French
DeutschTrofim Lısenko - Vikipedi
Trofim Lysenko | |
|---|---|
 1938 yılında Trofim Lysenko | |
| Doğum | Trofim Denisovich Lysenko 29 Eylül 1898 Karlivka Poltava Valiliği Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 20 Kasım 1976 (78 yaşında) Moskova, Sovyetler Birliği |
| Milliyet | Ukraynalı |
| Vatandaşlık | Sovyetler Birliği |
| Eğitim | Ukrayna Yaşam ve Çevre Bilimleri Ulusal Üniversitesi |
| Kariyeri | |
| Çalıştığı kurumlar | Rusya Bilimler Akademisi |
Trofim Denisovich Lysenko (Rusça: Трофи́м Дени́сович Лысе́нко, Ukraynaca: Трохи́м Дени́сович Лисе́нко; 29 Eylül [E.U. 17 Eylül] 1898 – 20 Kasım 1976) Sovyet tarım biyoloğu. Öğrenci iken tarımla alakalı birkaç farklı projede çalıştı; bunlardan biri sıcaklık değişimlerinin bitkilerin biyolojik yaşam döngüsü üzerindeki etkilerini içeriyordu. Bu çalışma daha sonra Lysenko'yu, kış buğdayını bahar buğdayına dönüştürmek için bu özellikleri nasıl kullanabileceğini düşünmeye itti. Bu sürece Rusça "jarovization" adını verdi ki, sonrasında "vernalizasyon" olarak anılacaktı.[1]
Lysenko edinilmiş özelliklerin kalıtımı teorisini güçlü bir şekilde destekledi ve sözdebilim lehine Mendel genetiğine karşı çıktı.[2][3] Lisenkoizm olarak adlandırılan fikirleri savunurdu.
Geliştirilmiş ürün verimleri üzerindeki deneysel araştırması, özellikle 1921-1922 Sovyet Kıtlığı sonrasında Sovyet liderinin Joseph Stalin desteğini ve Kolektivizasyon (SSCB) direnişinden kaynaklanan verimliliğin 1930'ların başında Sovyetler Birliği'nin çeşitli bölgelerinde kaybolmasını sağladı. 1940'ta Lysenko, Sovyetler Birliği'nin Rus Bilim Akademisi'nde Genetik Enstitüsü müdürlüğüne getirildi ve siyasi nüfuz ve iktidarın uygulanması, Mendel karşıtı öğretilerinin Sovyet bilim ve eğitiminde kullanılmasını daha da güvence altına aldı. Bilimsel muhalefet, Lysenko'nun 1921-1922 Sovyet Kıtlığı teorileri 1948'de Sovyetler Birliği'nde resmi olarak yasaklandı.
Lysenko 1965 yılına kadar Genetik Enstitüsünde görevine devam etmesine rağmen,[4] Sovyet tarımsal uygulamaları üzerindeki etkisi 1950'lerde azaldı.
Çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Kalıtım ve Değişkenliği (1945)
Bugünkü Biyoloji Bilimi (1948)
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Graham, Lo-ren R. (2006). Moscow Stories. Bloomington, IN: Indiana University Press. ss. 120-125, 290. ISBN 978-0-25-30007-43. 2 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2017.
- ^ Sterling, Bruce (Haziran 2004). "Suicide by pseudoscience". Wired (12.06). 29 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2017.
- ^ Gordin, Michael D. (2012). "How Lysenkoism became pseudoscience: Dobzhansky to Velikovsky". Journal of the History of Biology. 45 (3). ss. 443-68. doi:10.1007/s10739-011-9287-3. PMID 21698424.
- ^ Lysenko, Trofim Denisovich. Encyclopædia Britannica Online. 16 Ağustos 2013. 21 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2014.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- NNDB'de biyografisi10 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Lysenkoism in The Sceptic's Dictionary6 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Trofim Denisovich Lysenko by Hugo S. Cunningham8 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Ronald Fisher (1948). What Sort of Man is Lysenko? Listener, 40: 874–875 — contemporary commentary by a British evolutionary biologist (pdf format9 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
- Letter from Lysenko's parents to Stalin23 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Pravda, 3 January 1936.
- Lecourt, Dominique, Proletarian Science? The Case of Lysenko (1977), Atlantic Highlands, Humanities Press, London, this digital edition first published 2003 (A Marxist, though anti-Stalinist, history of Lysenkoism)
- BBC program (In Our Time) on Lysenko28 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
