French
DeutschTaşkıran, Yusufeli - Vikipedi
| Taşkıran | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Taşkıran Taşkıran'ın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Yusufeli |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1020 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 327 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08820 |
Taşkıran, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Taşkıran köyünün eski adı Zğapori (ზღაპორი) olarak bilinir.[3][4] Bu yer adı Türkçeye, muhtemelen Gürcüceden Zğabor veya Zğapor şeklinde girmiştir. Nitekim 1835 tarihli nüfus defterinde Zğabor (زغابور) ve 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde Zğapor (زغاپور) olarak geçer.[5][6] Ancak köyün adının Osmanlıca yazılığı yaygın biçimde "Zığapor" şeklinde okunmuştur.[7][8]
Zğapori köyü, orta çağda Gürcistan'ın bir parçası olan Tao bölgesinde yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde tespit edilen Cevaneti (ჯევანეთი), Gozaneti (გოზანეთი), Şavlağeti (შავლაღეთი), Vani (ვანი), Akaketi (აკაკეთი), Bunara (ბუნარა), Gasmaliketi (გასმალიქეთი), Girgoleti (გირგოლეთი), Vaketi (ვაკეთი), Oçvanketi (ოჭვანკეთი), Sura (სურა), Satibe (სათიბე) ve Ubani (უბანი) gibi Gürcüce mikro yer adları bu dönemden kalmış olmalıdır.[9]
Zğapori veya Zğapor köyü, 1835 yılında Osmanlı nüfus defterinde Zğabor (زغابور) biçiminde kaydedilmiştir. Bu sırada köy Çıldır Eyaleti'nin Livane-i Ulya sancağının Livane kazasına bağlıydı. Vergi ve askere alma amacıyla sadece erkek nüfusunun tespit edildiği bu tarihte köyde 126 hanede 366 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince Zğapor köyünün toplam nüfusunun yaklaşık 732 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Bir vakıf köyü olan Zğapori bu sırada Bunara (ბუნარა), Tuhat (თუხათი), Cevanet (ჯევანეთი), Musioğlu, Gozanet (გოზანეთი), Şavlağet (შავლაღეთი), Halaçoğlu, Bağyancılar, Van (ვანი) ve Sarıgöl mahallelerinden oluşuyordu.[4][10]
Zğapori veya Zğapor, 19. yüzyılın ikinci yarısında Trabzon Vilayeti'nin sancaklarından biri olan Lazistan sancağına bağlı Livane kazasının köylerinden biriydi. 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesine göre köyde 88 hanede 357 kişi kaydedilmiştir. Salnamede belirtilmemiş olmakla birlikte, bu nüfusunun sadece erkek nüfusu olması ihtimali vardır. Ertesi yıl başlayan 93 Harbi'nin ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması'yla Livane kazası Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakılınca, Zğapor köyü Kiskim kazasına bağlanmıştır.[6]
Zğapori veya Zğapor köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Zğapor (ذغاپور) yerine sehven "Dğayor" (دغایور) şeklinde kaydedilmiştir. Bu sırada köy Artvin vilayetinin Yusufeli kazasının merkez nahiyesine bağlıydı.[11] 1940 genel nüfus sayımında ise, Çoruh vilayeti içinde aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 936 kişiden oluşuyordu.[7] Zğapori veya Zğapor "yabancı kökten geldiği" için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Sarıgöl olarak değiştirilmiştir.[12] Nitekim köyün adı 1960 genel nüfus sayımında Sarıgöl olarak geçer. Sarıgöl aynı zamanda dokuz köyden oluşan bucaktı ve Sarıgöl köyü bu bucağın merkeziydi.[13] Kısa bir süre sonra köyün adı, burada yetişmiş çok taş ustası olduğu için Taşkıran olarak yeniden değiştirilmiştir.[14] 1965 genel nüfus sayımında Taşkıran köyünün nüfusu 1.668 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 288 kişi okuma yazma biliyordu. Nüfusu 8.622 kişiden oluşan Sarıgöl bucağında ise sadece 1.711 kişi okuryazardı.[15]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]köy; Artvin il merkezine 129 km, Yusufeli ilçe merkezine 24 km uzaklıktadır.[16]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 314[2] |
| 2020 | 327[2] |
| 2019 | 346[2] |
| 2018 | 382[2] |
| 2017 | 332[2] |
| 2016 | 358[2] |
| 2015 | 369[2] |
| 2014 | 380[2] |
| 2013 | 383[2] |
| 2012 | 364[2] |
| 2011 | 382[2] |
| 2010 | 381[2] |
| 2009 | 406[2] |
| 2008 | 435[2] |
| 2007 | 515[2] |
| 2000 | 617[16] |
| 1990 | 963[17] |
| 1985 | 1.206[18] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Sarigol, Turkey Page". Fallingrain.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Yusufeli Taşkıran Köy Nüfusu". Nufusune.com. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022.
- ^ Mirian Maharadze ve Zaza Şaşikadze, "იუსუფელის რაიონი" (Yusufeli İlçesi), Tiflis, 2022, s. 95. ISBN 978-9941-33-351-4
- ^ a b Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 102. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ Buket Şahin, 1835 tarihli Çıldır Eyaletine Bağlı Livane-i Ulya Sancağı 2768 numaralı Nüfus Defterinin Değerlendirilmesi, Erzurum, 2019, s. 328. 29 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
- ^ a b Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 359, ISBN 9789157871117.
- ^ a b 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 170.
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 277, ISBN 978-605-5708-85-6.
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 496. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ Buket Şahin, 1835 tarihli Çıldır Eyaletine Bağlı Livane-i Ulya Sancağı 2768 numaralı Nüfus Defterinin Değerlendirilmesi, Erzurum, 2019, s. 232-245. 29 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 82.
- ^ Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 788.
- ^ 1960 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1963, s. 76.
- ^ Taner Artvinli, Yusufeli Külliyâtı, İstanbul, 2013, 2 cilt, I. cilt, s. 367, ISBN 9786058624818.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 90.
- ^ a b "Taşkıran-Bucak Merkezi Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.