Łopatka – Wikipedia, wolna encyklopedia

Lewa łopatka – powierzchnia tylna (fac. dorsalis). 1 – dół nadgrzebienowy; 2 – grzebień łopatki; 3 – dół podgrzebieniowy; 4 – brzeg górny; 5 – kąt górny; 6 – brzeg przyśrodkowy; 7 – kąt dolny; 8 – brzeg boczny; 9 – kąt boczny; 10 – wyrostek barkowy łopatki; 11 – wyrostek kruczy; 12 – miejsce przyczepu mięśnia obłego większego; 13 – miejsce przyczepu mięśnia obłego mniejszego

Łopatka (łac. scapula) – kość płaska, w przybliżeniu trójkątna. Wyróżnia się na niej powierzchnię przednią – żebrową i tylną – grzbietową.

Funkcja

[edytuj | edytuj kod]

Wraz z obojczykiem tworzy obręcz kończyny górnej. Ponadto stanowi miejsce przyczepu mięśni, np. czworobocznego[1]. U ssaków, u których kończyny przednie pełnią rolę podporowonośną (np. u konia) łopatka jest jedyną kością obręczy kończyny górnej. Dzieje się tak również u ssaków o kończynach pływnych. W wymienionych przypadkach łopatka jest znacznie rozrośnięta[2].

Łopatka za pomocą stawu ramiennego łączy się z kością ramienną, a z pomocą stawu barkowo-obojczykowego z obojczykiem[1].

Budowa

[edytuj | edytuj kod]

Na łopatce wyróżnia się brzeg przyśrodkowy. Drugim z wyróżnianych brzegów jest brzeg boczny, który wraz z przyśrodkowym tworzy kąt dolny. Przednia, lekko wklęsła powierzchnia łopatki, pokrywa żebra od II do VII[3].

Na powierzchni grzbietowej znajduje się grzebień łopatki, który zaczynając się na brzegu przyśrodkowym, ciągnie się skośnie ku kątowi bocznemu, jako coraz bardziej wystająca listewka kostna[4]. Grzebień łopatki, nie dochodząc do samego kąta kończy się spłaszczonym od góry ku dołowi wyrostkiem barkowym[1]. W części żebrowej łopatki, poniżej wyrostka barkowego, znajduje się wyrostek kruczy[4]. Jest to pozostałość po kości kruczej, bardzo dobrze rozwiniętej u ptaków[5].

U koni i świni pośrodku grzebienia łopatki występuje guz grzebienia łopatki. Przeżuwacze i mięsożerne mają grzebień łopatki zakończony wyrostkiem barkowym[5].

Aspekt kliniczny u człowieka

[edytuj | edytuj kod]

U człowieka łopatka bardzo rzadko ulega złamaniu, chociaż jest to możliwe. Zazwyczaj dochodzi do tego podczas bezpośredniej przemocy lub podczas upadku z dużej wysokości. Złamania te są bardzo trudne do zdiagnozowania przez radiologów.[6]
Łopatka skrzydlata - jest to sytuacja, gdy łopatka nie znajduje się w prawidłowej pozycji, co może być spowodowane uszkodzeniem nerwów - piersiowego długiego lub dodatkowego, ewentualnie osłabieniem mięśni ustalających łopatkę[7].
Więzadło poprzeczne górne łopatki może kostnieć. Konsekwencją tego będzie zmiana wcięcia łopatki w kanał kostny, co powoduje z kolei ucisk na nerw nadłopatkowy. Do najczęstszych objawów tego stanu należy osłabienie siły mięśniowej mięśni nadgrzebieniowego i podgrzebieniowego[8].


Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c praca zbiorowa: Mała Encyklopedia Medycyny. T. II H-O. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 618.
  2. praca zbiorowa: Encyklopedia Powszechna PWN. T. 2. G-M. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974, s. 790.
  3. Liczenie żeber. Zakład Anatomii Prawidłowej. Centrum Biostruktury AM w Warszawie. [dostęp 2014-04-13].
  4. a b Kościec kończyn (skeleton appendiculare). Kości kończyny górnej (ossa membri superioris). Zakład Anatomii Prawidłowej. Centrum Biostruktury AM w Warszawie. [dostęp 2014-04-13].
  5. a b Helena Przespolewska, Henryk Kobryń, Tomasz Szara & Bartłomiej J. Bartyzel: Podstawy anatomii zwierząt domowych. Warszawa: PWN, 2014, s. 28. ISBN 978-83-62815-22-7.
  6. Ramponi D., White T., Fractures of the Scapula Adv Emerg Nurs J. 2015 Jul-Sep;37(3):157-61 PubMed
  7. Radovan Hudak: Memorix Anatomia. Wrocław: Edra Urban&Partner, 2017, s. 42. ISBN 978-83-65373-64-9.
  8. Michael Schunke: Prometeusz Atlas anatomii człowieka Tom 3. Wrocław: Med-Pharm Polska, 2017, s. 243. ISBN 978-83-7846-041-1.