Atri (mędrzec) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Atri (dewanagari अत्रि, trl. Atri, ang. Atri), – jeden z synów Brahmy, starożytny mędrzec indyjski (ryszi – dewanagari ऋषि, trl. ṛṣi, ang. rishi).

• Zgodnie z Wisznupuraną^[1] i Kurmapuraną^[2] oraz naukami Guru adźapajogi^[3], mędrzec Atri jest jednym z dziewięciu, stworzonych przez Brahmę w pierwszej manwantarze, wielkich starożytnych mędrców, zwanych nawabrahmarszimi (dziewięcioma brahmarszimi). Pozostałych ośmiu to: Marići, Bhrygu, Angiras, Pulastja, Pulaha, Kratu, Daksza i Wasisztha.
• Mędrzec Atri jest jednym z pradźapatich (dewanagari प्रजापति, trl. prajāpati, ang. Prajapati, tłum. pan stworzeń, praojciec ludzkości, obrońca życia) oraz manasaputra - zrodzonym z umysłu Brahmy. Brahma po prostu powołał go do istnienia swoim pragnieniem, aby towarzyszył mu w procesie tworzenia.
• W Puranach można odnaleźć podania, iż Atri narodził się w cudowny sposób z oczu Brahmy^[4][5].

• Atri, na polecenie swojego ojca – Brahmy, poślubił Anasuję, jedną z dziewięciu córek Kardamy muniego (dewanagari कर्दम, trl. Kārdama) oraz jego żony Dewahuti (dewanagari देवहूति, trl. Devahūti ang. Devahuti),
• Atri miał wielu synów, znawców Wed, o niezmąconym umyśle^[6].

Kiedyś Brahmarszi Atri, wyrzekając się jedzenia i wody, wykonywał przez 100 boskich lat wielki tapas, stojąc w medytacji na jednej nodze na górze Ruksza i będąc w pełni skoncentrowany na Parabrahmanie (dewanagari परंब्रह्मन्, trl. paraṃbrahman, pierwotnej, najwyższej formie Boga Brahmy). Powstały w wyniku jego praktyki żar stał się nieznośny dla całego świata. Brahma był zmuszony przyjąć tę ofiarę i nadał jej formę człowieka. Nagrodził również mędrca Atri obietnicą, że w odpowiednim czasie narodzi mu się syn. Kiedy jednak Atri dalej kontynuował swoją medytację, pojawili się przed nim Brahma, Wisznu i Śiwa i odpowiadając na jego pytanie, poinformowali, że wszyscy trzej są sobie równi, pełniąc jednak różne role. Będąc zadowolonymi z jego pokuty, złożyli obietnicę, że narodzą się na ziemi, jako jego dzieci. W odpowiednim czasie Atri i Anasuja zostali pobłogosławieni trzema synami.
Brahma narodził się jako Soma (dewanagari सोम, trl. soma), nazywany również Ćandra (dewanagari चंद्र, księżyc, znany również jako Ćandratreja lub Ćandratre), Śiwa jako ryszi Durwasa (dewanagari दुर्वास, trl. durvāsa, ang. Durvasa znany również jako Krysznatreja lub Krysznatre), a Wisznu jako Dattatreja (dewanagari दत्तात्रेय, trl. Dattātreja, ang. Dattatreya, tłum. Datta=dany Atreja=Atri, czyli: ten który został dany Atri)^[5][7].
Soma i Durwasa przekazali cząsteczkę siebie Dattatreji i w ten sposób Dattatreja, chociaż jest awatarem Wisznu, uosabia jednocześnie Trimurti (Boską Trójcę). W ikonografii przedstawiany jest jako mężczyzna o trzech głowach lub z głową o trzech twarzach.

• Brahmarszi Atri uznawany jest za natchnionego autora piątej mandali Rygwedy, jak również za odkrywcę świętych mantr hinduizmu. W jego rodzie było wielu natchnionych autorów innych części Wed (od 2 do 7 księgi), między innymi: Szawaszwa, Awisztir i Purwatithi oraz znamienici ryszi Mudgala, Uddalaki, Szakalajani, Ćandogja i inni^[7].

• Rygweda (VII.71.5) wspomina jak bliźniacy Aświnowie uratowali mędrca Atri przed demonami, które usiłowały go spalić, gdy był w głębokiej medytacji^[5][8].

• Brahmarszi Atri uświadamia Dronie (dewanagari द्रोण, trl. Droṇa) bezsens sianego przez niego zniszczenia.

Po zabiciu przez Ardźunę (devanagari अर्जुन, ang. Arjuna) Bhiszmy (dewanagari भीष्म, trl. Bhīṣma, ang. Bhishma), wodza armii Kaurawów (devanagari कौरव), ang. Kaurava), książę Durjodhana (devanagari दुर्योधन, trl. Duryodhanā, ang. Duryodhana) zwrócił się z prośbą do Drony o to, aby on został wodzem jego armii. Drona spełnił prośbę księcia i stanął na czele armii Kaurawów. Pod wodzą Drony armia, Kaurawów walczyła zaciekle, zabijając dziesiątki tysięcy wojowników armii Pandawów. Ich krzyk bólu rozdzierał niebo, a krew obficie spływała po polu Kurukszetry. Martwe ciała piętrzyły się i były pokarmem dla drapieżnych ptaków. W tej rzezi, co wykracza poza wszelkie ludzkie pojęcie, Drona stał na polu walki jak "ogień trawienny".

Brahmarszi Atri był bardzo zmartwiony tym, ponieważ wiedział, że jeśli Drona będzie kontynuował walkę, spowoduje to wielkie wyniszczenie i cierpienie. W momencie gdy Bhima zabił słonia o imieniu Aszwathama i przemierzał pole bitwy krzycząc: "Aszwathama zginął, Aszwathama zginął", na polu bitwy pojawił się Atri w towarzystwie innych świętych mędrców – ojca Drony – Bharatwadźy (devanagari भरद्वाज, trl. Bhāradvāja, ang. Bharadwaja), Wasiszthy, Wiszwamitry (devanagari विश्वामित्र, trl. Viśvāmitra, ang. Vishwamitra), Gautamy (dewanagari गौतम), Kaśjapy i innych. Gdy Drona usłyszał, że zginął Aszwathama, całkowicie się załamał, bowiem myślał, że zginął jego ukochany syn, który również miał na imię Aszathama. Atri zasmucił się widząc rozpacz Drony. Stanął przed nim i pocieszał go mówiąc:

Gdy Atri zakończył swoją przemowę, Drona postanowił porzucić swoją broń i zakończyć zabijanie. Gdy tylko to zrobił poczuł jak opuszczają go złość, gniew i poczucie zemsty, a jego serce stało się czyste. Usiadł w pozycji lotosu i rozpoczął medytację pośród odgłosów toczącej się walki. Intonując świętą sylabę Om, skupił swój umysł na Wisznu i opuścił ciało. Przybyli na pole bitwy święci mędrcy widzieli, jak dusza opuszcza ciało Drony i mieli wrażenie, jakby drugie słońce wschodziło na niebie. Tak oto Atri uratował wiele istnień, przekonując Dronę do zaniechania dalszej walki^[7][9].

• Brahmarszi Atri poucza o pierwszeństwie króla "ziemskiego" na ziemi nad Indrą.

.

• Brahmarszi Atri ratuje świat przed ciemnością.

Pewnego razu, kiedy dewowie toczyli walkę z asurami, demon imieniem Rahu przeszył swoją strzałą Surję. Na całym świecie zapadła ciemność. Bogowie, pozbawieni światła i przerażeni ciemnością, zaczęli przegrywać walkę z demonami. Udali się więc do mędrca Atri prosząc go o pomoc. Atri, który dzięki swej medytacji i wyrzeczeniom posiadł niezwykłą moc, przybrał postać Surji i zalał cały świat światłem rozpraszając panującą ciemność. Dewowie widząc asurów porażonych tym światłem, ruszyli szybko do ataku odnosząc zwycięstwo^[11]. Wtedy też maharszi nadali mu nobliwy przydomek: Prabhakar (Dawca Światła)^[5].

Atrisanhita i Atrismryti są dwoma starożytnymi dziełami przypisywanymi Brahmarsziemu Atri. Przez wielu znawców Atrisanhita uważana jest za jedną z najcenniejszych spośród całego zbioru sanhit^[5].

Kiedyś, gdy Brahmarszi Atri potrzebował pieniędzy, zwrócił się z prośbą o pomoc do króla Prithu Chakrawarthy. Prithu zgodził się pomóc Atri, ale w zamian poprosił o pomoc w przeprowadzeniu ofiary zwanej aśwamedha (dewanagari अश्वमेध, trl. aśvamedha, ang. Ashvamedha, ofiara konia) Jadźńa. Poprosił mędrca Atri, aby pomógł jego synowi, którego powołał na strażnika ofiary. Indra zaniepokojony coraz większą mocą Prithu, chciał spowodować przerwanie jadźńi. Przybywszy na ofiarę w przebraniu, ukradł jadźńię i uniósł ją do nieba. Syn Prithu zapytał Atri, czy powinien zabić Indrę swoimi strzałami.

Atri, widząc, co zrobił Indra, chciał dać mu nauczkę w taki sposób, aby w przyszłości każdy wiedział, iż jeśli ktoś przeszkodzi w ofierze jadźńi, zasługuje na karę i zabicie lub ranienie takiej osoby jest dozwolone przez dharmę. Powiedział, że nikt, nawet Indra, nie jest ponad dharmą. Rozkazał, aby syn Prithu wystrzelił swoją strzałę, która bardzo poważnie raniła Indrę. Indra, będąc raniony, upuścił konia, ale natychmiast ponownie go ukradł i stał się niewidzialny. Atri wchłonął moce Indry i ponownie stał się widzialny dla syna Prithu, który wystrzelił do niego kolejną strzałę i ukarał go ponownie.
Dzięki mędrcowi Atri jadźńa zakończyła się pomyślnie, król Prithu wychwalał zasługi mędrca. W ofierze uczestniczył również wielki mędrzec – maharszi Gautama, który poczuł się zazdrosny, powiedział, że decyzja Atri jest niezgodna z zasadami dharmy. Atri odpowiedział, że nie zrobił nic złego i zwrócił się do zgromadzonych, aby oni wydali werdykt w tej skomplikowanej materii. Zgromadzeni ryszi nie mogli się zdecydować, czy decyzja Atri była właściwa. Zwrócili się więc z pytaniem do Sanatkumara, jednego z manasaputra (mentalnych synów Brahmy), który potwierdził, iż Atri nie popełnił żadnego błędu. Wszyscy zgromadzeni mędrcy, w tym Gautama, przyjęli to orzeczenie^[7].

• Brahmarszi Atri uważany jest za pierwszego nauczyciela ajurwedy, astrologii, astronomii, matematyki, poezji i prozy^[5].
• Mędrzec Atri zalewa świat swoim boskim blaskiem oraz wieczną błogością i życzliwością, które płyną z jego oczu, jak lśniące, chłodne światło Księżyca. Wszystkie święte pisma wychwalają go jako uosobienie boskości^[5].

Astrologia indyjska przypisuje gwiazdom konstelacji Wielkiego Wozu imiona poszczególnych saptarszich. Dlatego układ tych gwiazd często nazywany jest Saptarszi Mandala (dewanagari मण्डल, trl. maṇḍala, symbol)^[14]. Gwiazda łącząca dyszel z wozem według tejże astrologii, opisywana jest jako Atri^[15], a według astrologii zachodniej jako Megrez.

• Guru adźapajogi nauczają, iż technika praktyki jogi zwanej adźapą wywodzi się od dziewięciu synów Brahmy zwanych nawabrahmarszimi. Zgodnie z tą tradycją jednym z brahmarszich jest Atri. Wszyscy ci brahmarszi biorą udział w kreacji wszechświata i otaczają go swoją opieką. Mając na uwadze powyższe aspekty Guru Janardan Paramahansa, około roku 1970, postanowił stworzyć świątynię ku ich czci. Wizja Guru Janardana została zrealizowana w 1976 roku. Na terenie aśramu adźapajogi w Dimna^[16] koło Jamshedpur w Indiach, powstała pierwsza na świecie świątynia poświęcona wszystkim dziewięciu brahmarszim. Następca Guru Janardana, Guru Prasad Paramahansa, około 2001 roku postanowił dokonać przebudowy istniejącej świątyni. Uroczyste otwarcie odnowionej świątyni nastąpiło w dniu 24 grudnia 2006 roku, jest ona wzorowana w swoim wyglądzie na świątyni w Siddhaśramie (dewanagari सिद्धाश्रम, trl. siddhāśrama)^[3]. Świątynia ta zwana jest Rishi Mandir czyli Świątynia Ryszich.