Barqutlar — Vikipediya

Barqutlar—Monqol dilli tayfa. Əsasən Daxili Monqolustanda və Çində yaşayırlar. Mədəniyyətcə Buryatlara və Xorçinlərə yaxındırlar.

Tarixi

IX—XIII əsrlərdə barqutlat Kurıkanları qovub, Baykal ətrafına yiyələndilər. XIII əsrdə onlar başqa tayfalarla bərabər Barqucin Tokumda ümummonqol dövlətinin tərkibinə daxil oldular. Barqutlar Çingiz xanın etibarından yararlanıb, bir çox vəzifələrə yiyələndilər. Temuçinin özəl qvardiyası olan keşikdə xeyli bu tayfanın üzvüləri vardı.^[1].

Etimologiyası

«Barqut» etnonimi birbaşa və yaxud bilavastə «barqu», «kənar» sözündən qaynaqlanır. Barqutların Baykal gölünün şərqində torpaqları vardı. Monqollar həmin sahəni Barqucin Tokum adlandırırdılar. Barqucin tokum — «kənar yer, sərhəd yurdu»,^[2], Və yaxud «barqu[tlar] torpağı» demək idi.^[3]

Bu ad Daxili Monqolustanda barqutlar (barqa), Turqut, ölət və özbəklərdə burut, noğaylarda burkıt, tuvalılarda purut ~ bürüt ~ bürgüt, qızıllarda, kaçinlərdə, saqaylarda буркыт, qırğızlarda barqı, evenklərdə branqat ~ braqat kimi səslənir.

Coğrafiyası

İstinadlar

↑ "Отчий край - История Баргузина". 2016-03-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-14.
↑ "СЕМЬ СОСЕН В УРОЧИЩЕ ЯАРИКТО". 2006-10-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-14.
↑ "Нанзатов Б. З. К этногенезу бурят по материалам этнонимии". 2010-11-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-14.

Xarici keçidlər

[1] "Отчий край - История Баргузина". 2016-03-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-14.

[2] "СЕМЬ СОСЕН В УРОЧИЩЕ ЯАРИКТО". 2006-10-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-14.

[3] "Нанзатов Б. З. К этногенезу бурят по материалам этнонимии". 2010-11-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-11-14.

[1]

[2]

[3]

Monqol tayfa və xalqları
Protomonqollar	Dunhu qrupu — Jujanlar \| Kidanlar (Xitaylar) \| Tatabılar \| Syanbilər (Muyunlar, Tabğaclar) \| Tufalar \| Tuyxunlar \| Sifular \| Uxuan \| Xi \| Şiveylər
Tarixi	Nirun-Monqollar qrupu — Barlaslar \| Borucigin \| Tayciutlar \| Çonoslar \| Besutlar Darlekin-Monqollar qrupu — Unqiratlar \| Olxonutlar \| Uryanxatlar başqaları — Barqutlar \| Cəlairlər \| Kereitlər \| Manqıtlar \| Merkitlər \| Naymanlar \| Oyratlar \| Tumatlar \| Onqutlar \| Tatarlar \| Xataginlər
Buryatlar	Əsas Buryatlar — Bulaqatlar \| Xonqodorlar \| Xorinslər \| Exiritlər \|\| etnoərazi qrupları — Agin \| Alar \| Balaqan \| Barquzin \| Verxolen \| Zakamen \| İdin \| Kudarin \| Kudin \| Aşağı udin \| Okin \| Olxon \| Onon \| Tunkin \| Selingin Barqutlar¹ \|\| xalxa/buryatlar — Sartullar \| Sonqollar \|\| buryatdilli qeyri-monqollar — Soyotlar
Şimal monqolları	Dariqanqa \| Xalxalar \| Xotoqoytlar \| Eljiginlər
Cənub monqolları	Avqa \| Avqanarlar \| Aoxinlər \| Aruxorçinlər \| Baarinlər¹ \| Qorloslar \| Darxanlar \| Calaytlar \| Carutlar¹ \| Durben-xuxetlər \| Durbetlər \| İx-myanqanlar \| Mataylar \| Mu-myanqatlar \| Naymanlar \| Onnyutlar¹ \| Ordosslar \| Sunnilər¹ \| Tumetlər¹ \| Uzumçinlər¹ \| Uratlar \| Xarçinlər¹ \| Xeşiqtenlər¹ \| Xorçinlər¹ \| Xuçitlər¹ \| Çaxarlar \| Çipçinlər
Qərb monqolları (Oyrotlar)	Bayatlar \| Buzavlar \| Dörbətlər¹ \| Zaxçinlər \| Kalmıklar \| Myanqatlar \| Ölətlər¹ \| Sart-Kalmaklar \| Soqvo-ariglər \| Turqutlar¹ \| Xoytlar \| Xoşutlar (Kukunor xoşutları / Deed monqol¹) \| Çoroslar oyrotdilli qeyri-monqollar — Darxatlar \| Uryanxayslar \| Xotonlar \| Saatanlar
Baoan \| Sarı uyğurlar \| Daurlar \| Dunsyanlar \| Sıçuan monqolları \| Moğollar \| Monqorlar \| Xamniqanlar
Katso / Yunnan monqolları¹ \| İrandillilər — Həzaralar \| Moğollar \| Çaroymaqlar (Cəmşidilər, Taymanilər, Teymurilər, Firuzkuhilər) ¹ bir hissəsi və ya bütünlüklə Çində yaşayan və "Çin monqolları" adı altında birləşdirilən etnoslar.