شهرستان الیگودرز - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

شهرستان الیگودرز
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	لرستان
مرکز شهرستان	الیگودرز
سایر شهرها	چمن سلطان، شول‌آباد، شاهپورآباد و تیتکان
بخش‌ها	مرکزی، بربرود شرقی، زز و ماهرو، بربرود غربی، ذلقی
سال تأسیس	۱۳۱۶ خورشیدی
اداره
فرماندار	ایمان خسروی
حوزهٔ انتخابیه	الیگودرز
مردم
جمعیت	۱۳۷٬۵۳۴ نفر (۱۳۹۵)
تراکم جمعیت	۲۶ نفر بر کیلومتر مربع
مذهب	شیعه
جغرافیای طبیعی
مساحت	۵٬۳۰۰ کیلومتر مربع
ارتفاع از سطح دریا	۲٬۰۲۲
آب‌وهوا
روزهای یخبندان سالانه	۱۲۰ روز
داده‌های دیگر
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۶۶
وبگاه	فرمانداری ویژه الیگودرز

شهرستان الیگودرز یکی از شهرستان‌های استان لرستان ایران است. مرکز این شهرستان، شهر الیگودرز است.

الیگودرز مادر اشترانکوه و سرزمین آبشار‌ها لقب دارد و بزرگ‌ترین دشت لاله‌های واژگون دنیا در این شهرستان واقع شده‌است.

مردم الیگودرز اغلب به گویش لری بختیاری صحبت می‌کنند و از شاخه چهارلنگ بختیاری هستند.

الیگودرز دارای یک پالایشگاه اتمی است که برای شناسایی نشدن آن،اسم آن را مدرسه نمونه اسکندری نام گذاری کرده اند.

^[۱]

این سرزمین سابقا جز اصلی ولایت سرزمین بختیاری بود که در دوره پهلوی اول سرزمین بختیاری منحل شده و سرزمین های آن میان استان های لرستان و اصفهان و خوزستان تقسیم شد.^[۲]

• طول و عرض جغرافیایی: ۴۹ درجه و ۴۲ دقیقه طول- ۳۳ درجه و۲۳ دقیقه عرض جغرافیایی
• ارتفاع از سطح دریا: ۲۰۲۲ متر
• طول راه‌های هم سنگ: ۳۳٫۵۴۶ کیلومتر
• راه فرعی شنی: ۱۴۷ کیلومتر
• راه فرعی آسفالته: ۱۱۹ کیلومتر
• راه آسفالته معمولی اصلی: ۵۲ کیلومتر
• حوزه آبریز: سر شاخه‌های دز
• طول رودخانه‌های شهرستان: ۶۰۰ کیلومتر
• قله‌های بلند: قالیکوه، اشترانکوه، مندیش کوه و تمندر
• خروجی آب سالانه از شهرستان:۶ میلیاردمتر مکعب
• زمین‌های دیم: ۱۵۰۰۰۰ هکتار
• زمین‌های آبی: ۲۵۰۰۰ هکتار
• متوسط جمعیت خانوار: ۵٬۵

شهرستان الیگودرز دارای ۵ بخش، ۱۲ دهستان و ۵ شهر به شرح زیر است:

پس از اجرای طرح انتقال آب که رسانه‌های ایران از آن با عنوان کلی «طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز» نام می‌برند. آب مصرفی (شرب، صنعتی، کشاورزی) شهر قم، وهمچنین بخشی از شهرهای خوانسار، گلپایگان، خمین و محلات می‌باشد.^[۳][۴][۵] به گفته فتاح وزیر وقت نیرو این آب یکی از بهترین آب‌های دنیا است.^[۶]

به دلیل مجاورت شهرستان الیگودرز با سرشاخه‌های دز شهرستان خمین انتقال آب به شهرهای خوانسار، گلپایگان، خمین، محلات و قم باعث پایین رفتن شدید سطح سفره‌های آب زیرزمینی و در نهایت خشک شدن چاه‌های آب این منطقه شده‌است. بیش از ۶۰ حلقه چاه خشک شده و ۱۷۱ حلقه از چاه‌های منطقه نیز در آستانه خشکیدن قرار دارند، اما تاکنون حقابه یی برای این روستاها در نظر گرفته نشده‌است.^[۷][۸]

• آبشار آب سفید الیگودرز
• آبشار چکان الیگودرز
• رستوران گردان بام الیگودرز
• آبشار برنجه الیگودرز
• دشت لاله‌های واژگون
• دامنه‌های اشترانکوه الیگودرز

الیگودرز به دلیل قرار گرفتن در مناطق کوهستانی و همچنین به دلیل برخوردار بودن از منابع آب بسیار و چشمه‌های فراوان موقعیت بسیار خوبی برای به وجود آمدن آبشارهای طبیعی است. در لرستان حدود ۱۱ آبشار مختلف وجود دارد که هر ساله در فصل‌های مختلف علاقه‌مندان بسیاری را به خود جذب می‌کنند. آبشار برنجه (تاف) با ارتفاع ۷۹۶ متر در ۲ کیلومتری غرب روستای پیر امام و همچنین در نزدیکی، روستاهای سرتنگ برزه و در بخش زز و ماهروی شهرستان الیگودرز مرتفع‌ترین آبشار آسیا و سیزدهمین آبشار مرتفع جهان است. همچنین آبشار آب سفید که در جنوب شرقی این استان و در دامنه کوه‌های زاگرس و در کنار کوه بلند قالی کوه در منطقه زلقی از شهرستان الیگودرز قرار گرفته‌است و دسترسی به آن با جاده از شهر الیگودرز امکان‌پذیر است. آب این آبشار از دل تونلی در دل یک کوه سنگی بیرون می‌آید. ارتفاع آبشار ۷۰ متر و عرض تاج آن در فصل پرآبی حدود ۸ متر می‌باشد. آبشار آب‌سفید معروف به عروس آبشارهای ایران می‌باشد.

• آبشار آب سفید
• آبشار چکان
  • آبشار تیندر
• آبشار لوچ
• آبشارهای دورک
• آبشار وارگ
• آبشار چونگ شنه
• آبشار تاف (برنجه)
• آبشار دره ماهی
• آبشار مبارک‌آباد

غار باستانی پشتکوه، کوه و سراب و غار تمندر، غار شاهرود، قبور تاریخی شاهرود، غار باستانی، دژهای هخامنشی و پل‌های باستانی، قلعه باجول و آبشارها و جنگل‌های دره دورک، امامزاده محمد بن حسن،^[۹] امامزاده‌های فرسش، امامزاده غیفر ابن علی دوزان، امامزاده پیر امام، قلعه مندیش، قلعه دختر تمند، قلعه بادباد، سد تاریخی بند دختر، روستای تاریخی شاپورآباد، سراب ماهیچال، گورستان تاریخی شیر سنگ‌ها در بزنوید، چشمه و سراب گایکان، آبشار وارگ، سراب شاه مکان، منطقه کیگوران، دشت لاله‌های واژگون روستای خلیل‌آباد (که بزرگ‌ترین و زیباترین دشت لاله واژگون در جهان است)، جنگل‌های بلوط زز و ماهرو، منطقه مور زرین، منطقه قلیان، کوه رباط، کوه مندیش، قالی کوه از جمله جای‌های دیدنی شهرستان الیگودرز است.

جنگل‌های دره دورک

تعدادی از واحدهای مهم صنعتی شهرستان الیگودرز عبارت‌اند از:

• کارخانه شیشه لرستان
• فولاد الیگودرز
• جهان خودرو
• شرکت عایق فوم گیلانی
• همارشتن
• آذین پنجره (درب و پنجره دو جداره UPVC)
• سیم‌برش
• استخراج سنگ‌های تزیینی ساختمانی از نوع چینی و کریستال
• سنگ‌دانه بندی
• پودر میکرونیزه از سنگ
• فرآوری کربنات کلسیم
• شرکت مقاوم فولاد الیگودرز
• شرکت سیناپلاست
• لاستیک سازی بارز الیگودرز
• کاغذ سازی الیگودرز
• شرکت حجیم پلاست
• محصولات غذایی حسینی

بخشی از تولیدات شهرستان عبارتند از غلات، حبوبات، برنج لبنیات دامی، عسل، ماهی قزل‌آلا، سیب زمینی، آرد، ماکارونی، ویفر و بیسکویت است. عسل الیگودرز از بهترین و طبیعی‌ترین عسلهای ایران و حتی جهان به‌شمار می‌رود، چنان‌که سوغات ناب این شهر نیز محسوب می‌شود. صنایع دستی آن شامل هنرهای سرامیکی، قالیبافی، منبت کاری، سیم بافی، معرق‌کاری، گلیم بافی و جاجیم بافی می‌شود.

• سد رودبار
• سد بختیاری
• سد لیرو
• سد زالکی
• سد خان آباد
• سد حوضیان
• سد ده جانی
• سد عالی محمود
• سد کزنار
• سد اردودر
• سد قشلاق الیگودرز
• سد دار سفید
• سد خمه بالا
• سد کندر
• سد گایکان
• سد چمن سلطان
• سد اسل شاه

شهرستان الیگودرز دارای بیشترین تراکم سنگ‌های تزئینی در استان لرستان است. سنگ‌های تزئینی در اطراف روستاهای اردودر، دوزان، عسگران الیگودرز، باد باد، قلعه عبدالرضا شهرک برناباد و شهر الیگودرز بیشترین تراکم را دارد همین معادن سنگ باعث به وجود آمدن کارخانه‌های فراوری سنگ زیادی در این شهرستان شده‌است.

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، جمعیت شهرستان الیگودرز برابر با ۱۳۷٬۵۳۴ نفر بوده‌است.^[۱۱]