzenlenen Medine Sözleşmesi'ne katılmışlardır. Bu sözleşmede yer alan, herhangi bir saldırı durumunda Medine'yi birlikte savunacakları maddesini Hendek Muharebesi'nde (627) ihlal ettikleri ve üstelik Müslümanlarla karşı savaştıkları gerekçesiyle Muhammed yönetimindeki Müslüman kuvvetleri tarafından erkeklerin ölüm cezasına çarptırıldığı, kadınların ve çocukların ise köleleştirildikleri iddia edilir.^[2]

627'de Benî Kurayza kabilesinin Muhammed ile anlaşmalarının bozulması sonrası meydana gelen olayda, İslami kaynaklara göre anlaşma gereğince Hendek Muharebesi'nde Müslümanlarla beraber düşman tarafından sarılan Medine'yi korumaları gerekirken, Muhammed ile olan anlaşmayı bozup daha sonra karşı safta hareket etmeye başladılar. İnanışa göre Allah, Muhammed'in Benî Kurayza'nın üzerine yürümesini emretmekteydi.^[3] Bunun üzerine kuşatılan kalenin önüne varıldığında Muhammed, onları İslam'a davet etti. Olumsuz cevap üzerine teslim olmalarını istediyse de, bu teklifin de reddedilmesiyle çatışma başladı. Karşılıklı ok ve taş atışlarıyla 1 aya yakın süren kuşatmanın sonunda Beni Kureyza mensupları teslim oldu.

Söylenenlere göre, savaştan sonra Beni Kureyza Yahudileri hakkında hüküm vermesi için Evs kabilesinden Sa'd b. Muâz isminde birisi, o zamanki Arapların bu tür konularda başvurduğu bir gelenek olarak "hakem" seçildi ve o da Yahudilerin kutsal kitabı Tevrat'ın hükmüyle^[4] hükmederek Beni Kureyza'dan savaşacak yaştaki erkeklerin öldürülmesine, kadın ve çocukların esir alınmasına, malların Müslümanlar arasında paylaştırılmasına karar verdi.^[5] Bunun üzerine Medine'nin pazar yerinde hendekler kazdırıldı ve sayıları 600'ü aşan Beni Kureyza'dan erkekler getirilerek bu hendeklerin içinde başları kesilerek öldürüldü.^[6]

Muhammed, esirlerden kendi payına Reyhâne bint Zeyd'i aldı. Reyhâne'nin kocası Benî Kurayzalı Hakem de öldürülenler arasındaydı. Tarihçi İbn-i İshak'a göre Reyhâne, Muhammed tarafından esir bir cariye olarak alınmış ve Muhammed de kendisine İslam'ı kabul edip eşi olmasını teklif etmiştir. Fakat o, bu isteği reddetmiştir. Bazı kaynaklara göre ise Reyhâne daha sonradan Müslüman olmuş, fakat Müslüman kadınlar gibi başını örtmeyi reddederek cariye bir köle olarak kalmayı tercih etmiştir.^[9]

Bu hikâyelerin doğruluğu Revizyonist İslam Araştırmaları Okulu gibi araştırmacılar tarafından şüphe ile karşılanmaktadır. Hadis ve siyer kaynaklarında Muhammed'in hayatı ile hiçbir bağlantısı olmayan hikâyelerin, Muhammed'in hikâyesine birtakım değişiklikler yapılarak eklemlenmiş olabileceği sıklıkla dile getirilen konulardandır. Örneğin, Medineli Yahudi kabilesi Beni Kurayza'nın katledilmesine ilişkin hikâye gibi bazı Yahudi karşıtı metinler, İslam'ın Yahudilikten ayrıldığı zamanda, yani Muhammed'den çok sonra (100-150 yıl sonra) ortaya çıktı.^[10]

Sünni Müslüman âleminde; hadislere, rivayetlere ve Muhammed'den yaklaşık 100-130 yıl sonra bazı Arap ve Yahudi kökenli tarihçilerin iddia ettiklerine dayandırılan bu olayı ciddi bir şekilde kabul edenler bulunmaktadır. TDV İslam Ansiklopedisi'nde söz konusu olay, buna yakın bir şekilde anlatılır; Beni Kurayzalıların Medine Sözleşmesi'ne ve Müslümanlara ihanet ettikleri, kuşatma sırasında aralarında bir hakem seçerek Tevrat'a uygun bir şekilde bir hüküm verilip ardından erkeklerin kafaları kesilmek suretiyle idamın yapıldığı ifade edilmektedir. Bu da çoğu Sünni kesim tarafından genellikle kabul edilir.^[11][12]

Fakat bunların yanında, bu olayı kabul etmeyen, hatta ciddi bir biçimde eleştiren, tartışan ve yeren birçok Müslüman kişi de vardır. İlahiyatçı Mustafa İslamoğlu, MS 73-74 civarında İsrail'in güneyindeki Masada'da gerçekleşen toplu Yahudi intiharının, bir Yahudi torunu olan İbn-i İshak tarafından çarpıtılarak "Beni Kureyza" şeklinde ortaya atılmış yersiz bir iddia olduğunu söylemektedir. Söz konusu bu olay tarihte, Romalılara teslim olmak istemeyen Masada'daki 960 kadar Yahudinin intiharıyla sonuçlanır.^[13][14] Romalı general Flavius Silva liderliğindeki 8000 Romalı asker Masada'yı kuşattıktan sonra, kazanma şanslarının kalmadığını anlayan Yahudiler, kurtuluş ümitlerinin tükendiği bir anda, aralarından silah kullanmayı bilen 10 kişiyi, kendilerini öldürmeleri için görevlendirirler. Kural gereği bu 10 kişi, diğer 950 kişiyi öldürdükten sonra, birbirlerini de öldürerek kimse hayatta kalmaksızın toplu bir intihar gerçekleştireceklerdir.^[15] Toplu intihardan sadece 2 kadın ve 5 çocuk hayatta kalmıştır.^[15] Mustafa İslamoğlu, Masada'da ölen Yahudilerin toplam sayısının Muhammed'e isnat edilen bu hadisedeki toplam Yahudi ölü sayısına olan benzerliği dikkat çekerek bunu eleştirmektedir.^[16]

Bu konuda ilahiyatçı İhsan Eliaçık da Mustafa İslamoğlu'na benzer sözlerde bulunur, bu hadisenin bir Yahudi torunu olan İbn-i İshak'ın bir çarpıtması olduğunu ve Beni Kureyza kabilesinden de sadece suçlu görülen 3-4 erkeğin idam edildiğini belirtir.^[17]

Filistinli profesör Sami Ezzib, bu konuda dikkat çeken bir ifade ile Hayber Muharebesi (629) ve Kurayza katliamı gibi konuların Yahudi kutsal kitabında yer aldığını, ancak bu kaynağa göre Yahudilerin Yahudi olmayanları katlettikleri bilgisini vermektedir.^[18]

• Beni Kureyza Muharebesi
• İslam ve Yahudilik