Saphir (trein)

Saphir
VT 11.5, 1959
VT 11.5, 1959
Soort

FT (1954–57)/ Trans Europ Express (TEE) (1957–79)/ InterCity (IC) (1979–87)

Land(en) Vlag van België België /

Vlag van Duitsland Duitsland

Eerste rit 23 mei 1954
Laatste rit 30 mei 1987
Spoorwegmaatschappij(en)
Voormalige Deutsche Bundesbahn
Treindienst
Startpunt Oostende
Eindpunt Dortmund
Technische gegevens
Spoorwijdte 1435 mm
Elektrificatie 3000 V = / 15 kV 16 2/3 Hz
Routekaart
TEE Saphir (rood) en TEE Rhein Main (blauw) in het TEE net van 1957
TEE Saphir (rood) en TEE Rhein Main (blauw) in het TEE net van 1957
Portaal  Portaalicoon   Verkeer & Vervoer

De Saphir was een Europese internationale trein voor de verbinding Dortmund - Oostende. De naam Saphir (safier) verwijst naar de in België gevestigde edelsteenindustrie.

In 1954 is de Saphir in dienst gekomen als boottrein in aansluiting op de veerboot tussen Dover en Oostende voor de verbinding tussen Londen en het Ruhrgebied. Het was de opvolger van de Ostende-Köln Pullman Express, die tussen 1929 en 1940 deze verbinding verzorgde. De Saphir werd gereden met een VT08 van de Deutsche Bundesbahn met treinnummers F74 en F75.

Trans Europ Express

[bewerken | brontekst bewerken]

Op 2 juni 1957 werd de Saphir in het TEE-net opgenomen. Het was de voortzetting van de bestaande boottrein die in Oostende aansloot op de boot naar Engeland en werd de eerste weken ook nog steeds gereden met een VT 08 voorzien van een TEE-logo. Na een wijziging van de route werd tussen Frankfurt en Keulen gekoppeld gereden met TEE Rhein-Main. De twee VT 11.5 treinstellen werden in Keulen gesplitst of gekoppeld. Vanaf de zomerdienst 1959 reden de treinen weer apart.

Rollend materieel

[bewerken | brontekst bewerken]

Na afloop van de inzet van de VT 08 was de Saphir op 15 juli 1957 de eerste Duitse TEE die verzorgd werd door VT 11.5 treinstellen van de DB. De inzet van de dieseltreinstellen werd beëindigd op 26 september 1971 toen werd overgeschakeld op getrokken treinen met elektrische tractie.

In Duitsland werd de trein getrokken door de series 110 en 112 en later de serie 103, in België werd de reeks 18 als trekkracht ingezet.

Als rijtuigen werden de vervolgseries van de Rheingold gebruikt en voor de restauratie zelfs de WRm-131, die waren vrijgekomen door de vernieuwing van de restauratierijtuigen in de TEE Rheingold

Route en dienstregeling

[bewerken | brontekst bewerken]

De TEE Saphir startte op 2 juni 1957 onder de treinnummers TEE 74 en TEE 75. De dienstregeling kende aanvankelijk een stop in Herbesthal in maar één richting, pas vanaf 31 mei 1959 werd in beide richtingen gestopt.

TEE 75 land station km TEE 74
08:15 Vlag van Duitsland Duitsland Dortmund 0 21:52
08:28 Vlag van Duitsland Duitsland Bochum 18 21:37
08:43 Vlag van Duitsland Duitsland Essen 34 21:24
08:59 Vlag van Duitsland Duitsland Duisburg 54 21:08
09:17 Vlag van Duitsland Duitsland Düsseldorf 77 20:50
09:52 Vlag van Duitsland Duitsland Keulen 117 20:18
10:39 Vlag van Duitsland Duitsland Aken 187 19:31
**:** Vlag van België België Herbesthal 203 19:16
11:09 Vlag van België België Verviers 217 19:04
11:34 Vlag van België België Luik 242 18:43
12:38 Vlag van België België Brussel Noord 342 17:29
12:46 Vlag van België België Brussel Zuid 348 17:22
13:18 Vlag van België België Gent 401 16:50
13:43 Vlag van België België Brugge 441 16:26
13:59 Vlag van België België Oostende 464 16:10

De route in Duitsland werd al op 1 juni 1958 gewijzigd in Frankfurt - Mainz - Koblenz - Bonn - Keulen - Aken. Hierbij zijn ook de treinnummers gewijzigd, TEE 75 werd TEE 19 en TEE 74 werd TEE 20. Vanaf 31 mei 1959 werd de stop in Mainz vervangen door een stop in Wiesbaden en werd in Herbesthal in beide richtingen gestopt. Op 27 mei 1962 vervielen de stops in Verviers en Herbesthal voor de treinen richting Duitsland. Op 22 mei 1966 is het Belgische traject ingekort tot Brussel-Zuid en daarbij verviel Herbesthal definitief, de trein stopte weer wel in beide richtingen te Verviers. De Europese treinnummering van 23 mei 1971 leidde ook voor de Saphir tot een wijziging en wel zo dat de treinnummers met één werden verhoogd. Op 26 september 1971 is het Duitse eindpunt verplaatst naar Neurenberg en reed de Saphir richting Frankfurt via Mainz en richting Brussel via Wiesbaden.

TEE 21 land station km TEE 20
18:07 Vlag van België België Brussel Zuid 0 13:28
18:16 Vlag van België België Brussel Noord 6 13:20
19:19 Vlag van België België Luik 106 12:26
19:37 Vlag van België België Verviers 131 12:08
20:05 Vlag van Duitsland Duitsland Aken 161 11:46
20:55 Vlag van Duitsland Duitsland Keulen 231 10:53
21:22 Vlag van Duitsland Duitsland Bonn 264 10:32
21:58 Vlag van Duitsland Duitsland Koblenz 324 09:58
Vlag van Duitsland Duitsland Wiesbaden 422 09:00
22:49 Vlag van Duitsland Duitsland Mainz 425
23:14 Vlag van Duitsland Duitsland Frankfurt am Main 463 08:22
* Vlag van Duitsland Duitsland Würzburg 599 07:04
* Vlag van Duitsland Duitsland Neurenberg 701 06:06

Neurenberg was alleen startpunt richting België, in de andere richting was Frankfurt het laatste station. Vanaf 1 juni 1975 werd ook gestopt in Brussel Centraal. Op 28 mei 1978 is de verlenging tot Neurenberg ongedaan gemaakt en op 27 mei 1979 is de exploitatie voortgezet als Intercity (IC 128/129) met twee klassen, nu met Würzburg en Neurenberg in beide richtingen.