Dicle Bölümü - Vikipedi

Dicle Bölümü, Türkiye'nin güneydoğusunda bulunan Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin iki bölümünden biridir. Bölüm, Karacadağ'ın doğusu ile Şırnak'ın doğusu arasındaki alanı kaplar. Bölümde beş şehir bulunmaktadır. Bunlar: Diyarbakır, Mardin, Batman, Siirt, Şırnak. Bölümün nüfusu 2019 yılı verilerine göre 4.063.685^[1] olup, bu nüfusun yaklaşık 2 milyonu Diyarbakır il genelinde yaşamaktadır. Bölümde karasal iklim hakim olmakla birlikte, kış mevsimi soğuk ve yağışlı, yaz mevsimi ise oldukça sıcak ve kuraktır. Bölge ekonomisi genellikle tarım ve hayvancılığa dayanır ancak Diyarbakır'da sanayi ve hizmet sektörü diğer dört şehre göre oldukça yoğunken, Batman ve çevresinde çıkarılan petrol nedeniyle petrole bağlı tesisler ekonomik anlamda bölüme katkı sağlar.

Dicle Bölümü'nde beş şehir yer almaktadır. Bölümde sosyo-ekonomik gelişmişlik bakımından ilk sırada Diyarbakır gelmektedir.

Diyarbakır, 1.756.353 nüfusuyla bölümün en büyük, Türkiye'nin 11. büyük şehridir. Dicle ve Fırat Nehirleri'nin ortasında Mezopotamya Ovası'nda yer alan Diyarbakır'da tarım Güneydoğu Anadolu Projesi ile yapılan barajlar sayesinde daha verimli ve modern yöntemlerle yapılmaktadır. Şehirde genellikle küçükbaş olmak üzere hayvancılık da yaygın olarak yapılmaktadır. Ayrıca Diyarbakır, ipek böcekçiliği ile elde edilen koza üretiminde Türkiye'de ilk sıradadır. Diyarbakır'ın bir diğer ekonomik kaynağı sanayidir. Diyarbakır'da iki adet organize sanayi bölgesinde toplamda 191 tesis faaliyet göstermektedir.^[2] Ayrıca turizm faaliyetleriyle de ekonomik getiri sağlanmaktadır. Diyarbakır'da günlük ortalama 60 uçuşun gerçekleştiği uluslararası Diyarbakır Havalimanı, Irak ve İran'a doğrudan, Avrupa ülkeleri ile Türki Cumhuriyetlere ise İstanbul ve Trabzon üzerinden aktarmalı seferlerin yapıldığı Diyarbakır Şehirlerarası Otobüs Terminali, ayrıca halen faal olarak seferlerin yapıldığı Diyarbakır Tren Garı bulunmaktadır. Diyarbakır Ulu Camii önemli bir din turizmi merkeziyken, 2015 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası listesine alınan Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri ile 2020 yılında UNESCO tarafından Geçici Miras Listesi'ne alınan Zerzevan Kalesi şehrin diğer önemli turizm merkezleridir. Ayrıca Diyarbakır'da bu dört merkezin dışında tescilli binden fazla tarihî eser bulunmaktadır.

Mardin, 838,778 nüfusuyla Dicle Bölümü'nün ikinci büyük şehridir. Kent merkezi dağlık ve engebeli olmakla birlikte şehrin genel yer şekli düz ve sadedir. İlçelerindeki verimli tarım alanları nedeniyle tarım birincil ekonomik faaliyettir Mardin'de. Ayrıca dizi-film sektörü nedeniyle son yirmi yılda Mardin'de turizm faaliyetlerinde ciddi oranda artışlar meydana gelmiştir. 2019 yılında Mardin'i ziyaret eden yerli ve yabancı turist sayısı üç milyonu aşarak bir rekor kırılmıştı.^[3] Ayrıca daha ılıman ve elverişli toprak yapısı nedeniyle Derik ilçesinde halhalı türü zeytin yetiştiriciliği yapılmakta ve önemli bir ekonomik getiri oluşturmaktadır.

Batman, 608,659 nüfusuyla bölümün üçüncü büyük şehridir. Batman, 16 Mayıs 1990 tarih ve 3647 sayılı kanunla Siirt'in bir ilçesi olmaktan çıkmış, Türkiye'nin 72. şehri olmuştur. Tarım ve hayvancılığa dayalı olan Batman ekonomisi, petrolün çıkarılmaya başlanılmasyla ikinci plana atılmıştır. Petrole dayalı sanayi faaliyetleri artış göstermekle birlikte, günümüzde Türkiye'de çıkarılan ham petrolün %75'i Batman'dan çıkarılmaktadır.^[4] Ayrıca Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santrali'nin devreye girmesiyle sular altında kalacak olan tarihi Hasankeyf ilçesi şehrin en önemli turizm merkezlerinden biridir.

Şırnak, 529,615 nüfusuyla bölümün en küçük ikinci şehridir. Tıpkı Batman gibi 16 Mayıs 1990 tarih ve 3647 sayılı kanunla Siirt'in bir ilçesi olmaktan çıkmış, Türkiye'nin 73. şehri olmuştur. Şırnak oldukça dağlık ve engebeli bir arazi üzerine kuruludur. Bu sebeple tarım alanları sınırlıdır, hayvancılık faaliyetleri daha yaygın olarak yapılmaktadır.

Siirt, 330,280 nüfusuyla bölümün en küçük şehridir. Tarım ve hayvancılık üzerine kurulu bir ekonomisi vardır, Antep fıstığı tarımı Siirt'in önemli ekonomik kaynaklarından biridir. Tarım haricinde şehirde çıkarılan petrol ekonomik anlamda şehre getiri sağlamaktadır.