Boyalı, Ardanuç - Vikipedi

Boyalı
Köy
Harita
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin üzerinde Boyalı
Boyalı
Boyalı
Boyalı'nın Artvin'deki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlArtvin
İlçeArdanuç
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
Rakım1276 m
Nüfus
 (2021)
 • Toplam136
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0466
İl plaka kodu08
Posta kodu08390

Boyalı, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Boyalı köyünün eski adı, Hevati'dir. Gürcüce bir yer adı olan Hevati (ხევათი), Türkçeye Havet, Havt, Haft gibi biçimlerde girmiştir. Nitekim Artvin vilayeti üzerine 1927 yılında yayımlanan bir kaynakta Havet (خاوەت) olarak geçer.[3][4] Gürcüce Heva (ხევა), Heoti (ხეოთი) ve Hevati (ხევათი), "dere, vadi" anlamına gelen "Hevi"den (ხევი) türemiş yer adlarıdır. Bu yer adlarına tarihsel Gürcü coğrafyasında olduğu gibi bugünkü Gürcistan'da da rastlanmaktadır.[5][6] Nitekim 93 Harbi'nde Klarceti bölgesini ele geçiren Ruslar Ardanuç kazasınaki Hevati köyünü "Heva" (Хева) adıyla kaydetmiştir.[7]

Hevati'nin yer aldığı Klarceti, Orta Çağ'da Gürcistan'ın güneybatı topraklarını oluşturan bölgelerden biriydi. Osmanlılar bölgeyi ve Hevati köyünü 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirdi. 1574 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterinde "Havt" olarak geçen köyün nüfusu 22 haneden (yaklaşık 110 kişi) oluşuyordu. Nüfusun tamamı Hristiyan olarak kaydedilmişti. Sonraki yirmi yıl içinde köyün nüfusu bir hane azalmış olarak 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Liva-i Ardanuç adlı Osmanlı tahrir defterine köyde 21 hane (yaklaşık 105) kaydedilmiştir. Bu tarihte 17 hane Hristiyan olarak kalmış, ama 4 hane Müslüman olmuştu.[8] Hevati köyünün halkının 16. yüzyılın sonundan itibaren Müslüman olduğu bu kayıttan anlaşılmaktadır.

Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi tahsil etme amacıyla 1835 yılında gerçekleştirdiği nüfus tespitinde Hevati'de 38 hanede 86 erkek yaşıyordu. Bu tarihte Osmanlı idaresi sadece erkek nüfus tespit ediyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun 172 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[9] Nitekim Rus idaresi de 1886 yılında köyde 167 kişi tespit etmiştir. 159 kişi "Türk", 8 kişi de "Ermeni" olarak kaydedilmiştir. Günümüzde de kullanılan Çiloti (ჭიღოთი), Mağlisa (მაღლისა), Şagara (შაგარა), Sanguleti (სანგულეთი), Puşni (ფუშნი), Sarsalati (სარსალათი) gibi yer adlarının da gösterdiği üzere tarihsel olarak bir Gürcü yerleşmesi olan köyün nüfusun Türk olarak kaydedilmiş olması, Müslüman olmuş Gürcülerin bu ad altında yazılmasıyla ilişkili olmalıdır. Bu sırada Haveti, Artvin sancağının (okrug) Ardanuç kazasına (uçastok) bağlıydı. Longothevi nahiyesinin (сельское общество: kırsal topluluk) yedi köyünden biri ve nüfus açısından bu nahiyenin ikinci küçük yerleşmesiydi.[7][10]

Hevati veya Havet, Rus hakimiyetinin sona ermesinden sonra, bir süre bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali sırasında, Ankara Hükümeti'nin verdiği ültimatom üzerine Gürcistan hükûmeti Artvin ve Ardahan bölgelerinden çekildi. 16 Mart 1921'de, Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Hevati köyü Türkiye'ye bırakıldı.[11]

Hevati, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespiti sırasında "Havet" olarak kaydedilmiştir. Bu sırada köy Artvin livasının Ardanuç nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 30 hanede yaşayan 98 kişiden oluşuyordu.[12] Hevati veya Havet Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Boyalı olarak değiştirildi.[13] Köyün eski adı zaman içinde "Haft"a dönüşmüştür. Adının değişmiş olmasına karşın, köyün eski adı yeni adıyla birlikte "Boyalı (Haft)" biçiminde geç döneme kadar resmi yayınlarda kullanılmıştır.[14]

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Boyalı köyü, Artvin il merkezine 48 km, Ardanuç ilçe merkezine 6 km uzaklıktadır.[15]

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıllara göre köy nüfus verileri
2021 136[2]
2020 123[2]
2019 116[2]
2018 116[2]
2017 116[2]
2016 124[2]
2015 127[2]
2014 141[2]
2013 122[2]
2012 96[2]
2011 105[2]
2010 119[2]
2009 138[2]
2008 131[2]
2007 111[2]
2000 209[15]
1990 270[15]
1985 335[15]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Boyali, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Ardanuç Boyalı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 19 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020. 
  3. ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 193 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
  4. ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 115". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2021. 
  5. ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 462-463". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2021. 
  6. ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 761.
  7. ^ a b ""Ardanuç kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2021. 
  8. ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 34 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
  9. ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 38 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
  10. ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 189, 193 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
  11. ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt; 2. cilt, s. 41.
  12. ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Ağustos 2021. 
  13. ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010 (Birinci basım 1927), s. 142, ISBN 978-9944-197-52-6.
  14. ^ "1980 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1981" (PDF). 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Ağustos 2021. 
  15. ^ a b c d "Boyalı Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2022. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Boyalı,_Ardanuç&oldid=32496545" sayfasından alınmıştır