Ćmawiec ciemny – Wikipedia, wolna encyklopedia
Maladera holosericea | |||||
(Scopli, 1772) | |||||
Systematyka | |||||
Domena | |||||
---|---|---|---|---|---|
Królestwo | |||||
Typ | |||||
Gromada | |||||
Rząd | |||||
Podrząd | |||||
Nadrodzina | |||||
Rodzina | |||||
Podrodzina | |||||
Plemię | |||||
Rodzaj | |||||
Podrodzaj | Maladera s.str. | ||||
Gatunek | ćmawiec ciemny | ||||
|
Ćmawiec ciemny[1] (Maladera holosericea) – gatunek chrząszcza z rodziny poświętnikowatych i podrodziny chrabąszczowatych. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1772 roku przez Giovanniego Antonia Scopoliego pod nazwą Scarabaeus holosericeus. Jest gatunkiem typowym rodzaju ćmawiec[2].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Chrząszcz o silnie wypukłym, owalnym i lekko ku tyłowi rozszerzonym w zarysie ciele długości od 6 do 9 mm. Ubarwienie ma czarnobrunatne do czarnego, rzadko rdzawobrunatne, przy czym grzbietową stronę ciała oprócz przodu nadustka pokrywa aksamitny nalot popielatego odcieniu. Głowa samca charakteryzuje się dużymi oczami i zbudowanymi z dziesięciu członów czułkami o buławce dłuższej niż pozostałe człony razem wzięte. U samicy oczy są mniejsze, a buławka krótsza niż pozostałe człony czułków mierzone łącznie. Szersze niż dłuższe przedplecze ma obrzeżone krawędzie przednią i boczne, natomiast pozbawioną obrzeżenia krawędź tylną. Pokrywy mają na powierzchni rzadko rozmieszczone, krótkie, łamliwe szczecinki, a na bocznych krawędziach owłosienie. Tylna krawędź pokryw jest lekko, wypukle obrzeżona. Rzędy są płytkie i punktowane, a międzyrzędy słabo wypukłe i opatrzone wyraźnymi, rozproszonymi punktami. Odnóża wyposażone są w cienkie stopy. Pygidium ma owłosione boki. Odwłok ma na każdym sternicie pojedynczy szereg krótkich szczecinek pośrodku[3].
Ekologia i występowanie
[edytuj | edytuj kod]Owad ciepłolubny, kserotermofilny, rozmieszczony od nizin po pogórza. Zasiedla suche tereny o piaszczystym podłożu, w tym lasostepy, stepy, skraje lasów, trawiaste zbocza, tereny ruderalne i osiedla ludzkie[4][3][5]. Aktywne osobniki dorosłe spotyka się od kwietnia do lipca, a te następnego pokolenia od września do października – są one stadium zimującym. Loty odbywają o zmierzchu i wówczas przylatują do sztucznych źródeł światła[4]. Za dnia bytują w wierzchniej warstwie gleby, wśród przyziemnej roślinności, pod kamieniami i płatami mchów[4][3]. Podziemne pędraki żerują na korzeniach roślin zielnych[5].
Gatunek palearktyczny, znany z Hiszpanii, Francji, Belgii, Holandii, Luksemburga, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Łotwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, europejskiej, syberyjskiej i dalekowschodniej części Rosji[2], Kazachstanu, a według niektórych źródeł także Uzbekistanu i Kirgistanu[4]. W Europie Środkowej jest jedynym przedstawicielem rodzaju[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Dušan Čamprag. Fauna szkodliwa buraka cukrowego w Jugosławii (rejony Wojwodiny i wschodniej Chorwacji) i czynniki klimatyczne wpływające na nią. „Polskie Pismo Entomologiczne. Seria B. Entomologia stosowana”. 35-36 (3-4) (24), s. 233-236, 1964.
- ↑ a b Ivan Löbl , Aleš Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume 3. Scarabaeoidea – Scirtoidea – Dascilloidea – Buprestoidea – Byrrhoidea, Stenstrup: Apollo Books, 2006, s. 236, ISBN 87-88757-59-5 .
- ↑ a b c d Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 28b Żukowate – Scarabaeidae grupa podrodzin: Scarabaeidae pleurosticti. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1978, s. 37-41.
- ↑ a b c d B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Chrząszcze – Coleoptera. Scarabaeoidea, Dascilloidea, Byrrhoidea i Parnoidea. 1983, seria: Katalog Fauny Polski t. XXIII z. 9.
- ↑ a b Maladera holosericea – Ćmawiec. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2024-04-20].