Novatianus - Vikipedi

Novatianus (yaklaşık 200 - 258), üçüncü yüzyılda yaşamış bir Hristiyan rahip ve teologdur. Novatianist Kilise'nin kurucusudur. Aynı zamanda yazılarında latinceyi kullanan ilk Kilise liderlerinden birisidir.^[1]

Novatianus'un kökenleri bilinmemekle birlikte Roma vatandaşı olduğu ve Kuzey Afrika'da doğduğu düşünülmektedir. Kendisi başarılı bir akademisyen olarak tarif edilmektedir. Ağır bir hastalığı sırasında hızlıca vaftiz edilmiş, ardından kendisini Roma Kilisesi'nin hizmetine adamıştır. Papa Fabianus kendisini bir rahip ve ortak olarak atamıştır. Decius zulmü sırasında, Roma'nın episkopal gücü Fabianus'un idam edilmesiyle sekteye uğrayınca, Novatianus Kilise'nin liderliğini devralmış, Afrika ve doğudaki o sırada zulmün etkisi az olan yerel kiliseler ile çok sayıda mektup aracılığı ile irtibatta kalmıştır.^[2]

251 yılında Cornelius yeni Papa olarak seçildiğinde, adayı reddetmiş ve kendisini Papa olarak atayacak üç İtalyan episkopos bulmuştur. Bu sebepten ötürü, Roma'da yapılan yerel bir sinod ile Kilise'den aforoz edilmiştir. Roma'dan 253 yılında ayrılmıştır. Muhtemelen 258 yılında Valerianus zulmü sırasında şehit edilmiştir.^[3] Bu hadiseden sonra, Katolik Kilisesi için Novatianus tarihindeki ikinci ‘anti-Papa’ olarak anılmıştır.

Hieronymus’a göre Novatianus dokuz inceleme yazmıştır. Bu eserlerden Üçlü-Birlik üzerine, Halka Açık Gösteriler üzerine, Yahudi Yemekleri üzerine, Bekaretin Avantajları üzerine, ve bunlara ek olarak Kartacalı Siprianus’a yazdığı iki mektup da günümüze ulaşmıştır.

• Üçlü-Birlik üzerine, en temel eseri olup, Baba ve Oğul’daki Mesih’in tanrısallığı ve birliği (kimliği değil) konusunda savunucu bir incelemedir. Kutsal Ruh’u da Tanrı ve bir şahıs olarak görmektedir.^[2]
• Yahudi Yemekleri üzerine, bu kısa incelemesinde Novatianus yasaklı yiyecekler ve ahlaksızlık ve günaha yüz vermek arasında bir bağ kurmaktadır. Temiz olmayan hayvanlar aslında gerçekten de günahları sembolize etmektedirler. Bu hayvanların eti değildir kaçınılması gereken, günahtır.^[1]
• Bekaretin Avantajları üzerine, kısa bir mistik incelemedir ve Novatianus hristiyanları saf kalmaya çağırmaktadır, böylelikle Kutsal Ruh onların içinde yaşayabilecektir.^[2]

Novatianus ve Papa Cornelius arasındaki güç rekabetinde Novatianus Papa’yı tövbekarlara karşı umursamaz davranmakla suçlamıştır. Decius zulmü sırasında dinden çıkanlar (lapsi’ler) Kilise'ye geri dönmek istediklerinde onlara karşı tavrını şu şekilde ifade eder; “O (Papa Cornelius) putperestlik suçuna düşmüş olanların, nasıl bir kefaret ödemiş olurlarsa olsunlar, tekrardan Komünyon'a alınamayacağı fikrini koruyordu.^[3]”

Novatianus Kilise'de bir bölünmenin kaynağıdır, bu bölünme kendisi ile hemfikir olanlar ve Papa Cornelius'un fikirlerine katılanlar arasındadır. Pek çok episkopos, tüm kilise topraklarından İspanya, Fransa, Roma veya Afrika'dan yanında durmuştur. Novatianus bu episkoposlar ile bir topluluk kurmuştur. Roma İmparatorluğu'nun batsında zamanla Novatianist kiliseleri kaybolmuştur. Doğu'da ise daha uzun bir süre varlıklarını sürdürmüşlerdir. Daha sonraki gelişmelerde Donatizm ve Melecizm'de, Novatianus gibi, kilisenin dinden düşen ve ardından tövbe edenlere karşı tutumunu sorgulamışlardır. Novatianizm kendi ruhbanları ile iki yüzyıl boyunca varlığını sürdürmüştür, dördüncü yüzyılda Donatizm ile birleşmiş ve 8. yy civarlarında kaybolmuştur.