Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi - Vikipedi

Parçacık hızlandırıcının yeraltı tüneli

Antimadde

İmha
Cihazlar
Kullanımı
Kurumlar
Kişiler

Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi veya Fransızca adı olan Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire'in kısaltmasıyla CERN, İsviçre ve Fransa sınırında yer alan, dünyanın en büyük parçacık fiziği laboratuvarını yöneten araştırma kuruluşudur. 1954 yılında 12 ülkenin katılımıyla kurulmuş olan CERN'in 23 tam üyesi vardır. İsrail, Avrupa dışında yer alan tek tam üyedir. Türkiye, ortak üye statüsündedir.[1]

Personel

[değiştir | kaynağı değiştir]

CERN'de yüzlerce bina ve 30000 personel (fizikçiler ve destek personeli) vardır. Bu personelden 100 kadarı kuramsal fizikçilerdir. Diğerleri ise, çeşitli kuramların araştırıldığı deney düzeneklerinin projelerini hazırlayan, yapımını sağlayan ve deneyleri yürüten deneysel fizikçiler ve mühendislerdir. CERN'in kendi personeline ek olarak dünyanın yüzden fazla ülkesinden yaklaşık 10000 kadar fizikçi ve mühendis de CERN'de yer almaktadır.

Bilimsel başarılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

CERN'de en önemli yer, yeraltındaki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC) denilen parçacık hızlandırıcılarının, olduğu bölgedir. Tarım arazisinin altında kilometrelerce uzanan dev makinelerde proton denilen atom parçacıkları yahut atom çekirdekleri birbirleriyle çok yüksek hızlarda çarpıştırılırlar. Örneğin özel görelilik kuramına göre LHC'deki protonlar ışık hızının %99,999998'sine kadar hızlanınca protonun kütlesi de 7000 katına (7 TeV) çıkacaktır. 1956'da kurulan 28 GeV'lik eşzamanlı proton hızlandırıcısından sonra 1976'da da 450 GeV'lik bir başka hızlandırıcı daha kullanıma girdi. 1981'de geliştirilerek çarpışma halkası olarak kullanılabilecek duruma getirilen bu cihazdan bugün, dönüşümlü olarak parçacık hızlandırıcısı ve çarpıştırıcı olarak faydalanılmaktadır. Çarpışmalar ile bazı kısa ömürlü yeni madde biçimleri bu arada parçacık fizikçilerinin ilgilendiği W ve Z parçacıkları ortaya çıkarılmıştır. CERN, Avrupa'nın fizik alanında Amerika ve Rusya ile yarışa girmesini sağlamıştır.

Üye olan ülkeler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kurucu ülkeler: (1954'ten)

Sonradan katılan ülkeler:

Ortak (asosiye) üyeler:

Gözlemci üyeler ve uluslararası kurumlar: Avrupa Komisyonu, Amerika Birleşik Devletleri, Japonya, Rusya, UNESCO.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Member States". CERN. 29 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020. 
  2. ^ "CERN.ch". Public.web.cern.ch. 5 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2010. 
  3. ^ "CERN.ch La". Public.web.cern.ch. 5 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2010. 
  4. ^ "CERN.ch". Public.web.cern.ch. 13 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2010. 
  5. ^ Fanti, V.; Lai, A.; Marras, D.; Musa, L.; Bevan, A.J.; Gershon, T.J.; Hay, B.; Moore, R.W.; Moore, K.N. (1998). "A new measurement of direct CP violation in two pion decays of the neutral kaon". Physics Letters B. Cilt 465. s. 335. arXiv:hep-ex/9909022 $2. Bibcode:1999PhLB..465..335F. doi:10.1016/S0370-2693(99)01030-8. 
  6. ^ "Antihydrogen isolation". CNN. 18 Kasım 2010. 28 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2014. 
  7. ^ Jonathan Amos [6 June 2011]BBC © 2011 13 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Retrieved 2011-06-06
  8. ^ CERN experiments observe particle consistent with long-sought Higgs boson | CERN press office 5 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Press.web.cern.ch (2012-07-04). Retrieved on 2013-07-17.

İlgili bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Avrupa_Nükleer_Araştırma_Merkezi&oldid=33065721" sayfasından alınmıştır