French
DeutschŻywa – Wikipedia, wolna encyklopedia
 Żiwa, Andriej Szyszkin, 2016 | |
| Występowanie | |
|---|---|
| Teren kultu | |
Żywa (łac. Siwa) – bogini plemienia Obodrytów Słowian połabskich. Bogini tak pojawia się jedynie tylko w Kronice Helmolda z Bozowa. Opisywał on wzmacnianie się kultu pogańskiego za czasów rządów Niklota:
Odradzał się w owych dniach po całej Słowiańszczyźnie wieloraki kult bałwanów i praktyki zabobonne. Albowiem oprócz świętych gajów i niebożąt, w które obfitowały pola i miasta, najpierwszymi i najważniejszymi byli Prowe, bóg ziemi starogardzkiej, Siwa, bogini Połabian czyli Raciborzan, i Radogost, bóg ziemi Obodrytów.[1]
.png)
W oryginale imię zapisane jest jako Siwa (odpis kopenhaski), w późniejszych rękopisach jako Siwe (lubecki), Silue (wiedeński), Synna (szczeciński). Odpis kopenhaski, lubecki i szczeciński wskazują, że nazwa zwierała grafem w – zapis szczeciński (Synna) powstał na skutek częstej wymiany u → n i oddawał formę *Syuua, natomiast podwójne u = w, co wskazuje na pierwotną formę *Sywa. Najbardziej zniekształcony w stosunku do oryginału jest zapis wiedeński[2].
Badacze są zgodni co do etymologii tego teonimu. Odczytywany on jest jako słowiański przymiotnik *Živa ‘Żywa’. Żywa to także nazwa osobowa poświadczona w kilku językach słowiańskich, np. staropołabska nazwa osobowa *Živa (łac. Zive, 1336), staropolskie nazwisko Żywa (łac. Siwa, Sywa, Szywa, Szyva), starochorwackie imię Živa, bułgarskie Жива, Żiwa i inne. Pierwotnie więc teonim ten był imieniem, który następnie został przydomkiem nieznanej bogini, której cechy musiałby być związane ze znaczeniem imienia; teonim ten można rozumieć jako imię życzące, np. ‘niech będzie żywa i żyje długo’, lub charakteryzujące, np. ‘ta, która jest żywa’[3]. Wiaczesław Iwanow i Władimir Toporow uznali Żywą za epitet bogini Mokoszy (która po chrystianizacji zachowała się w imionach połabskich[4])[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Szyjewski 2003 ↓, s. 126.
- ↑ Łuczyński 2020 ↓, s. 198.
- ↑ Łuczyński 2020 ↓, s. 200.
- ↑ Łuczyński 2020 ↓, s. 136.
- ↑ Iwanow i Toporow 1983 ↓, s. 194.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wiaczesław Iwanow, Władimir Toporow. К реконструкции Мокоши как женского персонажа в славянской версии основного мифа. „Балто-славянские исследования. 1982”, s. 175-197, 1983. Moskwa.
- Michał Łuczyński: Bogowie dawnych Słowian. Studium onomastyczne. Kielce: Kieleckie Towarzystwo Naukowe, 2020. ISBN 978-83-60777-83-1.
- Andrzej Szyjewski: Religia Słowian. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2003. ISBN 83-7318-205-5.
