Stadler FLIRT

Stadler FLIRT
SBB 523 001-6 in januari 2006 als S1 te Zug (CH)
Aantal	zie tekst
Fabrikant	Stadler Rail werk Bussnang, werk Altenrhein, werk Berlin-Pankow en werk Siedlce (Polen)
In dienst	sinds 2004
Portaal    Verkeer & Vervoer

De Stadler FLIRT is een elektrisch, lichtgewicht treinstel van de Zwitserse firma Stadler Rail. Volgens de Duitse uitleg van Stadler was het een acroniem voor Flinker Leichter Innovativer Regionaltriebzug, volgens de Engelse stond het voor Fast Light Innovative Regional Train. Vanwege de ontwikkelingen aan het treintype is dit aangepast naar de Duitse Flinker Leichter Intercity- und Regional-Triebzug", of het Engelse Fast Light Intercity- and Regional-Train.

Kenmerken van de FLIRT zijn het snelle optrekken, de grote remkracht en het lage gewicht. De eerste versie kreeg een maximumsnelheid van 160 km/h.

De FLIRT is modulair, waardoor hij makkelijk aan te passen is aan de eisen en wensen van de klant. De aanpasbaarheid komt tot uiting in de maximumsnelheid (120 tot 200 km/h), de lengte (twee tot zes rijtuigen), de vloerhoogte (55 of 76 cm) en de voeding van de bovenleiding (25 kV/50 Hz en 15 kV/16,7 Hz wisselspanning, 3 kV en 1,5 kV gelijkspanning). De uiteinden van de rijtuigen rusten op jacobsdraaistellen, waardoor brede rijtuigovergangen mogelijk zijn. De aandrijving maakt gebruik van IGBT, die zich in de draaistellen van de kopbakken bevindt. Bij langere treinstellen en treinstellen met een hogere maximumsnelheid kan daarnaast een extra motor geplaatst worden in een draaistel in het midden van de trein.

Stadler ontwikkelde de FLIRT voor een aanbesteding voor nieuwe regionale treinen van de Zwitserse SBB, die deze wilde gebruiken op S-Bahn-netwerken rond Zug en Basel. Hiermee won Stadler het van concurrent Bombardier, die een nieuwe variant aanbood van treinstellen die dit bedrijf al eerder voor dit doel aan de BLS leverde. Dit was het NiNa-ontwerp, van Niederflur-Nahverkehrszug, ofwel lagevloertrein voor lokaal verkeer, en door de BLS aangeduid als de RABe 525.^[1] De eerste treinstellen zijn in 2004 geleverd.

De grote mate van modulariteit maakte het treintype populair bij verschillende spoorwegmaatschappijen in Europa, waardoor de trein op veel plaatsen te zien is op het Europese spoorwegnet. Op 22 november 2011 maakte Stadler Rail bekend dat met de order voor de bouw van acht 6-delige Flirt-treinstellen voor de Societá Automobilistica Dolomiti AG (SAD) er in totaal 707 treinen zijn verkocht.^[2]

Sinds 2013 worden Flirt-treinen geleverd met een nieuw ontwerp, dat bekendstaat als Flirt 3. Dit ontwerp was nodig, nadat de Europese Commissie nieuwe regels had opgesteld voor de botsveiligheid van treinen, de EN 15227-norm.^[3]

De WINK – afkorting voor Wandelbarer, Innovativer Nahverkehrs-Kurzzug. De kracht van deze oplossing ligt in de grote flexibiliteit van de aandrijving: DMU met diesel, DMU met HVO, BMU als diesel met accu’s, elektrisch met accu of zelfs brandstofcellen zijn mogelijk.

De nieuwe treinen voor Arriva Nederland zijn in een eerste fase ontworpen als bi-modale tweedelige treinstellen. Ze worden aangedreven door een Deutz-dieselmotor aangedreven door gehydrogeneerde plantaardige olie (HVO) en hebben ook batterijen om de remenergie op te slaan. Door de opgeslagen energie in de accu's kunnen de dieselmotoren in de stations worden uitgeschakeld met een langere levensduur.

Zie Arriva WINK voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Series	Afbeelding	Vervoerder	In dienst gesteld	Aantal	Aantal rijtuigen	Aandrijving	Inzet	Opmerkingen
NS FLIRT		Nederlandse Spoorwegen	2016-2017	58	3 en 4	1500 volt gelijkspanning	Hoofdrailnet, voornamelijk in Zuidoost-Nederland.
NS R-net FLIRT		Nederlandse Spoorwegen	2016	6	2	1500 volt gelijkspanning	Spoorlijn Gouda - Alphen aan den Rijn	In huisstijl van R-net.
Arriva FLIRT		Arriva	2016	15	2	1500 volt gelijkspanning	Limburg
			-	13	3	1500 volt gelijkspanning	Limburg	In dienst na elektrificatie Maaslijn
			2017-2020	8	3	1500 volt gelijkspanning, 3000 volt gelijkspanning, 15 kV 16,7 Hz wisselspanning	Limburg + verbinding Maastricht – Aken en later ook Maastricht – Luik (drielandentrein)	Voorbereid voor inzet op de treindienst Maastricht – Luik.
Arriva WINK		Arriva	2020	18	2	Hybride diesel-elektrisch / batterijen / 1500 volt gelijkspanning[4]	De Noordelijke Nevenlijnen
Keolis Nederland FLIRT		Keolis	2017	16	3 en 4	1500 volt gelijkspanning	Blauwnet (Zwolle – Enschede en Zwolle – Kampen)
Connexxion FLIRT		Connexxion	2018	2	3	1500 volt gelijkspanning	Valleilijn	Overgenomen door Keolis

De treinstellen van het type FLIRT zijn geleverd in de volgende landen:

Series	Afbeelding	Vervoerder	In dienst gesteld	Aantal	Aantal rijtuigen	Aandrijving	Opmerkingen
SNTF 541		SNTF	2008-2009	64	4	25 kV 50 Hz	Inzet op voorstadstreinen rond Algiers

Het treinstel kan overal in Duitsland gezien worden.

Series	Afbeelding	Vervoerder	In dienst gesteld	Aantal	Aantal rijtuigen	Aandrijving	Opmerkingen
ET 22		Abellio Rail	2007	8	2	15 kV 16,7 Hz	Inzet in Noordrijn-Westfalen
ET 23		Abellio Rail	2007	9	3	15 kV 16,7 Hz	Inzet in Noordrijn-Westfalen
ET 25 (2201-2213)		VIAS GmbH	2016	13	5	15 kV 16,7 Hz	Naar het Flirt 3-design Inzet in Noordrijn-Westfalen. Ex-Abellio
ET 25 (2301-2307)		VIAS GmbH	2017	7	5	15 kV 16,7 Hz 25 kV 50 Hz 1500 V gelijkspanning	Naar het Flirt 3-design Inzet op de treindienst Arnhem – Düsseldorf. Ex-Abellio
ET 25		VIAS GmbH	2019	29	5	15 kV 16,7 Hz	Naar het Flirt 3-design Inzet in S-Bahn Rijn-Ruhr. Ex-Abellio
Baureihe 427		BLB	2009	5	3	15 kV 16,7 Hz
Baureihe 427		cantus	2006	14	3	15 kV 16,7 Hz
Baureihe 428		cantus	2006	6	4	15 kV 16,7 Hz
Baureihe 429		DB Regio	2007	5	5	15 kV 16,7 Hz	Inzet in Mecklenburg-Voor-Pommeren op lijnen rond Rostock en Stralsund
Baureihe 1428		DB Regio AG Haard-Achse (NRW)[5]	2014	14	4	15 kV 16,7 Hz	Naar het Flirt 3-design Inzet op de Haard-as in Noordrijn-Westfalen
Baureihe 1429		DB Regio AG Rheinland-Pfalz[6]	2014	28	5	15 kV 16,7 Hz	Naar het Flirt 3-design Inzet in Rijnland-Palts
Baureihe 428		Eurobahn	2007	25	4	15 kV 16,7 Hz
Baureihe 428		Eurobahn	2009	4	4	15 kV 16,7 Hz	Enkele stellen in de Rhein-Ruhr-Express huisstijl
Baureihe 429		Eurobahn	2009	14	5	15 kV 16,7 Hz	Enkele stellen in de Rhein-Ruhr-Express huisstijl
Flirt 3		Go Ahead Verkehrsgesellschaft Deutschland GmbH	2019	11 en 15	3 en 5	15 kV 16,7 Hz	Stuttgarter Net 1, lot 2 (Rems – Fils)
Flirt 3		Go Ahead Verkehrsgesellschaft Deutschland GmbH	2019	9 en 10	4 en 6	15 kV 16,7 Hz	Stuttgarter Net 1, lot 3 (Franken – Enz)
Baureihe 427		Hessische Landesbahn GmbH (HLB)	2010-2014	7	3	15 kV 16,7 Hz
Baureihe 429		Hessische Landesbahn GmbH (HLB)	2010	6	5	15 kV 16,7 Hz
Flirt 3 ET 4.01-08		Keolis	2017	8	5	1500 volt / 3000 volt = en 15 kV / 25 kV ~~	Inzet Hengelo – Bielefeld
Baureihe 1429 Baureihe 1430		Nordbahn Eisenbahngesellschaft (NBE) Schleswig-Holstein: Netz Mitte Los B [7][8]	2014	15	5-6	15 kV 16,7 Hz	Naar het Flirt 3-design
RABe 521		SBB GmbH	2006	9	4	15 kV 16,7 Hz	Voor 2011 bekend als RABe 526 Inzet op de enkele lijnen van de Regio S-Bahn Basel
ET 300		VIAS GmbH	2010	5	3	15 kV 16,7 Hz
ET 400		VIAS GmbH	2010	14	4	15 kV 16,7 Hz
ET 301		MERIDIAN	2013	28	6	15 kV 16,7 Hz	Naar het Flirt 3-design
ET 351		MERIDIAN	2013	7	3	15 kV 16,7 Hz	Naar het Flirt 3-design
ET 3		Westfalenbahn	2007	14	3	15 kV 16,7 Hz	Teutoburgerwaldnetz per 10 december 2017 naar Keolis
ET 5		Westfalenbahn	2007	5	5	15 kV 16,7 Hz	Teutoburgerwaldnetz per 10 december 2017 naar Keolis
ET 4		Westfalenbahn	2015	15	4	15 kV 16,7 Hz	Flirt 3-design Inzet: Emslandstrecke

Series	Afbeelding	Vervoerder	In dienst gesteld	Aantal	Aantal rijtuigen	Aandrijving	Opmerkingen
2200 2300 2400		Elron (ER)	2013-2014	20	2, 3 en 4[9]	Dieselelektrisch	Breedspoor
1300 1400		Elron (ER)	2013-2014	18	3-4[10]	3000 V Gelijkspanning	Breedspoor

Series	Afbeelding	Vervoerder	In dienst gesteld	Aantal	Aantal rijtuigen	Aandrijving	Opmerkingen
VR Sm5		Junakalusto Oy	2009, 2012, 2014	41	4	25 kV 50 Hz	Breedspoor

Series	Afbeelding	Vervoerder	In dienst gesteld	Aantal	Aantal rijtuigen	Aandrijving	Opmerkingen
MÁV 5341		Magyar Államvasutak (MÁV)	2007, 2009/2010, 2014/2015, 2015/2016	123	4	25 kV 50 Hz
GySEV 6341		Győr-Sopron-Ebenfurti Vasút (GySEV)	2014-2015	10	4	25 kV 50 Hz

Series	Afbeelding	Vervoerder	In dienst gesteld	Aantal	Aantal rijtuigen	Aandrijving	Opmerkingen
ETR 350		FER	2011-2013	32	5	3000 volt gelijkspanning	De draaistellen zijn door AnsaldoBreda vervaardigd.
ETR 155		SAD	2008	4	4	15 kV 16,7 Hz 3000 volt gelijkspanning
ETR 170		SAD	2008	4	6	15 kV 16,7 Hz 3000 volt gelijkspanning
ETR 340		ST	2009, 2011	22	4-6	3000 volt gelijkspanning	De draaistellen zijn door AnsaldoBreda vervaardigd
ETR 330		Ferrovie del Gargano (FdG)	2009-2012	10	3-4	3000 volt gelijkspanning
ETR 340		Ferrotramviaria (FT)	2009, 2010	4	4	3000 volt gelijkspanning
ETR xxx		Region Aostatal	2016	3	5	Dieselelektrisch en 3000 volt gelijkspanning	Naar het Flirt 3-design

Series	Afbeelding	Vervoerder	In dienst gesteld	Aantal	Aantal rijtuigen	Aandrijving	Opmerkingen
BM 74		Vy	2011-2012, 2014	37 (1 gesloopt)	5	15 kV 16,7 Hz	Met afwijkend design
BM 75		Vy	2010-2015 2016-2018	70 26[11]	5	15 kV 16,7 Hz	Met afwijkend design
BM 76		SJ Nord	2020-2022	14	5 (met powerpack in het midden)	15 kV 16,7 Hz	Met afwijkend design

Series	Afbeelding	Vervoerder	In dienst gesteld	Aantal	Aantal rijtuigen	Aandrijving	Opmerkingen
		УЗ(UZ)	2011-2012, 2014	1, meer verwacht [12]	4	3kV= & 25 kV~	Met afwijkend design

Series	Afbeelding	Vervoerder	In dienst gesteld	Aantal	Aantal rijtuigen	Aandrijving	Opmerkingen
PKP EN 75		PKP	2008	4	4	3000 volt gelijkspanning
KM ER 75		KM	2008	10	4	3000 volt gelijkspanning
ŁKA EN 75		ŁKA	2015	20	2	3000 volt gelijkspanning	Naar Flirt 3-design
PKP ED 160		PKP Intercity	2015[13]	20[14]	8	3000 volt gelijkspanning	Naar Flirt 3-design

Series	Afbeelding	Vervoerder	In dienst gesteld	Aantal	Aantal rijtuigen	Aandrijving	Opmerkingen
ŽS 413		Železnice Srbije (ŽS)	2014	21	4	25 kV 50 Hz	Naar Flirt 3-design

Series	Afbeelding	Vervoerder	In dienst gesteld	Aantal	Aantal rijtuigen	Aandrijving	Opmerkingen
LEO Express		LEO Express	2012	5	5	3000 volt gelijkspanning	Inzet op de trajecten * Praag – Ostrava * Praag – Staré Město

Series	Afbeelding	Vervoerder	In dienst gesteld	Aantal	Aantal rijtuigen	Aandrijving	Opmerkingen
Class 745, 755		Greater Anglia[15]	2019	24	10	25 kV 50 Hz elektrisch
				24 14	4 3	Hybrid 25 kV 50 Hz met Dieselelektrisch

Series	Afbeelding	Vervoerder	In dienst gesteld	Aantal	Aantal rijtuigen	Aandrijving	Opmerkingen
Flirt 3		Fort Worth Transportation Authority (TEX Rail)	2017-2018	8	4	Dieselelektrisch[16]
Flirt 3		San Bernardino County Transportation Authority	2021	3	2	Dieselelektrisch[17]

Series	Afbeelding	Vervoerder	In dienst gesteld	Aantal	Aantal rijtuigen	Aandrijving	Opmerkingen
EPg		Belaroeskaja Tsjyhoenka (BCh) of (BC)	2011-2012	10	4	25 kV 50 Hz	Breedspoor

Series	Afbeelding	Vervoerder	In dienst gesteld	Aantal	Aantal rijtuigen	Aandrijving	Opmerkingen
X 74		MTR	2015	6	5	15 kV 16,7 Hz	Afgeleid van BM 74 Inzet op het traject Stockholm – Göteborg

Series	Afbeelding	Vervoerder	In dienst gesteld	Aantal	Aantal rijtuigen	Aandrijving	Opmerkingen
RABe 528 FLIRT-3 BLS MIKA		BLS	2021-2026	58	6	15 kV 16,7 Hz	30 voor Regio Express-Verkehr en 28 voor S-Bahn Bern[18]Tevens inzet op IR 66 Bern–Neuchâtel–La Chaux-de-Fonds
RABe 521		SBB	2004-2006	30[19]	4	15 kV 16,7 Hz	Inzet op S-Bahn rond Basel en Zug
RABe 522		SBB	2011-2012 2017-2019	14[19] 23[20]	4	15 kV 16,7 Hz, 25 kV 50 Hz	FLIRT France
RABe 523		SBB	2004-2005 2009-2010 2007-2009 2012-2017 2017	12 19 12* 30 4[19]	4	15 kV 16,7 Hz	*12 stellen hernummerd uit de serie RABe 522, deze stellen zijn ook geschikt voor 25 kV 50 Hz
RABe 523.1 FLIRT-3		SBB	2021	14	4	15 kV 16,7 Hz	Voor diensten in de RER-net in kanton Vaud, omgeving Lausanne, Montreux en Vevey, Tijdelijk ook inzet van enkele treinstellen in kanton Ticino op treinen die niet verder dan Chiasso gaan.
RABe 524.0		Treni Regionali Ticino Lombardia (TILO)[21]	2007, 2013-2014	23	4	15 kV 16,7 Hz 3000 volt gelijkspanning	Inzet in Ticino en op de verbindingen Ticino – Milaan
RABe 524.1		Treni Regionali Ticino Lombardia (TILO)	2010-2011 2014	11 6 [19]	6	15 kV 16,7 Hz 3000 volt gelijkspanning	Inzet in Ticino en op de verbindingen Ticino – Milaan
RABe 524.3 FLIRT-3		Treni Regionali Ticino Lombardia (TILO)	2020	14	6	15 kV 16,7 Hz 3000 volt gelijkspanning	Inzet in Ticino en op de verbindingen Ticino – Milaan
RABe 526		SOB	2007-2008, 2012-2013 2019-2021	23 10	4 4	15 kV 16,7 Hz	FLIRT 1-2 design voor s-bahn FLIRT-3 design met vernieuwde kop. Versterking van SOB TRAVERSO diensten en voor S-bahn diensten
RABe 526.1 FLIRT-3		SOB	2019 2020 2021	6 11 7	8	15 kV 16,7 Hz	SOB TRAVERSO inzetgebied: Luzern-Arth Goldau-Pfäffikon-Herisau-St. Gallen(VorAlpenExpress), Bern-Zürich-Thalwil-Pfäffikon-Chur(IR 35, Aare Linth) en Basel-Luzern/Zürich-Arth Goldau-Erstfeld-Airolo-Bellinzona-Locarno(IR 26/IR 46, Treno Gottardo)
RABe 527		TRN	2007, 2010	3	4	15 kV 16,7 Hz
RABe 527		TPF	2011-2012	8	4	15 kV 16,7 Hz

• KISS, de dubbeldeksvariant van de FLIRT
• Regio-Shuttle, een andere door Stadler geproduceerde lighttrain.

• (en) (de) Officiële website van Stadler Rail

Zie de categorie Stadler Flirt van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.