Splinternet - Vikipedi

HTTP 403 Bir Rus internet sağlayıcısından erişilen, coğrafi olarak engellenen https://sss.gov web sitesine yasak sunucu yanıtı.

Splinternet (siber-balkanizasyon veya internet balkanizasyonu olarak da anılır), internetin teknoloji, ticaret, politika, milliyetçilik, din ve farklı ulusal çıkarlar gibi çeşitli faktörler nedeniyle parçalanması ve bölünmesi olarak tanımlanır. 2010 yılında haftalık Economist dergisi "Etkin güçler interneti balkanlaştırma tehdidinde bulunuyor" diye yazmıştı ve bu durumun yakında coğrafi ve ticari sınırlara göre parçalanabileceğini savunuyordu.[1] Çin hükûmeti siyasi nedenlerden ötürü " Büyük Güvenlik Duvarını inşa etti ve Rusya kendisini İnternet'in geri kalanından ayırmasına ve yalıtmasına olanak sağlayan Egemen İnternet Yasasını yürürlüğe koyarken[2][3] ABD ve ABD gibi diğer ülkeler de Avustralya, çocuk pornografisini ve silah yapımı talimatlarını engellemek için benzer bir güvenlik duvarı oluşturma planlarını tartıştı.[1]

Cato Enstitüsünden araştırmacı Clyde Wayne Crews, bu terimi ilk kez 2001 yılında "farklı, özel ve özerk evrenler olarak çalıştırılacak paralel genel ağlar" kavramını tanımlamak için kullandı.[4] New America'nın Uluslararası Güvenlik programından Scott Malcomson gibi daha yeni yazarlar, bu terimi internetin dünya çapındaki statüsüne yönelik büyüyen bir tehdidi tanımlamak için aşağılayıcı bir şekilde kullanıyorlar.[5]

Siyasî ve ideolojik kullanım

[değiştir | kaynağı değiştir]

2007'de Harvard'ın da aralarında bulunduğu bir dizi büyük üniversite tarafından gerçekleştirilen bir anket, İran, Çin ve Suudi Arabistan'ın çok çeşitli konuları filtrelediğini ve ayrıca bu konularla ilgili büyük miktarda içeriği engellediğini ortaya çıkardı. Güney Kore, Kuzey Kore'ye ait haber ajanslarını filtreliyor ve sansürlüyor.[6]

Burma, Çin, İran, Suriye, Tunus ve Vietnam da dahil olmak üzere çok sayıda ülkenin "önemli ölçüde siyasi amaçlı filtreleme" uyguladığını görüldü. Suudi Arabistan, İran, Tunus ve Yemen önemli ölçüde sosyal içerik filtrelemesi yapıyor. Burma, Çin, İran, Pakistan ve Güney Kore ise sınır anlaşmazlıkları, ayrılıkçılar ve aşırılık yanlılarıyla ilgili web sitelerini hedef alan en kapsamlı ulusal güvenlik filtrelemesine sahiptir.[6]

Sonuç olarak, birçok hükûmet kendi vatandaşlarının İnternet erişimini aktif olarak engelliyor ve Morozov'un "Splinternet" dediği şeyin daha fazlasını yaratıyor.

OpenNet Initiavite gibi kuruluşlar, internet sansürü ve gözetlemenin büyüyen bir küresel olgu olduğunu fark ettikleri için oluşturuldu. Konuyla ilgili kitaplarının " BM tarafından sansürlendiği" ve posterin Çin'in " Büyük Güvenlik Duvarı "ndan bahsettiği gerekçesiyle BM güvenlik yetkilileri tarafından kaldırıldığı bildirildi.[7] Mart 2010'da Google, sansürü ve Çinli aktivistlere ait Gmail hesaplarının hacklenmesini protesto etmek amacıyla arama motorlarını ve diğer hizmetlerini Çin'den çekmeyi seçti.[8]

Çin'in yanı sıra diğer ülkeler de İnternet hizmetlerini sansürlüyor: Sınır Tanımayan Gazeteciler, İran'ın basın durumunu "Çok ciddi" olarak sıralıyor ve beş puanlık ölçekte en kötü sıralamada yer alıyor.[9] İran'ın İnternet sansür politikası, OpenNet Initiavite küresel İnternet filtreleme haritasına göre "yaygın" olarak etiketlendi ve sıralamada en kötüsü oldu.[10] Mart 2010'da internet sansürüyle ilgili "gözetim altında" listesine Türkiye ve Rusya'yı da eklediler ve yine "gözetim altında" statüsünde olan Birleşik Arap Emirlikleri, Beyaz Rusya ve Tayland gibi öbür ülkeleri de bir sonraki sansür basamağı olan "internet düşmanları listesi"ne girmemeleri konusunda uyardılar.[11]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b "A virtual counter-revolution" 4 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Economist, 2010-09-02
  2. ^ Schulze, Elizabeth (1 Kasım 2019). "Russia just brought in a law to try to disconnect its internet from the rest of the world". CNBC (İngilizce). 11 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2021. 
  3. ^ "Russia: Growing Internet Isolation, Control, Censorship". Human Rights Watch (İngilizce). 18 Haziran 2020. 12 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2021. 
  4. ^ Libertarian, or Just Bizarro?, Aparna Kumar, WIRED
  5. ^ "Welcome to the Splinternet 22 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Malcomson, Scott. Techonomy, 2015-12-22
  6. ^ a b "Survey of Government Internet Filtering Practices Indicates Increasing Internet Censorship". Berkman Center, Harvard University. 18 Mayıs 2007. 19 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2023. 
  7. ^ "FAQ: What Happened at the Internet Governance Forum?". OpenNet Initiative. 15 Kasım 2008. 2 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2023. 
  8. ^ "Don't Be Evil". The New Republic. 21 Nisan 2010. 27 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2023. 
  9. ^ "Reporters Without Borders - Iran". 6 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ "ONI Internet Filtering Map". 25 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2023. 
  11. ^ "Bianet: Internet Censorship: Turkey "Under Surveillance" Of RSF" 27 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Cyberlaw.org, 2010-03-15
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Splinternet&oldid=33406683" sayfasından alınmıştır