Kronometre - Vikipedi

Süreölçer ya da Kronometre, zamanı hassas bir şekilde ölçmeye yarayan sayaç.

Kronometre denizcilikte uzun zaman geminin hangi boylam üzerinde olduğunu anlamak için kullanıldı.^[1]

İlk kronometreler İngiliz parlamentosunun 1700'lü yıllarda gemilerin dünya üzerindeki yerlerini doğu batı yönünde kolayca ve hassas hesaplayabilmelerini sağlamak amacıyla geçirdiği bir mükafat kanunuyla başlayan 40 yıllık bir yarış sonucu, daha önce tahta saat kulesi yapan marangoz John Harrison tarafından geliştirilmiştir. Harrison'un katkıları sürtünme, merkezkaç kuvvetleri ve ısının sarkaç salınımına etkilerini önleme yönlerinde olmuştur. Bu ilk aletler hala Greenwich rasathanesinde sergilenmektedir. İlk gemi ile seyre çıkan kronometre kaptan James Cook tarafından 1769-70 de Yeni Zelanda'ya kadar götürülüp bölgeyi haritalamada kullanılmış, daha sonra 1790 yılında bir seferde Denizde İsyan (Mutiny on the Bounty) filmlerine konu olan isyancılarla birlikte Pitcairn Adalarında kalmış, adaya uzun süre sonra uğrayan balina avcılarınca geri getirilmiştir.

Boylam (kitap) bu ilkleri anlatır. Kronometrenin icadı ile, denizlerdeki boylam problemi olarak bilinen sorun çözülmüş, gemilerin doğu batı yönündeki tam konumu düşük bir hata oranı ile hesaplanmıştır. Sıcaklık, basınç veya nemden etkilenmeyen; saati, dakikayı, saniyeyi ve geçen gün sayısını gösteren John Harrison'un geliştirdiği bu kronometreler, İngiliz devletine denizcilikte (açık denizde kıyı görmeden, rüzgâr ve akıntıları hesaba katmadan nerede olduğunu kesin bilebilme olanağı sayesinde) bir süre için çok büyük üstünlük sağlamıştır.^[2]