French
DeutschLouis-Ferdinand Céline - Vikipedi
| Louis-Ferdinand Destouches | |
|---|---|
 1932 yılında Céline. | |
| Doğum | 27 Mayıs 1894 Courbevoie, Fransa |
| Ölüm | 1 Temmuz 1961 (67 yaşında) Meudon, Fransa |
| Takma ad | Louis-Ferdinand Céline |
| Meslek | Romancı, fizyoterapist |
| Milliyet | Fransız |
| Vatandaşlık |  Fransa |
Etkiledikleri | |
| İmza |  |
Louis-Ferdinand Destouches veya kalem adıyla Louis-Ferdinand Céline (27 Mayıs 1894 - 1 Temmuz 1961), Fransız yazar ve doktor. Céline, yazarın büyükannesinin ismidir. Yeni yazı tarzı ile Fransız ve Dünya edebiyatını geliştirmiştir. 20. yüzyılın en etkili yazarlarından biri olarak kabul edilir.
Gecenin Sonuna Yolculuk adlı kitabı Le Monde 'un Yüzyılın 100 Kitabı listesi'nde de 6. sırada yer almıştır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]1894 senesinde Paris'in hemen dışında bulunan Courbevoie'de dünyaya gelmiştir. (Seine bölgesi, şimdi Hauts-de-Seine) Ailesinin kökeni kuzeybatı Fransa'da tarihi bir yerleşke olan Breton'den gelmektedir. Babası bir sigorta şirketinde görevlidir, annesi dantel, oya gibi el işleri yapıp satmaktadır.[2] 1905 senesinde çeşitli işlerde çıraklık yaptıktan sonra Certificat d'études almıştır.[2] 1908 ve 1910 yılları arasında ailesi başka diller öğrenmesi için birer yıllığına İngiltere ve Almanya'ya yollamıştır. Okulu bırakıp 18 yaşına gelinceye kadar, kısa sürelerle birçok işe girip çıkmıştır. Sıklıkla kuyumcularda çalışmış, çıraklık ve çeşitli ayak işleri yaptıktan sonra yerel bir kuyumcuda satıcı olmuştur. Formal bir eğitimden geçmemiş olmasına rağmen kazandığı paralarla kitaplar alıp kendini eğitmeye çalışmıştır. Bu sıralarda Céline doktor olmayı istemeye başlamıştır.[3]
I. Dünya Savaşı ve Afrika
[değiştir | kaynağı değiştir]1912 senesinde I. Dünya Savaşından iki sene önce, daha sonra ailesine bir başkaldırı olarak nitelendireceği bir hareketle Fransız ordusuna yazılmıştır. Bu, Fransa'nın 1911'deki Moroccan Crisis (Agadir Crisis) in hemen peşine denk düşen bir tarihtir. Bu tarihlerde milliyetçilik önem kazanmıştır. (Bir tarihçi Vatanseverliğin Hegemonyası adını vermiştir bu zaman aralığına 1911-1914, The Hegemony of Patriotism)[4]
1912'de Rambouillet'deki 12. Zırhlı Süvari Alayına üç yıllığına gönüllü olarak katılmıştır.[2] Başlarda askeriyede mutsuzdur ve kaçmayı düşünmektedir. Fakat bir şekilde oraya alışır ve Çavuş rütbesine kadar yükselir.[3] I. Dünya Savaşının başlaması Céline'in birliğinde bir hareketliliğe yol açar. 25 Ekim 1914'te diğerleri ağır Alman ateşi yüzünden çekingenlik gösterirken Céline bir mesajı iletmek için gönüllü olur. Ypres yakınlarında bu mesajı iletmeye çalışırken sağ kolundan yaralanır. (Yaygın bir söylentide kafasından yaralandığından bahsedilir ancak bu doğru değildir.)[3] Cesaretinden ötürü Céline'e Médaille militaire (Askeri Madalya) verilir ve bir sene sonraki l'Illustré National dergisinde kendisinden bahsedilir.[2]
Mart 1915'te Londra'daki Fransız Pasaport Ofisinde çalışması için İngiltere'ye gönderilir. Londra'da Suzanne Nebout isimli bir kadınla evlenir ve bir yıl sonra boşanırlar. Eylül ayında kolundaki yara ağırlaşmaya başlar ve askeri iş-göremez olarak rapor alıp, ordudan ayrılır. Fransa'ya döner.
1916 senesinde Sangha-Oubangui isimli bir şirketin temsilcisi olarak Afrika'ya gönderilir. Bir sömürge olan Cameroons topraklarına gönderilir ve 1917'de geri gelir.[2] Bu işi hakkında başarısız olmasının dışında pek bir bilgi yoktur.[3] Döndükten sonra Rockefeller Kuruluşunda işe girer. Buradaki işi gereği Brittany'ye gönderilir ve insanlara veremle savaşmayı ve hijyeni artırmayı öğretir.[3]
Doktor oluşu
[değiştir | kaynağı değiştir]Haziran 1919'da Bordeaux'ya gider ve eğitiminin ikinci kısmını tamamlar. Enstitüde çalışırken, Rennes'deki tıp okulunun yöneticisi Monsieur Follet ile iyi ilişkiler kurar. 11 Ağustos 1919'da bir süredir tanıdığı Follet'in kızı Édith Follet ile evlenir. Monsieur Follet'in yardımıyla üniversiteye kabul edilir. 15 Haziran 1920'de karısı ilk doğumunu yapar.[3] (Colette Destouches) Bu periyotta Céline yoğun biçimde çalışır ve fizik, kimya ve doğa bilimleri üzerinde sertifikalar alır. 1923'te tıp okulunda başladığı programdan üç sene sonra tıp eğitimini tamamlamasına yarayacak her şeyi yapmıştır. İlk edebi eseri olarak kabul edilen The Life and Work of Ignaz Semmelweis (Ignaz Semmelweis'in Yaşamı ve Eserleri) 1924 senesinde bitirdiği Tıp tezidir.[3] 1924 senesinde Paris doğum hastanesinde stajyer doktor olarak çalışmaya başlar.
Yazar oluşu
[değiştir | kaynağı değiştir]1925 senesinde Céline bir daha dönmemek üzere ailesini terk etti. Yeni kurulan Milletler Cemiyeti için çalışmaya başladı. İsviçre, İngiltere, Cameroons, Kanada, Amerika Birleşik Devletleri ve Küba'ya yolculuklar yaptı. Bu süreçte L'Eglise (1933- Kilise) isimli oyunu yazmaya başladı.
1926'da Amerika'ya gitti ve Detroit'teki Ford Fabrikasındaki işçilerin durumunu tetkik etmeye yollandı. Montaj bandının etkileri onu iyice nefret ettirdi. Yazısında tesisi işçinin duyularına bir saldırı olarak niteledi ve bunun işçiyi tamamen makineleştirdiğini söyledi.
1928'de doğum üzerine bir kişisel muayenehane açmak için Paris şehrinin kuzey ucundaki Montmartre'ye döndü.[5]
1931'de bir halk dispanserinde çalışmak için bu muayenehaneyi kapadı.
Anti-semitizm, işbirlikçi ve sürgün
[değiştir | kaynağı değiştir]Nazi Almanyasının geliştiği süreçte Céline bazı el kitapçıkları bastı: Bagatelles pour un massacre (Bir ıvır zıvır için katliam) (1937), L'École des cadavres (Cesetler Okulu) (1938) ve Les Beaux draps (Güzel Karışıklık) (1941). Les Beaux draps adlı kitabını Fransa'da Alman işgali altındayken yayınlandı. Bu çalışmalarında kuvvetli bir antisemitizm, ırkçılık ve yobazlık göze çarpıyordu. Bagatelles pour un massacre'de kuvvetli bir eleştiriyle Yahudiler ve onların Fransız toplumuna etkileri anlatılıyordu. L'École des cadavres ve Les Beaux draps'ta de antisemitistik öğeler vardı.[6]
Savaştan önce Céline, Fransa ve Nazi Almanyası arasında bir birliktelik kampanyası başlattı. L'École des cadavres'da Hitler'i ve Fransız Komünist Partisi lideri Maurice Thorez'i karşılaştırıyordu:
İnsanların gerçek dostu kim? Faşizm. İşçiler için daha fazlasını kim yaptı? SSCB mi Hitler mi? Hitler. Küçük esnaf için daha fazlasını kim yaptı? Thorez değil, Hitler![7]
Alman işgali altındaki Fransa'da bazı işbirlikçi gazeletere Yahudi aleyhtarı mektuplar gönderdi. Bazı Nazi'ler bile Céline'in antisemitist söylemlerini aşırı buldular. Nazilerin Fransa'daki propaganda denetçisi Bernard Payr, Céline'in doğru ırksal kavramlardan başladığını ancak saldırıları ve kirli ve aşırı terbiyesiz söylemlerinin isterik bir feryatla iyi niyetini bozduğunu düşünüyordu.[8][9]
Almanya 1941'de Sovyetlere savaş açtığında Légion des Volontaires Français contre le Bolchevisme (LVF) isimli Nazi işbirlikçisi örgütün kurucusu Jacques Doriot'a desteğini bildiriyordu:
Beyaz Aryan ırkın korunmasıyla ilgili yeterince düşünmüyoruz. Şimdi harekete geçme zamanı, çünkü yarın çok geç olabilir... Doriot her zaman davrandığı gibi davrandı...Size söylüyorum, Lejyon, bu çok iyi, gerçekten çok iyi.” Buna rağmen Céline Hitler’i ve Aryan Baloney diye isimlendirdiği şeyi eleştiriyor olabilirdi.[10]
Almanya'nın yenilgisinden sonra Céline, Danimarka'ya yerleşti. (1945) İşbirlikçi olarak adlandırıldı, 1950 senesinde gıyabında suçlu bulundu, bir yıllık hapis cezasına çarptırıldı ve ulusal utanç olarak nitelendirildi. Ardından genel afla bağışlandı ve 1951 senesinde Fransa'ya döndü.
Son yılları ve ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]
Céline son yıllarında sürgün zamanlarını anlattığı üçlemesiyle yeniden meşhur oldu. D'un château l'autre, (Schloss Sigmaringen düşüş açıklayan bir kitap), North ve Rigodoon.
Sürgünden dönüşünden sonra itibarının zedelenmesine üzülmeye başladı ancak antisemitist söylemleri için pişman olmasıyla ilgili hiçbir şey dile getirmedi.[11] Aksine soykırımı reddeden söylemlerde bulundu ve yahudilerin sömürücüler olmasıyla ilgili şeyler dile getirdi.
Daha sonra Meudon'a yerleşti ve burada birçok arkadaşı ve sanatçılar tarafından ziyaret edildi. Bunların arasında zamanın ünlü Fransız aktrisi Arletty de vardı. Amerika'daki Beat Kuşağı hareketinde de şöhret kazandı. William S. Burroughs ve Allen Ginsberg 1950'ler boyunca Paris'e ziyaretine gittiler. Rigodoon'u bitirmesinin ertesi günü anevrizma rüptürü yüzünden 1 Temmuz 1961 günü öldü. Bas Meudon'daki küçük bir mezarlığa defnedildi. 23 Mayıs 1968 günü evi yandı. Bütün el yazmaları, mobilyalar ve hatıraları kül oldu ancak papağını Toto yangından sağ kurtuldu.
Eserleri dünya çapında birçok yazarı etkiledi. Samuel Beckett, Jean-Paul Sartre, Queneau ve Jean Genet ile mirası devam etti. Jean-Marie Gustave Le Clézio, Robbe-Grillet ve Barthes ona duydukları beğeniyi dile getirdiler. Amerikan yazarları Charles Bukowski, Henry Miller, Jack Kerouac, Joseph Heller, Kurt Vonnegut, Jr., William S. Burroughs eserlerini oluştururken Céline'e reddedilemez bir minnet borçlular. Ayrıca Irvine Welsh, Günter Grass ve Raymond Federman da Céline'den etkilenmiş yazarlar arasındadır. Türk yazarlarından Hakan Günday, gerçekten okuduğunu iddia eden biri için Gecenin Sonuna Yolculuk'u okumanın bir tür sünnet olduğunu söylemiştir.
Antisemitistik eserleri Fransa'da yasaklıdır ve hiç basılmamıştır. 2011 senesinde ölümünün ellinci yılında Fransa Kültür ve İletişim Bakanı Frederick Mitterand bu antisemitist eserleri yüzünden Céline'in Fransız 500 Kültür İkonu arasından çıkartılması gerektiğini söylemiştir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b O'Connell sf. 88
- ^ a b c d e O'Connell, David (1976). Twayne's World Author Series: Louis Ferdinand-Céline. Twayne Publishers. ISBN 0-8057-6256-6. p. 14
- ^ a b c d e f g McCarthy, Patrick (1975). Céline: A Biography. Viking Press. ISBN 0140045341.
- ^ David Cottington, Cubism in the Shadow of War: The Avant-garde and Politics in Paris, 1905–1914 (New Haven and London: Yale University Press, 1998), pp. 33–37
- ^ David O'Connell (1976). Twayne's World Author Series: Louis Ferdinand-Céline. Twayne Publishers. ISBN 0-8057-6256-6. p. 15
- ^ Fraser, Nicholas (26 Kasım 2002). The Voice of Modern Hatred: Tracing the Rise of Neo-Fascism in Europe. Woodstock, NY: Overlook Press, The. s. 36. ISBN 978-1-58567-332-2. 4 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2012.
- ^ Mark Axelrod (2004). Borges' Travel, Hemingway's Garage: Secret Histories. University of Alabama Press. s. 101.
- ^ Edward Andrew, "George Grant's Celine, Thoughts on the Relation of Litereature and Art", Arthur Davis (ed), George Grant and the Subversion of Modernity, University of Toronto Press, 1996, p.83.
- ^ Gérard Loiseaux, La Littérature de la défaite et de la collaboration, Fayard, 1995.
- ^ «On n’y pense pas assez à cette protection de la race blanche. C’est maintenant qu’il faut agir, parce que demain il sera trop tard. […] Doriot s’est comporté comme il l’a toujours fait. C’est un homme… il faut travailler, militer avec Doriot. […] Cette légion si calomniée, si critiquée, c'est la preuve de la vie. […] Moi, je vous le dis, la Légion, c'est très bien, c'est tout ce qu'il y a de bien". Interview with Céline. "Ce que l'auteur du Voyage au bout de la nuit « pense de tout ça »… ", L'Émancipation nationale, 21 novembre 1941, in Cahiers Céline, n° 8, pp. 134-135.
- ^ Atkins, Stephen E. (Nisan 2009). Holocaust denial as an international movement. ABC-CLIO. ss. 87-8. ISBN 978-0-313-34538-8. 1 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2012.
