French
DeutschAlois Hudal – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Biskup | |
| Kraj działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 31 maja 1885 |
| Data i miejsce śmierci | 13 maja 1963 |
| Miejsce pochówku | |
| Biskup tytularny Aeli | |
| Okres sprawowania | 1933–1963 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Prezbiterat | 19 lipca 1908 |
| Sakra biskupia | 18 czerwca 1933 |
 | |
| Data konsekracji | 18 czerwca 1933 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Konsekrator | |||||||
| Współkonsekratorzy | |||||||
| |||||||
Alois Hudal, znany też jako Luigi Hudal (ur. 31 maja 1885 w Grazu, zm. 13 maja 1963 w Rzymie) – biskup katolicki pochodzenia austriackiego. Popierał nazistów, był również agentem wywiadu III Rzeszy co najmniej od 1938 (z tego okresu pochodzą pierwsze udokumentowane przelewy z wynagrodzeniem, księgowane przez niemiecki MSZ[1]). Po II wojnie światowej pomagał niemieckim zbrodniarzom wojennym w ucieczkach do Ameryki Południowej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 31 maja 1885 w Grazu. Jego ojciec był szewcem. W 1908 roku po ukończeniu studiów teologicznych na uniwersytecie w Grazu przyjął święcenia kapłańskie[2]. Podczas I wojny światowej był kapelanem polowym, kazania z okresu wojny opublikował w 1917 roku[3]. W 1922 opublikował książkę o serbskim kościele prawosławnym. W 1923 roku został rektorem rzymskiego kolegium teologicznego Collegio Teutonico di Santa Maria dell’Anima[4] w Rzymie. Była to instytucja zrzeszająca w tym mieście niemieckojęzyczną społeczność – zarówno Niemców, jak i Austriaków[3]. Uczestniczył w negocjacjach konkordatu pomiędzy Austrią a Stolicą Apostolską. W 1933 został mianowany biskupem Aeli[3].
Postawa wobec nazizmu
[edytuj | edytuj kod]W 1936 roku ukazała się książka biskupa Aloisa Hudala Podstawy narodowego socjalizmu (niem. Die Grundlagen des Nationalsozialismus), w której przekonywał, że nazizm jest doktryną wartościową, większość nazistów broni chrześcijaństwa, a co za tym idzie, katolicy powinni współpracować z głównym nurtem nazizmu, izolując w ten sposób niechrześcijańskich radykałów. Twierdził:
Nikt w obozie katolickim nie może zaprzeczyć, że ruch narodowosocjalistyczny bazuje na czymś pozytywnym, dobrym, trwałym. (…) Niemieccy katolicy popierają narodowosocjalistyczną rewolucję, a ich wierność wobec Rzeszy i narodu jest niezachwiana[5].
Książka była dedykowana Hitlerowi, dedykacja brzmiała: „Führerowi niemieckiego odrodzenia, Zygfrydowi niemieckiej nadziei i wielkości”[5]. Hudal potępiał wprawdzie rasizm, argumentując, że nie jest on zgodny z chrześcijaństwem, deklarował jednak, że nie będzie protestował przeciwko prześladowaniom Żydów[6]. Poglądy Hudala wywołały oburzenie papieża Piusa XI. Papież chciał umieścić dzieło na indeksie ksiąg zakazanych, jednak zapobiegł temu sekretarz stanu Eugenio Pacelli[7]. Oficjalny organ prasowy stolicy apostolskiej „L’Osservatore Romano” opublikował artykuł potępiający książkę, oznajmiający, że głoszone w niej poglądy nie są podzielane przez papieża[7]. Watykan zapobiegł publikacji włoskiego tłumaczenia książki[8]. Hierarchia Kościoła katolickiego w Austrii zajęła jednak odmienne stanowisko. W lutym 1937 roku dzieło Hudala otrzymało imprimatur od biskupa Wiednia Theodora Innitzera[7].
Podstawy narodowego socjalizmu Hudala nie wzbudziły pozytywnych reakcji nazistów. Alfred Rosenberg, główny ideolog NSDAP odrzucił poglądy Hudala jako „podporządkowanie ideologii nazistowskiej kościołowi”[9]. W Niemczech egzemplarz książki otrzymało jedynie 2500 członków NSDAP. Sprzedaż książki została zakazana. Po aneksji Austrii przez III Rzeszę, sprzedaży książki zakazano także w Austrii[8].
W 1937 roku Hudal poparł rasistowskie ustawy norymberskie, ubolewając, że „mury getta zostały w XIX wieku obalone przez liberalne państwo”[10]. W 1942 roku opublikował również broszurę Religijna przyszłość Europy (niem. Europas Religiöse Zukunft), w której twierdził, że zarówno liberalizm, jak i marksizm wyrastają z „inspiracji żydowskich”, a chrześcijaństwo musi wykorzystać nazizm do zwalczania obu tych idei[4].
Po II wojnie światowej pomagał niemieckim zbrodniarzom nazistowskim w ucieczkach do Ameryki Południowej w ramach kanałów ewakuacyjnych zwanych szczurzym szlakiem (ang. ratlines), chroniąc ich w ten sposób przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym. W swoich pamiętnikach pisał:
[…] po roku 1945 cała moja działalność dobroczynna była nastawiona na pomoc dla byłych członków partii narodowosocjalistycznej i faszystowskiej, zwłaszcza dla tak zwanych zbrodniarzy wojennych […] podlegających prześladowaniom, którzy według Hudala często byli całkowicie niewinni. […] dzięki fałszywym dokumentom wielu z nich uratowałem. Mogli się wymknąć prześladowcom i uciec do szczęśliwszych krajów[11].
Hudal załatwiał uciekinierom paszporty i wizy, kupował im bilety na podróż i dostarczał pieniądze[12]. 31 sierpnia 1948 napisał list do prezydenta Argentyny, Juana Perona, z prośbą o 5 tysięcy wiz dla niemieckich i austriackich „żołnierzy”. Według Hudala nie byli to nazistowscy uciekinierzy, lecz „antykomunistyczni bojownicy”, których poświęcenie w czasie wojny „uratowało Europę przed sowiecką dominacją”[13].
Według historyków Roberta Grahama i Davida Alvareza Hudal został w 1943 roku zwerbowany przez hitlerowski wywiad i wykorzystywany do pozyskiwania informacji oraz wpływania na stanowisko Watykanu wobec narodowego socjalizmu[14].
Zdaniem niektórych historyków papież Pius XII wiedział o tym, że Hudal ratuje nazistów[12], a nawet otrzymywał pieniądze z kurii na te działania[15].
W 1947 roku działalność Hudala została nagłośniona przez katolicki dziennik „Passauer Neue Presse”[16]. W wyniku nacisków innych biskupów w 1952 roku Hudal został zmuszony do rezygnacji ze stanowiska rektora kościoła Santa Maria dell’Anima i wycofania się z aktywnego życia kościelnego[15]. Osiadł w Grottaferrata w pobliżu Rzymu i zajął się spisywaniem wspomnień, które zostały opublikowane pośmiertnie w 1976 roku. Do śmierci w 1963 roku Hudal angażował się w propagowanie zaprzestania prawnego ścigania niemieckich zbrodniarzy wojennych.
Niektórzy naziści i zbrodniarze wojenni, którym pomógł w ucieczce biskup Alois Hudal
[edytuj | edytuj kod]- Josef Mengele (przeprowadzał eksperymenty pseudomedyczne w obozie Auschwitz)[17]
- Adolf Eichmann[17] (koordynował zagładę Żydów)
- Alois Brunner (kierował deportacją Żydów z Francji i Słowacji do obozów zagłady)
- Walter Rauff (konstruktor samochodowych komór gazowych)
- Franz Stangl[18] (komendant dwóch obozów śmierci – Sobiboru i Treblinki)
- Gustav Wagner (zastępca komendanta Sobiboru)
- Ante Pavelić (przywódca Chorwacji)
- Klaus Barbie („kat Lyonu”, odpowiedzialny za morderstwa i deportację Żydów do obozów zagłady)
- Gerhard Bohne[17] (współodpowiedzialny za zabójstwo 15 tysięcy osób niepełnosprawnych)
- Kurt Christmann (dowódca Sonderkommando 10A, mordującego Żydów w ZSRR)
- Erich Priebke[17] (oficer SS, współodpowiedzialny za egzekucję 335 Włochów)
- Hans-Ulrich Rudel (jeden z najskuteczniejszych niemieckich pilotów bombowych i szturmowych)
- Eduard Roschmann[17] (oficer SS, „rzeźnik z Rygi”)
- Josef Schwammberger[17] (komendant SS)
- Herbert Kuhlmann[17] (oficer SS, dowódca dywizji pancernej Hitlerjugend)
- Reinhard Kopps[19]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Eugeniusz Guz, Teczka Hudala, „Tygodnik Przegląd” (24/2010), 20 czerwca 2010 (pol.).
- ↑ Godman 2004 ↓, s. 43.
- ↑ a b c Godman 2004 ↓, s. 44.
- ↑ a b Phayer 2000 ↓, s. 11.
- ↑ a b Bartosz T. Wieliński. Szczurzy szlak biskupa Hudala. „Gazeta Wyborcza”, 2016-02-22.
- ↑ John Connelly. Catholic Racism and Its Opponents. „The Journal of Modern History”. Vol. 79, No. 4, s. 837, grudzień 2007.
- ↑ a b c Godman 2004 ↓, s. 126.
- ↑ a b Godman 2004 ↓, s. 127.
- ↑ Godman 2004 ↓, s. 123.
- ↑ Guenter Lewy: The Catholic Church and Nazi Germany, McGraw-Hill 1964, s. 281.
- ↑ Alois C. Hudal, Römische Tagebücher. Lebensbeichte eines alten Bischofs, Leopold Stocker, 1976, s. 21, cytowane w: Daniel J. Goldhagen, Niedokończony rozrachunek, Wydawnictwo Sic!, 2005, s. 185.
- ↑ a b Phayer 2000 ↓, s. 166.
- ↑ Matteo Sanfilippo, Los papeles de Hudal como fuente para la historia de la migración de alemanes y nazis después de la segunda guerra mundial, „Estudios Migratorios Latinoamericanos”, 43, 1999, s. 185–209.
- ↑ Robert Graham, David Alvarez: Nothing Sacred: Nazi Espionage against the Vatican, 1939–1945. London, 1998.
- ↑ a b Phayer 2000 ↓, s. 167.
- ↑ Anna Pawlikowska: Watykański agent III Rzeszy. znak.org.pl, 2010-06-14. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-27)].
- ↑ a b c d e f g Bascomb 2009 ↓, s. 97–99.
- ↑ Oliver Schröm, Andrea Röpke, Cicha Pomoc dla nazistów. Tajna działalność byłych SS-manów i neonazistów Replika Zakrzewo 2015, s. 79.
- ↑ Oliver Schröm, Andrea Röpke, Cicha Pomoc dla nazistów. Tajna działalność byłych SS-manów i neonazistów Replika Zakrzewo 2015, s. 173.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- https://web.archive.org/web/20120430005052/http://www.ptwf.org/Downloads/Sanfilippopaperceana.pdf
- Neal Bascomb: Wytropić Eichmanna. Pościg za największym zbrodniarzem w historii. Kraków: Znak, 2009. ISBN 978-83-240-1279-4.
- Daniel J. Goldhagen, Niedokończony rozrachunek, Wydawnictwo Sic! 2005
- Peter Godman: Hitler and the Vatican. Inside the secret archives that reveal the new story of the Nazis and the Church. New York: Free Press, 2004. ISBN 0-7432-4597-0. (ang.).
- Alois C. Hudal, Römische Tagebücher. Lebensbeichte eines alten Bischofs, Leopold Stocker 1976
- Guenter Lewy The Catholic Church and Nazi Germany, McGraw-Hill 1964
- Michael Phayer: The Catholic Church and the Holocaust, 1930–1965. Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press, 2000. (ang.).
- Mark Aarons, John Loftus, Unholy Trinity: The Vatican, The Nazis, and the Swiss Bankers, St Martins Press 1991
- Donald M. McKale Naziści, Wydawnictwo Muza 2013
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strona tytułowa Die Grundlagen des Nationalsozialismus, ze zdjęciem biskupa Hudala. doew.at. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-09)].