ویکی‌پدیا:پرسش‌های رایج/مدارس - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

این صفحه سوالاتی را که معلمان، کتابداران و مدیران مدارس ممکن است دربارهٔ محتوای ویکی‌پدیا و استفاده از ویکی‌پدیا توسط دانش‌آموزان داشته باشند، مورد بررسی قرار می‌دهد. اگر در نظر دارید ویکی‌پدیا را به عنوان یک پروژه کلاسی اختصاص دهید، به ویکی‌پدیا:تکلیف دانشجویی مراجعه کنید.

میانبر:   وپ:پرمدارس#ویکی

کلمهٔ «ویکی» از اصطلاح «ویکی‌ویکی» مشتق شده‌است که در زبان هاوایی به معنای «سریع» است. ویکی یک وب‌سایت است که به افراد امکان می‌دهد محتوا را به آن اضافه یا در آن ویرایش کنند؛ برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ویکی، مقالهٔ ما در مورد ویکی‌ها را ببینید.

میانبر:   وپ:پرمدارس#اعتماد

قابل اعتماد بودن مقالات ویکی‌پدیا به منابع خارجی که مقالات بر آنها تکیه می‌کنند (مقالات به آنها ارجاع داده شدند) و همچنین توانایی ویرایشگران ویکی‌پدیا در درک صحیح این منابع و استفاده صحیح از آنها محدود می‌شود؛ بنابراین، مقالات ممکن است قابل اعتماد باشند یا نباشند و خوانندگان همیشه باید از قضاوت خود برای تشخیص این موضوع استفاده کنند. ویکی‌پدیا به سرعت در حال توسعه است، و ویرایشگران آن سعی می‌کنند تا به مرور زمان، قابلیت اعتماد آن را به عنوان یک منبع اطلاعات افزایش دهند.

دانش‌آموزان هرگز نباید از اطلاعات موجود در ویکی‌پدیا (یا هر دانش‌نامه آنلاین دیگر) برای اهداف علمی یا رسمی خود (مانند مقالات مدرسه) استفاده کنند تا زمانی که اطلاعات را بر اساس منابع خارجی تأیید و ارزیابی کنند. به همین دلیل، ویکی‌پدیا، مانند هر دانش‌نامه دیگر، یک نقطه شروع عالی برای تحقیق است، اما همیشه یک مکان پایانی عالی نیست.

امکان دارد یک مقاله خاص ویکی‌پدیا تبعیض‌آمیز، قدیمی یا اطلاعات غلط داشته باشد. این در مورد هر منبعی صحیح است. همیشه باید دقت کرد و اطلاعات مهم را دوباره چک کرد. به‌طور کلی، مقالات محبوب ویکی‌پدیا دقیق‌تر از آن‌هایی هستند که کمترین ترافیک را دریافت می‌کنند، زیرا آن‌ها بیشتر خوانده می‌شوند و بنابراین هر گونه اشتباه، به به سرعت اصلاح می‌شوند.

میانبر:   وپ:پرمدارس#غلط

اغلب مکانیسم‌های کنترل محتوای ویکی‌پدیا واکنشی است و نه پیشگیرانه. هر کسی می‌تواند تقریباً به هر صفحه‌ای بروید و اطلاعات را به شکل غلط یا گمراه‌کننده تغییر دهد. اگرچه اکثر ویرایش‌ها تلاش دارند تا دانشنامه را بهبود دهند، ولی ویرایش‌های خرابکاری نیز رخ می‌دهد. خوشبختانه، این خطاهای عمدی معمولاً به مدت طولانی باقی نمی‌مانند. صدها ویرایشگر ویکی‌پدیا، ویرایش‌ها را به صورت زنده رصد و نظارت می‌کنند (به ویژه برای مقالات مهم یا مورد اختلاف) و بسرعت بیشتر ویرایش‌های نامناسب را خنثی‌سازی می‌کنند. بسیاری از مقالات در فهرست‌های پیگیری شخصی یک یا چند ویراستار هستند (و مقالات اصلی توسط صدها ویراستار نظارت می‌شوند) و این یک لایه دوم از کنترل محتوا را فراهم می‌کند. اعضای بسیار زیادی از ویکی‌پدیا به‌طور مداوم مقالات را تحلیل و بهبود می‌بخشند و خرابکاری‌هایی را که پیدا می‌شوند بازگردانی می‌کنند. اگر یک کاربر حتی یک آمار یا تاریخ را بدون ارجاع به منابع معتبر تغییر دهد، توسط گشت‌زنان و ویرایشگران ویکی خنثی‌سازی می‌شود. اگر یک فرد پس از اخطار، به خرابکاری ادامه دهد، ممکن است از ویرایش بیشتر (به صورت زماندار یا دائمی) محروم و قطع دسترسی شود. ویکی‌پدیا برخلاف منابع چاپی، تاریخچه کامل هر تغییر در هر مقاله را نگه می‌دارد و تاریخچهٔ هیچ ویرایشی هرگز از بین نمی‌رود. برای اطلاعات بیشتر به راهنما:تاریخچه صفحه مراجعه کنید. اما با همهٔ این‌ها، ویکی‌پدیا کامل و دقیق نیست. ممکن است یک فرد بد شانس به یک صفحه برسد که لحظاتی پیش مورد خرابکاری واقع شده و قبل از اصلاح شدن آن باشد. در گذشته مواردی بوده که خرابکاری‌ها ماه‌ها پس از وقوع هنوز هم باقی مانده‌است. به همین دلیل است که خوانندگان باید ویکی‌پدیا را با منابع خارجی آن مقایسه نمایند. اگر قسمتی از متن خرابکاری بدون اصلاح را پیدا کردید، می‌توانید خودتان آن را اصلاح کنید.

میانبر:   وپ:پرمدارس#امن

ویکی‌پدیا مشکلات امنیتی مشابه محیط‌های آزاد دیگر دارد. مشارکت در ویکی‌پدیا برای کودکان نیازمند دانستن اصول اصلی امنیتی اینترنت است. کودکان برای ارتباط و تعامل با بزرگسالان ناشناس باید اصول امنیتی اینترنت را بدانند. نظارت والدین یا معلمان همانند هر محیط آنلاین دیگر بسیار مهم است. قوانین معمول امنیت اینترنت باید رعایت شود: اطلاعات شخصی را منتشر نکنید، قرار ملاقات با فردی که در ویکی‌پدیا ملاقات کرده‌اید نگذارید و اگر کسی شما را تشویق به این کار کرد، بلافاصله به یک بزرگسال مسئول اطلاع دهید. به هر حال، ویکی‌پدیا یک پروژه دانشنامه‌ای است، نه یک محیط اجتماعی برای دوست یابی و گفتگو. ویکی‌پدیا این مزیت را دارد که بیشتر ارتباطات به صورت علنی، عمومی و قابل بررسی انجام می‌شود (حتی پیام‌های صفحه گفتگوی شخصی توسط هر کسی قابل مشاهده است). اما توجه داشته باشید که بر خلاف برخی از سایت‌های مربوط به کودکان، ویکی‌پدیا کارمندی برای نظارت بر صفحه‌های بحث ندارد یا نظرات نامناسب را حذف نمی‌کند؛ فقط مدیران داوطلب، کسانی که قوانین ادب را زیر پا می‌گذارند را از جمع بیرون و قطع دسترسی خواهند کرد، اما بحث‌ها دربارهٔ موضوعات بزرگسالانه را سانسور نخواهند کرد. ویکی‌پدیا سیاستی در مورد حفاظت از کودکان دارد و ویرایشگرانی را که خطری برای کودکان ایجاد کنند را قطع دسترسی خواهد کرد. با این حال، کودکان و والدین باید بدانند که ویکی‌پدیا هیچ اطلاعاتی دربارهٔ ویرایشگران خود (بجز ویرایشهای آنها در ویکی) را جمع‌آوری نمی‌کند و بیشتر ویرایشگران ناشناس هستند. ویکی‌پدیا سانسور نمی‌کند. برخی مقالات حاوی اطلاعاتی در مورد مسائلی مانند دستگاه‌های جنسی، مسائل نژادی، مسائل سیاسی و مذهبی، جنبش‌ها، روش‌های تروریسم، داروها، خشونت و عمل‌های جنسی (از جمله تصاویر برهنه) است. مقالاتی در مورد مسائل تولید مثل، ممکن است شامل تصاویر آناتومیکی و گرافیکی از اعضای تناسلی باشند که برخی فرهنگ‌ها ممکن است آنها را مناسب برای کودکان ندانند. با این حال، ویکی‌پدیا قابل تنظیم است تا این تصاویر را در صورت تمایل مخفی کند.

میانبر:   وپ:پرمدارس#آزاد

رسانه آزاد (همچنین «اطلاعات آزاد») نوعی از اطلاعات است که می‌تواند توسط هر کسی استفاده ویا تغییر کند. مفهوم آزادی در رایانشپ زمانی که ریچارد استالمن در سال ۱۹۸۵ اعلامیه GNU را منتشر کرد، مفهوم جدیدی پیدا کرد. مدیاویکی یک بسته نرم‌افزاری آزاد است که یک دانشنامه آزاد را تولید کرده‌است. مجموعه‌های آزاد معمولاً منابع پشتیبانی دارند، بنابراین اگر یک توسعه‌دهنده به‌طور اتفاقی به کدها یا محتوا را آسیب بزند، می‌توان به راحتی به یک نسخه قبلی و پایدار بازگشت.

میانبر:   وپ:پرمدارس#چرا

تعدادی از نظرسنجی‌ها پاسخ‌های قابل معتبری برای اینکه چرا مردم در پروژه‌های رایگان مانند ویکی‌پدیا مشارکت می‌کنند، ارائه داده‌اند. اغلب نوعی علاقه عمومی یا روحیه اجتماعی بخشی از انگیزه مشارکت کنندگان است. پروژه‌های رایگان فرصتی برای مشارکت در چیزی که ارزش دائمی دارد و همچنان ادامه خواهد داشت، ارائه می‌دهند. انتشار رایگان به نویسندگان و توسعه دهندگان نرم‌افزار اجازه می‌دهد تا مهارت‌های خود را خارج از محیط تجاری به کار ببندند. نویسندگان و ویراستاران گاهی به عنوان یک سرگرمی یا یک تجربه یادگیری در این پروژه‌ها مشارکت می‌کنند که می‌تواند منجر به کسب تجربه در محیط‌های غیر کاری شود.

میانبر:   وپ:پرمدارس#یادگیری

احتمالاً بیشتر جوانان در فعالیت‌ها و محیط‌های آنلاین شرکت خواهند کرد. شرکت جوانان در ویکی‌پدیا فرصتی است تا معلمان بتوانند درک آن‌ها از ایمنی آنلاین را بررسی کنند و به آن‌ها روش‌های مناسب آموزش دهند. معلمان می‌توانند از ویکی‌پدیا به عنوان یک روش برای آموزش سلسله مراتب اعتبارسنجی منابع و انجام تحقیقات در اینترنت استفاده کنند. ویکی‌پدیا فرصتی برای معلمان است تا در مورد مفهوم اطلاعات آزاد و آزادی بحث کنند. ویکی‌پدیا فرصتی است برای شرکت در یک جامعه باز که اصولاً بر احترام متقابل و همکاری استوار است. ویرایش در ویکی‌پدیا فرصتی است برای یادگیری شرکت در فرآیندهای ویرایشی گروهی. ویکی‌پدیا فرصتی آماده برای تحقیق، ترکیب و انتشار مقالات برای جوانان است. برای جوانانی که میوانند تصاویری گرافیکی تولید کنند یا به عکس‌برداری علاقه دارند، انتخاب و تولید تصویر فرصتی برای یادگیری آنچه که بازار از یک هنرمند می‌خواهد است. دانش‌آموزانی که در فعالیت‌های ویرایشی گروهی در ویکی‌پدیا شرکت می‌کنند، تجربه‌ای در شناسایی و حذف تعصبات خود در نوشتن دارند.

می‌توانید از صفحه وپ:خودآموز و وپ:آشنایی با دانشنامه شروع کنید. همچنین سوالاتی که در این راه برای شما پیش می‌آید را در وپ:درخواست راهنمایی بپرسید.