Jay-Z - Vikipedi

Jay-Z
Jay-Z (2011)
Genel bilgiler
Doğum	Shawn Corey Carter 4 Aralık 1969 (54 yaşında) New York, New York, ABD
Tarzlar	Hip hop
Meslekler	Rapçi, Söz yazarı, Yapımcı, Girişimci, İş insanı, Moda tasarımcısı, Medya mal sahibi
Etkin yıllar	1986–günümüz
Müzik şirketi	Roc Nation
İlişkili hareketler	Jaz-O, Memphis Bleek, Beanie Sigel, Amil, Beyoncé, Linkin Park, Kanye West, R. Kelly, Freeway, The Notorious B.I.G., Nas, Foxy Brown, Timbaland, Pharrell, Coldplay, Ciara, Rihanna
Resmî site	www.jay-z.com
Eş	Beyoncé (e. 2008)
Çocukları	3

Shawn Corey Carter (d. 4 Aralık 1969), sahne adıyla Jay-Z, Amerikalı hip hop müzisyeni ve iş insanı. Def Jam Recordings şirketinin eski ve Roc-A-Fella Records'un şimdiki CEO'sudur. Ayrıca, The 40/40 Club ve New Jersey Nets şirketlerinin kurucularındandır. Amerika Birleşik Devletleri'nde yirmi altı milyondan fazla albüm satan ve çeşitli Grammy Ödülleri'nin sahibi olan Jay-Z; ABD'nin finansal anlamda en başarılı hip hop sanatçıları ve girişimcilerden biridir. Finansal ve müzikal başarılarının yanı sıra Nas gibi bazı rapçilerle olan anlaşmazlıklarıyla da gündeme gelmektedir.

Jay-Z'nin ilk stüdyo albümü Reasonable Doubt, Rolling Stone dergisinin hazırladığı Tüm zamanların en büyük 500 albümü listesinde 248. sıradadır. Ayrıca Billboard 200 listesinde bir numara olmuş 12 adet albümüyle solo sanatçılar içinde bir rekora imza atmıştır. Büyük beğeni toplayan The Blueprint albümünü iki günde yazdı. 2003 yılında müzik piyasasında emekliye ayrıldığını açıklayan Jay-Z, 2006 yılında Kingdom Come albümüyle geri dönüş yaptı. Albüm piyasaya çıktığı ilk hafta 680.000 kopya satarak, Jay-Z'nin en büyük ilk hafta başarısını elde eden albümü oldu. MTV'nin "Tüm zamanların en büyük MC'leri" listesinin zirvesinde yer aldı. Nisan 2008'de, Jay-Z'nin Live Nation şirketiyle 150 milyon dolarlık sözleşme imzalamak üzere olduğu söylentisi ortaya çıktı ve bu, bir sanatçıyla gerçekleştirilmiş en pahalı sözleşmelerden biriydi.

4 Nisan 2008'de, Beyoncé ile evlendi.

Profesyonel müzik kariyerinin başından beri hiçbir plak şirketiyle anlaşamayan Jay-Z, 1996 yılında Dame Dash ve Kareem Biggs ile bir araya gelerek Roc-A-Fella Records şirketini kurdu. Dağıtım için Priority Records şirketiyle anlaştı ve 1996 yılında Reasonable Doubt adını taşıyan ilk stüdyo albümünü yayımladı. DJ Premier ve Clark Kent gibi isimlerin yapımcılığını üstlendiği albümde; The Notorious B.I.G. ve Mary J. Blige gibi sanatçılar konuk sanatçı olarak yer aldı. Albümüyle birçok müzik eleştirmeninden övgüler toplayan müzisyen, Billboard 200 listesinde 23. sıraya yerleşti.

1997 yılında Def Jam Recordings ile anlaşan rapçi, In My Lifetime, Vol. 1 adlı ikinci stüdyo albümünü Diddy yapımcılığında piyasaya sürdü. Jay-Z daha sonra albümün yapım aşamasının hayatının en kötü dönemlerinden biri olduğunu ifade etti. O yıl, yakın arkadaşı The Notorious B.I.G.'i kaybetti. Albümün tarzında ilk albüme göre daha fazla pop öğesi kullandı. Albümde Too Short, Blackstreet, Kelly Price, Sauce Money, Babyface, Lil Kim ve Pain In Da Ass gibi isimler konuk sanatçı olarak yer aldı. Albüm, Billboard 200 listesinde üç numara olmayı başardı. Albümden çıkan ilk tekli "Who You Wit", Billboard R&B listesinde yirmi beş numaraya ulaştı.

1998 yılında Vol. 2... Hard Knock Life adlı üçüncü stüdyo albümünü yayımladı. Albümün yapımında Bad Boy ile değil, Swizz Beatz ve Timbaland gibi yapımcılarla çalışarak bir önceki albümdeki pop tarzından uzaklaşan Jay-Z, albümle Billboard 200 listesinde zirveye oturdu. Albümdeki konuk sanatçılar arasında Memphis Bleek, Da Ranjahz, DMX, Too Short, Foxy Brown ve Jermaine Dupri yer aldı. İlk tekli olan ve Ja Rule ile Amil'in eşlik ettiği "Can I Get A...", Billboard Hot 100 listesinde on dokuz numara oldu. İkinci tekli "Hard Knock Life (Ghetto Anthem)" ile de aynı listede on beş numaraya yükseldi. ABD'de beş kez platin plak kazanan ve tüm dünyada sekiz milyonu aşan satış rakamı elde eden albüm, En İyi Rap Albümü dalında Grammy Ödülü'ne lâyık görüldü.

1999 yılında Vol. 3... Life and Times of S. Carter albümünü DJ Premier, Timbaland ve Swizz Beatz yapımcılığında piyasaya sürdü. Dr. Dre, Mariah Carey ve UGK'in konuk olduğu albüm, Billboard 200 listesinde bir kez daha zirve oldu. ABD'de üç kez platin plak kazanan albüm, tüm dünyada 5.6 milyonu aşkın sayıda kopya sattı. UGK'in eşlik ettiği "Big Pimpin'" parçası ilk tekli olarak yayımlandı ve ABD'de üç numaraya yükseldi. Ayrıca, "En İyi Rap Düet Performansı" kategorisinde bir de Grammy kazandı.

2000 yılında Memphis Bleek, Amil ve Beanie Sigel gibi isimleri Roc-A-Fella Records bünyesine katan Jay-Z, bu sanatçıların albümlerinin yapımcılığını üstlendi. O yıl, The Dynasty: Roc La Familia adındaki beşinci stüdyo albümünü yayımladı. Just Blaze, Rick Rock, The Neptunes ve Kanye West'in yapımcılığında kaydedilen albümdeki birçok parçada Beanie Sigel ve Memphis Bleek de konuk olarak yer aldı. Albüm, yalnızca ABD'de iki milyon sattı ve zirveye oturdu. Albümden çıkan ilk tekli "I Just Wanna Love U (Give It 2 Me)" ile Billboard R&B listesinde zirveye oturan müzisyen, aynı şarkı ile Billboard Hot 100 listesinde on bir numaraya ulaştı.

Jay-Z, 2001 senesinde tamamını iki günde yazdığı The Blueprint adlı altıncı stüdyo albümünü piyasaya sundu. Albümün yayımlandığı gün gerçekleşen 11 Eylül saldırılarına rağmen, albüm ilk haftasında 427.000 sattı ve Billboard 200 listesinde zirveye ulaştı. Timbaland, Kanye West ve Eminem gibi isimlerin yapımcılığını üstlendiği albümde; Q-Tip, Slick Rick, Biz Markie, Kanye West ve Eminem de konuk müzisyen olarak yer aldı. İlk tekli "Izzo (H.O.V.A.)", ABD'de sekiz numara olurken; ikinci tekli "Girls, Girls, Girls" on yedi numaraya ulaştı.

Jay-Z'nin bir sonraki albümü The Blueprint²: The Gift & the Curse, iki disklik bir albüm olarak yayımlandı. Önceki albümün başarısını da geçen bu albüm, 545.000 adet sattı ve ABD'de Jay-Z'yi bir kez daha zirveye taşıdı. Sonraki yıl, albümdeki parçaların yarısını içeren bir toplama albüm piyasaya sürüldü: The Blueprint 2.1. The Blueprint²: The Gift & the Curse albümünde iki büyük hit piyasaya çıktı: "Excuse Me Miss" ve sevgilisi Beyoncé'nin eşlik ettiği "'03 Bonnie & Clyde". Lenny Kravitz'in eşlik ettiği "Guns & Roses" ve "Hovi Baby" parçaları da radyolardan büyük istek aldı. The Blueprint 2.1 albümü, albümün orijinalinde yer almayan dört parça içeriyordu: "Stop", "La La La (Excuse Me Again)", "What They Gonna Do, Part II" ve "Beware".

2003 yılında Jay-Z, The Black Album adını verdiği sekizinci stüdyo albümünü Kanye West, The Neptunes, Timbaland, Eminem, Rick Rubin ve Just Blaze'in yapımcılığında yayımladı. Albüm, büyük beğeni topladı ve Jay-Z'yi Billboard 200 listesinde bir kez daha zirveye taşıdı. Albümün ilk teklisi "Change Clothes" ile ABD'de on numaraya yerleşti. Diğer tekli "Dirt Off Your Shoulder" ile de aynı listede beş numaraya ulaştı. Aynı yıl sevgilisi Beyoncé'nin "Crazy in Love" parçasında Beyoncé'ye eşlik etti. Parça, Billboard Hot 100 listesinde zirveye yerleşti ve ayrıca "En İyi R&B Parçası" ve "En İyi Rap Düet Performansı" kategorilerinde Grammy Ödülleri kazandı. Ayrıca The Black Album içerisindeki "99 Problems" ile de "En İyi Rap Solo Performansı" kategorisinde Grammy kazandı.

2004'te Jay-Z, Linkin Park ile iş birliği yaptı. Collision Course adını taşıyan altı parçalık EP, Jay-Z ile Linkin Park'ın şarkılarının mash-up remixlerini içermektedir. "Numb/Encore" parçası "En İyi Rap İş Birliği" kategorisinde Grammy kazandı. Linkin Park, şarkıyı Grammy ödül töreninde Paul McCartney ile birlikte seslendirdi. EP, sadece ABD'de iki milyon kopya sattı.

25 Kasım 2003'te Jay-Z, Madison Square Garden'da bir konser verdi. Konser, "emeklilik partisi" olarak adlandırıldı. Konserden elde edilen tüm gelir, yardım kuruluşlarına bağışlandı. Gecede Jay-Z'nin yanı sıra The Roots, Missy Elliott, Memphis Bleek, Beanie Sigel, Freeway, Mary J. Blige, Beyoncé, Twista, Ghostface Killah, Foxy Brown, Pharrell ve R. Kelly de sahne aldı. Ayrıca, The Notorious B.I.G. ile Tupac Shakur'un anneleri Voletta Wallace ile Afeni Shakur da geceye konuk oldu.

Jay-Z, emekliye ayrıldığını doğrulasa da, çeşitli organizasyonlarda yer almaya devam etti. Bir greatest hits albümü yayımladı, çeşitli mash-up projelerinde yer aldı ve R. Kelly ve Linkin Park ile sahne aldı. Ayrıca, Fort Minor'un The Rising Tied adındaki ilk ve tek stüdyo albümünün yapımcılığını üstlendi.

Jay-Z, 2006 yılında solo kariyerine geri döndü ve 21 Kasım 2006'da Kingdom Come albümünü piyasaya sundu. Yapımcılığını Just Blaze, The Neptunes, Kanye West, Dr. Dre ve Coldplay grubu solisti Chris Martin'in üstlendiği albümde; Beyoncé, Chrisette Michele, Ne-Yo ve Usher konuk olarak yer aldı. Albüm, yayımlandığı ilk hafta 680.000 kopya sattı ve ABD'de bir numaraya yerleşti. ABD'de iki milyon kopya satışına ulaştı. Haziran 2007'de, Rihanna'ya eşlik ettiği "Umbrella" şarkısı ABD'de bir numara oldu ve Jay-Z'nin Beyoncé'ye eşlik ettiği "Crazy in Love"dan beri ilk bir numarası hâline geldi.

Jay-Z, onuncu stüdyo albümü American Gangster'ı 2007 yılında yayımladı. Konsept albüm olarak nitelendirilen albümün yapımında Diddy, Hitmen, The Neptunes ve Just Blaze çalıştı. Billboard 200 listesinde zirveyi gören bu albümde; Lil Wayne, Nas, Bilal, Beanie Sigel ve Pharrell konuk sanatçı olarak bulundu. Jay-Z, albümden en iyi çıkışı "Roc Boys (And the Winner Is)..." teklisinin Billboard R&B listesinde on beş numaraya yükselmesiyle yakaladı.

Jay-Z, yeni bir albüm üzerinde çalışmaya başladığını açıkladı. Bundan önce, Timbaland albümün tümünün yapımcısının kendisi olacağını söylemişti. Ancak Jay-Z, albümün tümünde Timbaland ile çalışmasının kesin olmadığını ifade etti.

Kanye West'in 6 Ağustos 2008'de Madison Square Garden'da verdiği bir konserde, Jay-Z ile Kanye West yeni bir şarkı seslendirdiler ve şarkının Jay-Z'nin yeni albümü The Blueprint 3 için kaydedilmiş şarkılardan biri olduğunu ifade ettiler. 21 Mayıs 2009'da Jay-Z, Def Jam Recordings şirketi ile yollarını ayırdığını açıkladı. Daha sonra Live Nation şirketiyle anlaştı. The Blueprint 3 albümü 11 Eylül 2009 tarihinde Live Nation etiketiyle piyasada yerini aldı.

Wikimedia Commons'ta Jay-Z ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Resmî site
• IMDb'de Jay-Z