French
DeutschJaryło – Wikipedia, wolna encyklopedia
Jaryło, Jaryła, Jaruna – słowiańskie bóstwo płodności i wiosny, poświadczone w folklorze Słowian wschodnich i południowych[1].
Informacje na temat Jaryły pochodzą z XVIII i XIX-wiecznych materiałów etnograficznych, brak jest wcześniejszych wzmianek na temat tego bóstwa[1]. Zgodnie z zapisem w kronice miasta Woroneża z 1765 roku święto ku czci Jaryły obchodzono 23 lub 27 kwietnia według kalendarza juliańskiego (15 kwietnia według kalendarza gregoriańskiego), do czasu aż zostało zakazane przez miejscowego biskupa[2].
W wyobrażeniach ludowych Jaryłę wyobrażano sobie jako bosego młodzieńca w białej szacie, jadącego na białym koniu. Na głowie miał wianek, w prawej ręce trzymał głowę ludzką, w lewej zaś kłosy żyta[1][2][3]. W wersji schrystianizowanej utożsamiano go ze św. Jerzym[2]. Pochodzący z 1846 roku zapis obrzędu powitania wiosny obchodzonego na Białorusi informuje o korowodzie dziewcząt, z których jedna, posadzona na koniu uwiązanym do słupa, odgrywała postać Jaryły[2][3]. Zgromadzone śpiewały pieśń:
Włóczył się Jaryło / Po całym świecie / Rodził żyto w polu / Płodził ludziom dzieci / A gdzież on nogą / Tam żyto kopą / A gdzież on na ziarnie / Tam kłos zakwitnie[2][3]
Cały obrzęd stanowił echo prastarych obrzędów płodnościowych, czego świadectwem jest folklorystyczny motyw zastąpienia „starego” Jaryły przez „młodego”, często po stoczonej walce[3]. Jaryło umierał wraz z nadejściem lata, wtedy to młode mężatki sporządzały kukłę wyobrażającą bóstwo i urządzały jej symboliczny pogrzeb[2].
Ze względu na podobieństwo źródłosłowu imienia bóstwa, część badaczy doszukiwała się jego związku z połabskim Jarowitem[2][3], który z kolei ma wiele cech wspólnych z lechickim Jaszą, co skłania niektórych badaczy[4] do stawiania teorii, łączących tę trójkę, jako odmiany regionalne dawnego prasłowiańskiego boga.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Jerzy Strzelczyk: Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian. Poznań: Rebis, 2007, s. 85. ISBN 978-83-7301-973-7.
- ↑ a b c d e f g Andrzej Szyjewski: Religia Słowian. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2003, s. 118-122. ISBN 83-7318-205-5.
- ↑ a b c d e Aleksander Gieysztor: Mitologia Słowian. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, s. 134-135. ISBN 83-235-0234-X.
- ↑ Jasz - Jesza » BogowiePolscy.net - Panteon Plemion Lechickich [online], www.bogowiepolscy.net [dostęp 2019-07-30] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-06].
