Güney Yemen - Vikipedi

Güney Yemen جمهورية اليَمَنْ الديمُقراطية الشَعْبِيّة Jumhūrīyat al-Yaman ad-Dīmuqrāṭīyah ash-Sha'bīyah Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti
1967-1990
Bayrak Arma
Başkent	Aden
Yaygın dil(ler)	Arapça
Hükûmet	Tek partili sosyalist devlet
Devlet Başkanları
• 1967–1969 Qahtan al-Shaabi • 1969–1978 Salim Rubai Ali • 1978 Ali Nasir Muhammad • 1978–1980 Abdul Fattah Ismail
Başbakan
• 1969 Faysal al-Shaabi • 1969–1971 Muhammad Ali Haitham • 1971–1985 Ali Nasir Muhammad • 1985–1986 Haidar Abu Bakr al-Attas
Tarihçe
• Kuruluşu 1967 • BM üyesi olması 14 Aralık 1967 • Anayasa'nın kabulü 31 Ekim 1978 • Dağılışı 1990
Yüzölçümü
• Toplam	332.970 km2
Nüfus
• Sayılan	2.585.484
Para birimi	Güney Yemen dinarı
Öncüller Ardıllar Güney Arabistan Federasyonu Güney Arabistan Himayesi Mahra Sultanlığı Yemen
ISO 3166-1=YD, ISO 3166-3=YDYE

Yemen tarihi
Antik Dönem Saba Krallığı Evsan Krallığı Maîn Krallığı Himyer Krallığı Aksum Krallığı Sasani İmparatorluğu
İslami Dönem Dört Halife devri Emevîler Abbâsîler Suleyhiler Eyyûbîler Resuliler
Modern Dönem Yemen Eyaleti Yemen Vilayeti Yemen Mütevekkili Krallığı Yemen Arap Cumhuriyeti Güney Yemen Yemen Demokratik Cumhuriyeti Yemen Yemen Devrimi
Zaman çizelgesi
g t d

Yemen Halk Cumhuriyeti (1967-1970), sonra Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti (1970-1990), 1967-1990 arasında bugünkü Yemen'in güneyinde var olmuş sosyalist devlet.^[1] 22 Mayıs 1990'da Kuzey Yemen'le birleşerek Yemen Cumhuriyeti adını almıştır.^[1]

1839'da Osmanlı hakimiyetinden çıkarak Aden merkezli bir İngiliz protektorasına dönüşen Güney Yemen'in devamıdır. 1937'den itibaren üzerindeki İngiliz denetimi daha da arttı.^[1] İmam Ahmed yönetimindeki Kuzey Yemen'in etkisinin güçlenmeye başladığı 1950'lerde, bağımsızlık yolunu da açmak üzere Güney Yemen'in küçük ve zayıf devletçiklerini bir araya getirme planı gündeme geldi. Daha gelişmiş bir yapıya dayanan Aden'in muhalefetine karşın, 1963'te bu plan doğrultusunda Güney Arabistan Federasyonu oluşturuldu. İngilizlerin en geç üç yıl içinde bölgeden çekilme kararını açıkladığı 1965'ten sonra Mısır'dan destek alan Güney Yemen Kurtuluş Cephesi ile daha çok yerel güçlerle ayakta duran Ulusal Kurtuluş Cephesi arasında bir iktidar mücadelesi başladı. Federasyon ordusunun da Ulusal Kurtuluş Cephesi saflarına katılması karşısında, İngilizler Kasım 1967'de yönetimi bu örgüte bırakarak, Güney Yemen'den çekildiler.

30 Kasım 1967'de Güney Yemen'in bağımsızlığını ilan eden (1967 Aden Ayaklanması) yeni yönetim, Batı'dan gerekli desteği göremeyince SSCB ve Çin gibi sosyalist ülkelerle yakınlaşma içine girdi. SSCB'den alınan silah yardımı karşılığında SSCB Güney Yemen'de önemli deniz üsleri kazandı. Ulusal Kurtuluş Cephesi de adını Yemen Sosyalist Partisi olarak değiştirerek tek politik güç haline geldi. 1978'de iç çekişmeler sonunda iktidara gelen sertlik yanlısı Abdülfettah İsmail, 1980'de devrilerek Sovyetler Birliği'ne sürgüne gönderildi. Ardılı olan Ali Nasır Muhammed, bölgesel sorunlarda daha ılımlı politika izleyerek Batı'yla ilişkileri geliştirmeye çalıştı. Âmâ parti ve devlet kademelerinde süren ayrılıklar, Abdülfettah İsmail 1985'ten sürgünden dönüşüyle yeniden su üstüne çıktı. Taraflar arasındaki açık çatışmayla Ocak 1986'da patlak veren kısa süreli iç savaşta binlerce kişi öldü. Abdülfettah İsmail'in ölümünden ve Ali Nasır Muhammed'in Kuzey Yemen'e sığınmasından sonra uzlaştırıcı olarak görülen Haydar Ebubekir Attas başa geçti.

Başlangıçta farklı yönetim sistemleri ve dış politika ittifaklarıyla karşıt konumda bulunan iki Yemen arasındaki yakınlaşma girişimleri 1970'lerin karışık ortamında sonuçsuz kaldı. Bu arada Güney Yemen yönetiminin desteklediği Ulusal Demokratik Cephe'nin Kuzey Yemen'deki eylemleri de ilişkileri bozan önemli bir etken oldu. İki tarafın önemli politika değişikliklerine yöneldiği 1980'lerin ortalarında birleşme konusu ciddi biçimde gündeme geldi. Özellikle Irak ve Ürdün'ün girişimleriyle 1989'da hızlanan yumuşama süreci, birleşmeyi öngören bir anayasa tasarısıyla sonuçlandı. İki ülkenin yasama meclislerinin tasarıyı onaylamasının ardından, 22 Mayıs 1990'da birleşik Yemen Devleti'nin kurulduğu ilan edildi.

Güney Yemen 332.970 km² yüzölçümüne sahip 6 idari bölüme ayrılmış bir ülkeydi. Başkenti Aden olan Güney Yemen'in nüfusu 2.585.484'tü. (1990)