Дальний (Казан) — Wikipedia

Дальний
Дәүләт  Россия
Административ-территориаль берәмлек Совет районы
Халык саны 1003 (2000)[1]
Карта

Дальний Казан эчендә аз катлы биналар булган бистә (торак мәйданы).

Территориаль урнашу, чикләр

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Дальний бистәсе Казанның көнчыгыш өлешендә, Совет районы территориясендә Родина урамы буйлап сәнәгать зонасы янында урнашкан[2] .

Аның чикләре түбәндәгеләрдән гыйбарәт: көнбатышта — Родина урамы белән параллель баручы кечкенә кенә исемсез урам (андагы кайбер поселок йортлары Родина урамы буйлап адреслана), төньякта — Бохара урамы, көнчыгышта — Крылов урамы, көньякта — Скрябин урамы. Азкатлы торак төзелеше булган бистә территориясе җитештерү-склад һәм офис биналарының, шулай ук «Яратам» торак комплексының көнчыгыш (төньяк-көнчыгыш) ягыннан төзелә торган өч ягы янында сизелерлек аерылып тора.

Исеме

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Дальний бистәсе исемен 1950-нче еллар уртасында барлыкка килгәннән бирле ала. 1956 елда Татарстан АССР административ-территориаль бүленеше белешмәсендә ул рәсми рәвештә бар[3] .

Исемнең этимологиясе бистәнең Казанның төп өлешеннән ерак урнашуына бәйле — 1950 нче елларда биредә шәһәрнең ерак чите булган.

Административ һәм территориаль бәйләнеш

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Дальний бистәсе Казанның Молотов районы территориясендә барлыкка килә[3], ул 1957 елның гыйнварында Совет районына үзгәртелә.

Тарихы

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Америка иярчененнән рәсемдә Дальний бистәсе ( 7 июнь, 1966 )

Дальний бистәсе барлыкка килгәнче аның территориясендә бушлык урнашкан иде. Аның төньягына Иске Вознесенски тракты районында (хәзер Гадел Кутуй урамы) урнашкан кирпеч производстволарын чимал белән тәэмин иткән балчык карьерлары урнашкан була. Кайбер мәгълүматлар буенча, сугыштан соңгы чорда биредә немец хәрби әсирләре эшләгән, алар бер катлы торак барак (хәзерге Бохара урамы тирәсендә булган), шулай ук коры пресслау кирпеч җитештерү цехы (берсенең объектлары исән калмаган) төзегәннәр.

Дальний бистәсе 1950 нче еллар уртасында Куйбышев сусаклагычы төзелеше вакытында (Поповка, Кукушкино, Кече Отары) су басу зонасына кергән Идел буе авылларында яшәүчеләрне күчерү өчен барлыкка килә. Моннан тыш, Дальнийга тирә-як авылларда (Салмачи, Вознесенское) яшәүчеләр, шулай ук биредә үз торак йортлары төзү өчен участоклар алган кайбер казанлылар күченеп килгән.

Дальний бистәсе төзелеше эшләре төньяктан көньякка, расланган параллель-перпендикуляр урам планировкасы нигезендә бара. Өстәвенә, әгәр беренче күчеп килүчеләр 6 сутыйлык (бистәнең төньяк өлешендә) җир участогы алса, соңрак участокларны ерак араларга бүлгәндә аларның мәйданы 4 сутыйга кадәр кимегән. Шулай ук торак өчен Бохара урамында элек немец хәрбиләре тарафыннан төзелгән барак тапшырылган.

1960- 1970 нче елларда Дальний бистәсендә ике кибет (азык-төлек һәм икмәк) һәм вакыт-вакыт кинофильмнар күрсәтелгән клуб булган (клубта шулай ук китапханә урнашкан).

1961 елда Вознесенский трактыннан (хәзерге Гадел Кутуй урамыннан) Дальний бистәсенә кадәр юл төзекләндергәннәр[4], шуның аркасында шәһәрнең үзәк өлеше һәм поселогы арасында даими автобус элемтәсе тәэмин ителгән[5]. Башта тимер юл вокзалыннан бирегә 5 маршрут автобуслары йөргән (Вокзал - 50 нче почта бүлеге)[6] . Соңрак аларны Чехов базарыннан 25 нче маршрут автобуслары алыштырган [7] . Башта, 25 нче маршрутның соңгы тукталышы Бохара һәм Рылеева урамнары киселешендә урнашкан иде (хәзер Рылеев урамының төньяк очы Бохара урамына терәлә, ләкин ул елларда ул аны кисеп үтә һәм турыдан-туры Гадел Кутуй урамына чыга - нәкъ менә шушы юлдан автобус хәбәре тормышка ашырылган)[8][9]. 1980 нче елларда 25 автобус маршруты автобус паркына -2 нче Пассажир автотранспорт предприятиесенә  (ПАТП-2) кадәр озайтыла, шуңа күрә ул Рылеев урамы буенча бөтен бистә  аша йөри башлый[10].

1970-1990 елларда Дальний бистәсе акрынлап (башта көньяктан, аннары көнбатыш һәм төньяктан)  сәнәгать зонасы читендә булып, сәнәгать-склад предприятиеләре һәм гаражлары белән  өч яктан  уратыла. 1980 елларда бистәнең көнчыгыш ягыннан ПАТП-2 автобус паркы төзелә. 2020 елның декабрендә Дальний бистәсенең төньяк-көнчыгыш читендә, Крылов урамы артында "СМУ-88" төзелеш компаниясе тарафыннан 7 торак корпус һәм балалар бакчасы составында "Яратам" биек торак комплексы төзелә башлый.[11] .

Советлардан соңгы чорда Дальний бистәсе үз үзидарә органнары белән шәһәр эчендәге муниципаль берәмлек статусына ия була. Ләкин 2006 елның 1 гыйнварыннан ул, Казанның калган бистәләре кебек, бу статусыннан мәхрүм ителә[12].

2017 елда Дальний бистәсендә Бохара мәчете ачыла, ул Бохара урамы, 3А адресы буенча урнаша. Мәчет «Kingdom» ял үзәге бинасында урнашкан.

Урам челтәре

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Хәзерге вакытта Дальний бистәсе составында 9 урам бар (барысы да 1950 нче елларда барлыкка килгән). Аларның өчесе генә-Бохара, Рылеев һәм Скрябин (өлешчә) — асфальт катламы бар, калганнары шундыйлардан мәхрүм, хәер, совет чорында аларның кайберләре буталы таш белән алмаштырылган

Дальный бистәсенең урам урыннары исемнәре (годонимнары)

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Дальний бистәсенең 9 урамыннан өч урам язучылар һәм шагыйрьләр исемен йөртә – Денис Фонвизин (1745–1792), Иван Крылов (1769–1844), Kондратий Rылеев (1795—1826); бер урам композитор Александр Скрябин исеме белән аталган (1872–1915). Моннан тыш, бер урам үзбәк шәһәре Бохара хөрмәтенә аталган. Дальний бистәсенең калган 4 урам топонимы профессиональ (Шахтёр), авыл хуҗалыгы (Җиләк-җимеш), төзелеш (Таш) этимологиясенә ия, шулай ук эшчәнлек төреннән (Физкультура) килеп чыга.

  • Торак бина: Фонвизин урамы, 25 ( 2021 октябрь )
    Торак бина: Фонвизин урамы, 25 ( 2021 октябрь )
  • Торак бина: Фонвизин урамы, 29 ( 2021 октябрь )
    Торак бина: Фонвизин урамы, 29 ( 2021 октябрь )
  • Торак бина: Таш урамы, 5 ( октябрь 2021 )
    Торак бина: Таш урамы, 5 ( октябрь 2021 )
  • Торак бина: Шахтер урамы, 1 ( октябрь 2021 )
    Торак бина: Шахтер урамы, 1 ( октябрь 2021 )
  • Бохара мәчетенең төп подъезды: Бохара урамы, 3А ( 2021 елның октябре )
    Бохара мәчетенең төп подъезды: Бохара урамы, 3А ( 2021 елның октябре )

Моны да карагыз

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
  1. ↑ бирелмәләр нигезе
  2. ↑ Жилой массив Дальний на карте Казани.
  3. ↑ 3,0 3,1 .
  4. ↑ Тунаков П. Д. Казань сегодня и завтра / под ред. Э. А. Вагапова. — Казань: Татарское книжное издательство, 1961. — С. 24. — 60 с.
  5. ↑ Тунаков П. Д. .
  6. ↑ Бушканец Е. .
  7. ↑ Бобченко Т. С., Гарзавина А. В., Синицына К. Р. .
  8. ↑ Казань. Туристская схема. — Москва: Главное управление геодезии и картографии при Совете Министров СССР, 1977. 2021-10-06 тикшерелгән.
  9. ↑ Казань. Туристская схема. — Москва: Главное управление геодезии и картографии при Совете Министров СССР, 1980. Старые карты России и зарубежья. Дата обращения: 6 октября 2021.
  10. ↑ Казань. Схема пассажирского транспорта. — Москва: Главное управление геодезии и картографии при Совете Министров СССР, 1988. Старые карты России и зарубежья.Дата обращения: 6 октября 2021.
  11. ↑ Серова И. (2021-04-01). В промзоне на улице Родины вырастет спальный район в половину «Салават купере». Реальное время. әлеге чыганактан 2021-10-06 архивланды. 2021-12-30 тикшерелгән.
  12. ↑ Закон Республики Татарстан от 2 апреля 2005 г. N 62-ЗРТ «Об упразднении внутригородских муниципальных образований в составе территории муниципального образования города Казани». Принят Государственным Советом РТ 24 марта 2005 года.Электронный фонд правовой и нормативно-технической документации. Дата обращения: 6 октября 2021.
  13. ↑ Реестр названий улиц города Казани. Утверждён Постановлением Исполнительного комитета г. Казани от 3 февраля 2016 года № 286. әлеге чыганактан 2021-01-12 архивланды. 2021-10-06 тикшерелгән.
  14. ↑ Бухарская улица в Казани. әлеге чыганактан 2021-10-06 архивланды. 2021-10-06 тикшерелгән.
  15. ↑ Улица Бухарская состоит из трёх участков. Длина её участка, проходящего вдоль северной границы посёлка Дальний, составляет около 380 метров.
  16. ↑ Улица Крылова в Казани. әлеге чыганактан 2021-10-06 архивланды. 2021-10-06 тикшерелгән.
  17. ↑ Улица Рылеева в Казани. әлеге чыганактан 2021-10-06 архивланды. 2021-10-06 тикшерелгән.
  18. ↑ Улица Скрябина в Казани. әлеге чыганактан 2021-10-06 архивланды. 2021-10-06 тикшерелгән.
  19. ↑ Физкультурная улица в Казани. әлеге чыганактан 2021-10-06 архивланды. 2021-10-06 тикшерелгән.
  20. ↑ Улица Фонвизина в Казани. әлеге чыганактан 2021-10-06 архивланды. 2021-10-06 тикшерелгән.
  21. ↑ Фруктовая улица в Казани. әлеге чыганактан 2021-10-06 архивланды. 2021-10-06 тикшерелгән.
  22. ↑ Черепичная улица в Казани. әлеге чыганактан 2021-10-06 архивланды. 2021-10-06 тикшерелгән.
  23. ↑ Шахтёрская улица в Казани. әлеге чыганактан 2021-10-06 архивланды. 2021-10-06 тикшерелгән.

Чыганаклар

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Сылтамалар

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Дальний_(Казан)&oldid=4219921