Śluz szyjkowy – Wikipedia, wolna encyklopedia

Lepkość śluzu szyjkowego zmienia się w zależności od fazy cyklu owulacyjnego.

Śluz szyjkowy − wydzielina śluzowa wytwarzana przez gruczoły szyjki macicy w reakcji na zmiany poziomu estrogenów i progesteronu. W zależności od fazy cyklu miesiączkowego śluz może pełnić rolę bariery broniącej plemnikom dostępu do macicy, lub też środowiska sprzyjającego szybszemu ich przemieszczaniu.

W kanale szyjki macicy znajduje się kilkaset gruczołów wytwarzających od 20 do 60 mg śluzu szyjkowego na dobę, ilość ta zwiększa się do około 600 mg na dobę w okolicy owulacji[1]. Śluz szyjkowy jest kleisty i lepki dzięki wysokiej zawartości białek zwanych mucynami, jednak jego lepkość zmienia się w zależności od fazy cyklu menstruacyjnego[1]. Śluz składa się w około 93 procentach z wody, w środku cyklu zawartość wody zwiększa się do około 98 procent[1].

Gęstość śluzu zależy od poziomu hormonów, w szczególności estrogenu i progesteronu. Po miesiączce, przy niskim poziomie estrogenów, gęsty, i lepki śluz gestagenny o podwyższonej kwasowości zamyka ujście szyjki macicy i tworzy barierę broniącą plemnikom dostępu do niej[2][3]. Gęsty śluz broni także dostępu do macicy rozmaitym patogenom, dzięki czemu pośrednio chroni zygotę w okresie tuż po zapłodnieniu[4].

W miarę narastania poziomu estrogenów szyjka zostaje pobudzona do wydzielania estrogennego śluzu: najpierw typu L (ang. loaf – bochenek), odpowiedzialnego za tzw. selekcję plemników a następnie wysoce płodnego śluzu typu S (ang. string – sznurek). Ten rodzaj wydzieliny jest bardziej zasadowy dzięki czemu ułatwia przetrwanie plemników, jest też bardziej ciągnący, a jego mniejsza kleistość ułatwia im dotarcie do macicy[2][5]. Po owulacji śluzy typu L i S zanikają a pojawia się ponownie śluz gestagenozależny. Ze względu na jego właściwości, ocena parametrów śluzu szyjkowego jest wykorzystywana w metodach naturalnego planowania rodziny[6].

Pod względem chemicznym śluz jest zawiesiną zawierającą m.in. elektrolity (wapń, sód, potas), związki organiczne (glukozę, aminokwasy, białka), a także śladowe ilości cynku, miedzi, żelaza, manganu i selenu oraz wolne kwasy tłuszczowe, enzymy (takie jak amylaza) i hormony (m.in. prostaglandyny)[1].

W ujęciu mikroskopowym, mucyny tworzą rozbudowaną sieć micelarną o prześwicie między micelami nieco mniejszym niż średnica główki plemnika[7]. Dzięki tej właściwości śluzu plemniki o nieprawidłowej morfologii poruszają się w nim dużo wolniej niż te, których budowa zewnętrzna jest prawidłowa, trudniej jest im zatem dotrzeć do komórki jajowej[8].

Właściwości blokujące gęstych form śluzu szyjkowego mają szczególne znaczenie w okresie ciąży, gdy śluz tworzy tzw. czop śluzowy (łac. operculum) zamykający szyjkę macicy, uniemożliwiający wypłynięcie wód płodowych i chroniący rozwijający się zarodek przed bakteriami[9][10]. Czop obluzowuje się w miarę rozszerzania się szyjki macicy i ostatecznie jest wydalany z organizmu, najczęściej w trakcie pierwszej fazy porodu lub niedługo wcześniej[10].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d Sharif i Olufowobi 2006 ↓, s. 157–168.
  2. a b Brannigan i Lipshultz 2008 ↓, „The structure of the human cervix…”.
  3. Westinore i Billings 1998 ↓, s. 37.
  4. Wagner i Levin 1980 ↓, s. 24.
  5. Anderson, Karasz i Friedland 2004 ↓, ¶ Cervical Mucus.
  6. Westinore i Billings 1998 ↓, s. 7.
  7. Brannigan i Lipshultz 2008 ↓, „Ultrastructurally, cervical mucus…”.
  8. Brannigan i Lipshultz 2008 ↓, „Another potentially important feature…”.
  9. Sharif i Olufowobi 2006 ↓, s. 163.
  10. a b Becher i in. 2009 ↓, s. 502–513.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]