Bellatrix – Wikipedia, wolna encyklopedia

Bellatrix

γ Orionis
Położenie gwiazdy Belatrix w gwiazdozbiorze Oriona
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór	Orion
Rektascensja	05h 25m 07,863s[1]
Deklinacja	+06° 20′ 58,93″[1]
Paralaksa (π)	0,01292 ± 0,00052″[1]
Odległość	252 ± 11 ly 77,4 ± 3,2 pc
Wielkość obserwowana	1,64m[1]
Rozmiar kątowy	0,00072[2]
Ruch własny (RA)	−8,11 ± 0,50 mas/rok[1]
Ruch własny (DEC)	−12,88 ± 0,35 mas/rok[1]
Prędkość radialna	18,20 ± 0,90 km/s[1]
Charakterystyka fizyczna
Typ widmowy	B2 V[1]
Masa	9,0[2] M☉
Promień	6,0[2] R☉
Metaliczność [Fe/H]	−0,07[3]
Wielkość absolutna	−2,80m[3]
Jasność	7100 L☉[2]
Wiek	20 mln lat[2]
Temperatura	21 750 K[2]
Charakterystyka orbitalna
Krąży wokół	Centrum Galaktyki
Półoś wielka	8145 pc[3]
Mimośród	0,0827[3]
Alternatywne oznaczenia
Oznaczenie Flamsteeda: 24 Ori 2MASS: J05250786+0620589 Bonner Durchmusterung: BD+06°919 Fundamentalny katalog gwiazd: FK5 201 Boss General Catalogue: GC 6668 Katalog Henry’ego Drapera: HD 35468 Katalog Hipparcosa: HIP 25336 Katalog jasnych gwiazd: HR 1790 SAO Star Catalog: SAO 112740 Gwiazda Amazonek, Al Najid

Bellatrix (Gamma Orionis, γ Ori) – trzecia co do jasności gwiazda w gwiazdozbiorze Oriona. Jest odległa od Słońca o 252 lata świetlne.

Nazwa własna gwiazdy, Bellatrix, pochodzi z łaciny i znaczy „wojowniczka”. Pierwotnie odnosiła się do Kapelli w gwiazdozbiorze Woźnicy^[2][4]. Była też znana jako „gwiazda amazonek”. Nazwa wywodzi się zapewne od języka arabskiego ‏نجيد‎ Najīd, „zdobywca”, co zostało dość swobodnie przełożone na obecną formę w średniowiecznych „tablicach alfonsyńskich”^[5]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna formalnie zatwierdziła użycie nazwy Bellatrix dla określenia tej gwiazdy^[6].

Gwiazda znajduje się na lewym barku postaci Oriona. Świeci z wielkością obserwowaną 1,64 magnitudo. Jej absolutna wielkość gwiazdowa to −2,80^m[3]. Jest to gwiazda zmienna, jej jasność zmienia się z nieznanym okresem^[2] w zakresie 1,56^m–1,64^m[7].

Bellatrix obecnie oddala się od Słońca, ale 3,8 miliona lat temu przeszła w odległości 22,6 parseka od niego. Świeciła wówczas na ziemskim niebie z wielkością −1,03^m (obecnie Syriusz jest jaśniejszy, ale następny co do jasności Kanopus świeci słabiej)^[3].

Jest to błękitna gwiazda ciągu głównego należąca do typu widmowego B2^[1], dawniej klasyfikowana jako błękitny olbrzym^[2]. Należy do najgorętszych gwiazd widocznych gołym okiem, ma temperaturę 21 750 K, a jej jasność przekracza 7100 razy jasność Słońca. Jej masa jest równa 9 M_☉, ma ona około 20 milionów lat i dopiero za około 7 milionów lat zakończy syntezę wodoru w hel i stanie się prawdziwym olbrzymem. Z tak dużą masą gwiazda może wybuchnąć jako supernowa, choć może także umrzeć spokojniej, pozostawiając po sobie masywnego białego karła. Promień tej gwiazdy został zmierzony interferometrycznie i zgadza się z ocenami teoretycznymi – jest on 6 razy większy niż promień Słońca^[2].

Gwiazda ma kilka towarzyszek. Gamma Orionis B o wielkości 13,13^m jest oddalona o 178 sekund kątowych, oddalenie to nie zmieniło się od 1838 do 2009 roku^[8]. To wskazuje, że może być związana grawitacyjnie z Bellatrix. W tym przypadku jest to czerwony karzeł reprezentujący typ widmowy M0 o masie około 0,5 M_☉, oddalony o co najmniej 13 800 au i okrążający jaśniejszą towarzyszkę w czasie co najmniej 525 tysięcy lat^[2]. Bellatrix towarzyszą na niebie także trzy gwiazdy około 20^m, odległe o 5,8″, 10,4″ i 12,4″, które mogą być tylko przypadkowymi sąsiadkami, położonymi w innej odległości^[2][8].

• Lista gwiazd w gwiazdozbiorze Oriona
• Betelgeza
• Rigel
• Lista najjaśniejszych gwiazd w poszczególnych gwiazdozbiorach
• Bellatrix Lestrange