Sikorsky S-70 - Vikipedi

S-70/H-60 serisi
Kaliforniya Ormancılık ve Yangından Korunma Dairesi'ne ait bir S-70A Firehawk uçuşta
Türü	Orta sınıf genel maksat helikopteri
Ulusal köken	ABD
Üretici	Sikorsky Aircraft Corporation TUSAŞ (Lisans altında)[1]
İlk uçuş	Ekim 1974
Hizmete giriş	1979
Durumu	Hizmette
Ana kullanıcı	ABD Gümrük ve Sınır Muhafaza ABD Uyuşturucu ile Mücadele Dairesi
Diğer kullanıcılar	Türk Silahlı Kuvvetleri
Üretim aralığı	1970'ler–Günümüz
Değişimleri	Sikorsky UH-60 Black Hawk Sikorsky SH-60 Seahawk Sikorsky HH-60 Jayhawk Mitsubishi H-60

Sikorsky S-70, Sikorsky Aircraft Corporation tarafından üretilen bir Amerikan orta sınıf nakliye / genel maksatlı helikopter ailesidir. Amerika Birleşik Devletleri Ordusu için 1970'lerde geliştirilmiş, UH-60 Black Hawk olarak adlandırılmak üzere bir yarışma kazanmış ve ABD askerî hizmetinde geniş bir aile oluşturmuştur. O zamandan beri UH-60'ın yeni ve geliştirilmiş versiyonları geliştirilmiştir. Sivil versiyonları ve bazı askerî versiyonları çeşitli S-70 model adları altında üretilmektedir.

S-70 ailesi, 1972 yılında Amerika Birleşik Devletleri Ordusu'nun Bell UH-1 Iroquois ailesi yardımcı orta sınıf kaldırma helikopterlerinin yerini alma ihtiyacını karşılamak üzere geliştirilmiştir. Üç adet YUH-60A prototipi üretildi ve ilki Ekim 1974'te uçtu. Boeing-Vertol YUH-61A'ya karşı değerlendirildiler. YUH-60A üretim için seçildi ve 1979 yılında ABD Ordusunda UH-60A Black Hawk olarak hizmete girdi.^[2]

Helikopter hizmete girdikten sonra mayın döşeme ve tıbbi tahliye gibi yeni görevler ve roller için modifiye edildi. Elektronik harp için bir EH-60 varyantı geliştirildi ve özel harekât havacılığı görevlerini desteklemek için MH-60 varyantını geliştirdi.^[3] 1980'lerin sonunda model, GE T700 motorunun -701C modeline yükseltilmesiyle daha fazla güç ve kaldırma özelliğine sahip olan UH-60L'ye yükseltildi. Geliştirilmiş UH-60M modeli 2000'lerin başında geliştirildi.^[2] UH-60M ve Uluslararası versiyonu S-70i, GPS navigasyonu, bir cam kokpit, entegre bir Uçuş Yönetim Sistemi ve hem güç hem de kaldırma kabiliyeti ekleyen güç aktarma ve rotor sisteminde önemli bir yükseltme içerir.

S-70 hava süvarisi, elektronik savaş ve aeromedikal tahliye dâhil olmak üzere çeşitli görevleri yerine getirebilir. Versiyonları Amerika Birleşik Devletleri Başkanını "Marine One" çağrı işareti altında taşımak için kullanılır. Hava saldırı operasyonlarında 11 muharip birlik ve teçhizattan oluşan bir mangayı taşıyabilir veya 105 mm M102 obüs, otuz mermi ve altı kişilik bir mürettebat taşıyabilir. Alternatif olarak, 2,600 lb (1,200 kg) kargo taşıyabilir veya 9,000 lb (4,100 kg) kargo yükleyebilir. S-70, Küresel Konumlandırma Sistemi gibi gelişmiş aviyonik ve elektronik sistemlerle donatılmıştır.

Amerika Birleşik Devletleri Donanması ilk deniz tipi SH-60B Seahawk'ı 1983 yılında, SH-60F Ocean Hawk'ı ise 1988 yılında teslim almıştır.

HH-60G Pave Hawk, öncelikle savaş sırasında düşen hava mürettebatını veya diğer izole edilmiş personeli kurtarmak için tasarlanmış ve 600 lb (270 kg) kaldırma kapasitesine sahip 250 ft (76 m) kablolu bir kurtarma vinci ve geri çekilebilir bir uçuş sırasında yakıt ikmali sondası ile donatılmış S-70'in oldukça değiştirilmiş bir versiyonudur. Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri 1982 yılında MH-60G Pave Hawk'ı teslim almıştır.

Amerika Birleşik Devletleri Sahil Güvenlik Teşkilatı 1992 yılında HH-60J Jayhawk'ı teslim almıştır. HH-60G Pave Hawk'ın donanımını denizcileştirilmiş SH-60 platformunda kullanmaktadır.^[4]

S-70A Firehawk, S-70'in yangın söndürme, kurtarma, tıbbi tahliye ve büyük kargo ve ekipmanların harici olarak kaldırılması için tasarlanmış bir versiyonudur. Oregon Ulusal Muhafızları, Firehawk'ı envanterine katan dünyadaki ilk askerî organizasyondu; Los Angeles County İtfaiye Departmanı ise ilk belediye organizasyonuydu. Bir başka Firehawk hava yangın söndürme operatörü, S-70i varyantına sahip Kaliforniya Ormancılık ve Yangından Korunma Dairesidir (CAL FIRE).^[5]

Ordu, döner kanatlı tıbbi süit olarak yapılandırılmış tıbbi tahliye modellerini uçurmaktadır. Ayrıca MH-70K olarak adlandırılan Fort Campbell, Kentucky'deki 160. Özel Harekât Havacılık Alayı ("Gece Avcıları") tarafından özel operasyonlar için S-60 kullanmaktadır.

Maple Hawk, Sikorsky tarafından 1996 yılında ordunun arama-kurtarma helikopterlerinin değiştirilmesi için açılan ihalede Kanada Silahlı Kuvvetleri'ne teklif edilen bir modeldi.^[6]

5 Ağustos 2010 tarihinde ABD DSCA, narkotikle mücadele ve silahlı kuvvetlerin modernizasyonu çabalarını desteklemek amacıyla Kolombiya hükûmetinin ek 9 adet UH-60L (4 adedi ulusal polis gücüne tahsis edilmiştir) talebini onaylamıştır.^[7]

2017 Mart ayında Kolombiya Ulusal Polisi 10 adet 2. el UH-60A helikopteri daha sipariş ederek toplamda 19 helikopteri operasyonel hâle getirmiştir.^[8]

2018'de Polonya, güvenli uçuş ömrünün sonuna gelen Mil Mi-2'nin yerini almak üzere Polis havacılığı için S-70i satın almak üzere anlaşma imzaladı.^[9]

Filipinler Silahlı Kuvvetlerinin modernizasyon çabalarının bir parçası olarak, Millî Savunma Bakanlığı Mart 2019'da PZL-Mielec ile UH-60 Black Hawk helikopterlerinin 16 adet S-70i varyantı için 241,4 milyon ABD Doları değerinde bir sözleşme imzaladı.^[10] Bu sözleşme, Filipin Hava Kuvvetlerinin yaşlanan UH-1 Iroquois helikopter filosunun yerini alacak. İlk altı ünite Kasım 2020'de, ikinci beş ünite ise Haziran 2021'de teslim edildi.^[11] İlk partinin son beş ünitesi Aralık 2021'de teslim edildi.^[12]

Bir gece eğitim görevi sırasında, yeni S-70i Black Hawk'ın bir birimi düştü ve helikopterdeki altı mürettebatın tamamı öldü.^[11] Bunun üzerine Filipin Hava Kuvvetleri, soruşturma tamamlanana kadar tüm filoyu yere indirdi.^[13] Filipinler Silahlı Kuvvetleri daha sonra "Soruşturma ekibinin raporuna dayanarak, bu aksiliklerin tek nedeni olarak tek bir faktör belirlenemez" açıklamasında bulundu.^[14]

22 Şubat 2022'de Millî Savunma Bakanlığı, PZL-Mielec ile 32 adet S-70i Black Hawk için 624 milyon ABD Doları değerinde, pilotlar ve bakım ekibi için entegre lojistik destek ve eğitim paketi içeren bir sözleşme daha imzaladı.^[15][16][17]

PZL-Mielec ile yapılan son sözleşme ile Filipinler, sipariş edilen birimlerin tam teslimatı tamamlandığında Black Hawk'ın S-70i varyantının en büyük operatörü olmaya hazırlanıyor.^[18][19]

• AH-60 Arpia III: UH-60H platformu temel alınarak, Kolombiya Hava Kuvvetleri, Israel Aerospace Industries (IAI) (Elbit Systems) ve Sikorsky Aircraft tarafından yapılan yerli bir geliştirmedir. Ana silahı AGM-114 Hellfire tanksavar füzeleri ve özgün olarak geliştirilmiş bir taret üzerinde GAU-21 makineli tüfektir.^[20]
• AH-60 Arpia IV: UH-60L temel alınarak, Kolombiya Hava Kuvvetleri, IAI (Elbit Systems) ve Sikorsky tarafından yapılan yerli bir geliştirmedir. Ana silahı Spike NLOS ve bir Nexter THL-20 top taretidir.^[21]
• UH-60 Black Hawk: MH-60A, K, L ve M Özel Harekât varyantları ile ABD Ordusu için temel askerî hizmet helikopteri.

  

  • VH-60 White Hawk: Amerika Birleşik Devletleri Deniz Piyadeleri Marine Helicopter Squadron One tarafından kullanılan Marine One çağrı işaretli ABD başkanını taşıyan nakliye helikopteri
• SH-60 Seahawk: ABD Donanması için denizaltısavar savaşı, arama-kurtarma, deniz devriyesi, tüm hava koşulları ve gündüz/gece için varyantı.
  • Sikorsky MH-60R Seahawk: ABD Deniz Kuvvetleri için çok amaçlı bir deniz helikopteri
  • Sikorsky MH-60S, gayri resmî olarak "Knighthawk" olarak bilinen, ABD Deniz Kuvvetleri için deniz orta sınıf-ağır kaldırma helikopteri
• HH-60 Pave Hawk: ABD Hava Kuvvetleri için gündüz ve gece operasyonlarında arama-kurtarma, tıbbi tahliye ve muharebe arama-kurtarma kullanımı için helikopter kurtarma varyantı.
  • MH-60G Pave Hawk, ABD Hava Kuvvetleri için özel Harekât arama-kurtarma helikopteri varyantı.
• HH-60 Jayhawk: Amerika Birleşik Devletleri Sahil Güvenlik Teşkilatı için deniz devriyesi, engelleme ve arama-kurtarma varyantı. MH-60T Jayhawk yükseltilmiş bir versiyonudur.

H-60/S-70 ailesinin şirket adı S-70 Black Hawk'tır.

• S-70A Black Hawk (UH-60 Black Hawk): İhracat pazarı için askerî model.
• S-70A Firehawk: UH-60L'nin yangın söndürme varyantı. Yakıt tankı sistemi Aero Union tarafından Chico, Kaliforniya'da tasarlanmış ve üretilmiştir.
• S-70A (N) Naval Hawk: S-70A Black Hawk ve S-70B Seahawk tasarımlarını harmanlayan denizcilik varyantı.
• S-70B/C Seahawk: İhracat pazarı için askerî denizcilik modeli.
• S-70A-9: Avustralya türevi Black Hawk
• S-70C Firehawk: Sivil su bombardıman varyantı
• S-70i Black Hawk: Sikorsky'nin Polonya'daki iştiraki PZL Mielec tarafından monte edilen uluslararası askerî versiyon.^[22][23]
• Türk Havacılık ve Uzay Sanayii T-70: S-70i'nin, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) lisansı altında, özgün Türk görev bilgisayarı ve aviyonikleri (ASELSAN tarafından); uçuş kontrolleri, iniş takımları ve transmisyonu (Alp Havacılık tarafından) ve General Electric lisansı altında T700-TEI-701D motorları (Tusaş Motor Sanayii tarafından) ile üretilen bir Türk varyantı.^[24][25] Türkiye başlangıçta lisans altında yaklaşık 109 adet T-70 üretecekti. ABD'nin Türkiye Büyükelçisi Frank Ricciardone, Türkiye'nin yaklaşık 600 adet T-70 üretmeyi planladığını belirtti.^[26]
• S-70M Black Hawk: FAA tip sertifikalı (Kısıtlı Kategori Özel Uçuşa Elverişlilik Sertifikası) versiyon, Sikorsky iştiraki PZL Mielec tarafından Polonya'da üretilen S70i Black Hawk'a dayanmaktadır. S-70M Black Hawk helikopteri, tarımsal operasyonlar, harici kargo taşımacılığı ve havadan yangın söndürme görevlerini de içeren orman ve vahşi yaşamı koruma gibi görevler için ABD ticari / sivil pazarına sunulmaktadır.^[27]

• Sikorsky S-71 - S-70'in dinamik bileşenlerini kullanan önerilen bir saldırı helikopteri.^[28][29][30]
• Sikorsky S-92 - S-70/H-60 bileşenlerine dayalı dinamik bileşenlere sahip S-70/H-60'ın sivil orta sınıf kaldırma türevi.^[31] S-92 ilk uçuşunu 23 Aralık 1998'de West Palm Beach, Florida'daki Sikorsky Geliştirme Uçuş Merkezi'nde gerçekleştirdi.^[32]
• H-92 Superhawk - S-92'nin askerî versiyonu. Sikorsky CH-148 Cyclone, Kanada Silahlı Kuvvetleri için H-92 versiyonudur.
• Sikorsky VH-92 - S-92'nin VIP taşıma versiyonu.

 Arjantin

• Başkanlık Hava Grubu^[33][34]

 Kolombiya

• Kolombiya Ulusal Polisi UH-60L [(11, 2'si kayıp)]^[35] UH-60A (10)^[8][35] (toplam 19)^[8]

 Endonezya

• Endonezya Ulusal Afet Yönetimi Kurulu Otorite - Timberline Helicopters, Inc. şirketinden kiralanmıştır.^[36][37][38]

 Meksika

• Federal Polis^[39]
• Jalisco Eyalet Polisi^[40]

 Polonya

• Polonya Polisi S-70i (3)^[41][42] (2 adet siparişte)

 Romanya

• İçişleri Bakanlığı - S-70M (7, 12 adede kadar satın alınabilir). SMURD ve Romanya Polisi tarafından kullanılmaktadır.^[43][44][45]

 Suudi Arabistan

• İçişleri Bakanlığı^[46]

 Türkiye

• Emniyet Genel Müdürlüğü^[47]

 ABD

• Kaliforniya Ormancılık ve Yangından Korunma Dairesi (CAL FIRE)^[48]
• Los Angeles County İtfaiye Departmanı^[49]
• Pacific Gas and Electric Company^[50]
• San Diego İtfaiye-Kurtarma Departmanı^[51]
• Amerika Birleşik Devletleri Gümrük ve Sınır Muhafaza^[52][53]
• Ventura İlçe Şerifliği^[54]

 Ukrayna

• Ukrayna Savunma Bakanlığı İstihbarat Baş Müdürlüğü - S-70i Black Hawk (2^[55])

Veri kaynağı S-70i Brochure^[56]

Genel özellikler

• Mürettebat: 4 (pilot, yardımcı pilot ve topçular veya mürettebat şefleri)
• Kapasite: 11 askerler için katlanabilir koltuklar (+12. koltuk hızlı kurulum seçeneği) / 6 sedye / 9.000 lb (4.082 kg) harici asılı yük
• Uzunluk: 64 ft 10 in (19,76 m) ön uç ana rotordan arka uç kuyruk rotoruna
• Genişlik: 14 ft 4 in (4,37 m) kuyruk kanatlarının uçları arasında

7 ft (2,13 m) kabin genişliği

• Yükseklik: 17 ft 6 in (5,33 m)
• Boş ağırlık: 11.790 lb (5.348 kg)
• Brüt ağırlık: 18.000 lb (8.165 kg)
• Maksimum kalkış ağırlığı: 22.000 lb (9.979 kg) veya 23,500 lb (11 kg) harici yük ile
• Yakıt kapasitesi: 2.530 US gal (2.107 imp gal; 9.577 L)^[a]
• Güç kaynağı: 2 × General Electric T700-GE-701D turboşaft motorları, her biri 1.940 shp (1.450 kW)
• Ana rotor çapı: 53 ft 8 in (16,36 m)
• Ana rotor alanı: 226.233 ft² (21.017,7 m²)
  
• Bıçak bölümü: - kökü: SC1095/SC1095R8; tip: Sikorsky SC1095^[57]
• Spesifik yakıt tüketimi: 0.462 lb/hp/sa (78,1 kg/kW/ks)^[58]

Performans

• Maksimum sürat: 195 kn (224 mph, 361 km/sa)
• Seyir sürati: 160 kn (180 mph, 300 km/sa) maksimum seyirde (standart gün, deniz seviyesi)

149 kn (171 mph; 276 km/sa) ekonomik seyir

• Menzil: 250 nmi (290 mi, 460 km) 20 dakika rezerv ile
• Azami irtifa: 20.000 ft (6.100 m) at 18,000 lb (8 kg) GW tüm motorlar çalışıyor (AEO)
• Tırmanma oranı: 2.250 ft/dak (11,4 m/s)

İlgili geliştirme

• Mitsubishi H-60
• Sikorsky CH-148 Cyclone
• Sikorsky HH-60 Pave Hawk
• Sikorsky MH-60 Jayhawk
• Sikorsky S-92
• Sikorsky SH-60 Seahawk
• Sikorsky UH-60 Black Hawk
• VH-60 Presidential Hawk

Wikimedia Commons'ta Sikorsky S-70 ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

1. ^ maximum fuel is 360 US gal (300 imp gal; 1.363 L) internal and two 185 US gal (154 imp gal; 700 L) cabin auxiliary tanks and up to four 450 US gal (375 imp gal; 1.703 L) or 230 US gal (192 imp gal; 871 L) drop tanks

• S-70 Black Hawk family page at Sikorsky.com 22 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• S-70 Seahawk family page at Sikorsky.com 27 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• S-70i page at Sikorsky.com 8 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Sikorsky UH-60/S-70 Black Hawk Family page on centennialofflight.net
• Firehawk, Inc web site
• HELIS.com Sikorsky S-70/H-70 Hawk Family Database
• S-70i Black Hawk multirole combat helicopter(Air recognition)