Barok wileński – Wikipedia, wolna encyklopedia

Barok wileński (szkoła wileńska) – kierunek architektury barokowej występujący najliczniej na terenach północno-wschodniej Rzeczypospolitej Obojga Narodów (Wileńszczyzna, Białoruś (kościół i klasztor w Berezweczu, budowle sakralne w Mińsku, Witebsku, Iwieńcu, Borunach itd.) oraz Inflanty polskie) oraz incydentalnie w południowo-wschodnich częściach Korony Królestwa Polskiego. Najbardziej znanym architektem szkoły był Jan Krzysztof Glaubitz. Inni architekci tworzący w tym stylu to Antonio Paracca, Ludwik Hryncewicz (twórca m.in. kościoła w Wołyńcach i fasady kościoła Misjonarzy w Wilnie), Aleksander Osikiewicz, B. Kosiński, Owsiukiewicz, Johannes Tobias de Dyderstein, Johann Wilhelm Frezer, Abraham Wuertzner, Joachim Herdegen, ks. Tomasz Żebrowski.

Cechą charakterystyczną szkoły wileńskiej są wysokie i bardzo smukłe wieże, w których każda kondygnacja jest opracowana w odmienny sposób, a całość jest zwieńczona niewielką kopułką. Na każdej kondygnacji znajdował się wysoki i wąski otwór. Drugą cechą, rozwiniętą w późniejszym okresie, jest wycinanie w murze fantazyjnych w zarysie otworów okien i drzwi, która to cecha była też stosowana w północnych Włoszech oraz w Kalabrii i na Sycylii. Trzecią cechą szkoły było stosowanie skomplikowanych falowań ścian w szczytach i fasadach. Budowle wznoszono zazwyczaj na prostych rzutach[1].

Realizacje

[edytuj | edytuj kod]

Za pierwszą realizację szkoły uważa się kościół karmelitów Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Głębokiem (1730–1735) proj. J.K. Glaubitz. Następne to m.in.:

Budynki wybudowane lub przebudowane w XX w. nawiązujące do baroku wileńskiego[2]

[edytuj | edytuj kod]

Literatura

[edytuj | edytuj kod]
  • Stanisław Lorentz, Jan Krzysztof Glaubitz – architekt wileński XVIII wieku, Warszawa 1937.
  • Mariusz Karpowicz, Sztuka Polska XVIII wieku, Warszawa 1986, s. 91-95.
  • Mariusz Karpowicz, Wileńska odmiana architektury XVIII wieku, Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa, 2012; ISBN 978-83-63580-10-0
  • Dorota Piramidowicz, Wpływ wileńskiego baroku na architekturę i wyposażenie kościoła bernardynów w Grodnie, „Biuletyn Historii Sztuki”, nr 3-4, R. LXXIII, 2011, s. 439-452, il. 1-13.
  • Тамара Габрусь, Стылістычныя аспекты архітэктуры віленскага барока, [w:] Барока ў беларускай культуры і мастацтве (red. В. Ф. Шматава), Мн., 1998., s. 14-166.
  • Drema Vladas, Materiały do historii sztuki Wielkiego Księstwa Litewskiego. Jan Krzysztof Glaubitz, Jan Hedel, Jan Melich, Biuletyn Historii Sztuki, XLII: 1980, nr 1.
  • Pałubicki Jerzy, Informacja o pobycie Jana Krzysztofa Glaubitza w Gdańsku, „Biuletyn Historii Sztuki”, XLII: 1980, nr 1.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Zob.: Film dokumentalny "Barok Wileński" Włodzimierza Szpaka (1988).
  2. Barbara Jagielska: Barok wileński w XX wieku Głębokie, Oszmiana, Krewo. Universitätsbibliothek Heidelberg. [dostęp 2015-11-16]. (pol.).