Bikalutamid – Wikipedia, wolna encyklopedia

Bikalutamid
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	(±)-N-[4-cyjano-3-(trifluorometylo)-fenylo]-3-[(4-fluorofenylo)-sulfonylo]-2-hydroksy-2-metylopropamid
	Inne nazwy i oznaczenia
farm.	łac. bicalutamidum
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C18H14F4N2O4S
Masa molowa	430,37 g/mol
Wygląd	biały lub prawie biały drobny proszek
	Identyfikacja
Numer CAS	90357-06-5
PubChem	2375
DrugBank	DB01128
SMILES
	CC(CS(=O)(=O)C1=CC=C(C=C1)F)(C(=O)NC2=CC(=C(C=C2)C#N)C(F)(F)F)O
InChI
	InChI=1S/C18H14F4N2O4S/c1-17(26,10-29(27,28)14-6-3-12(19)4-7-14)16(25)24-13-5-2-11(9-23)15(8-13)18(20,21)22/h2-8,26H,10H2,1H3,(H,24,25)
	InChIKey
	LKJPYSCBVHEWIU-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Rozpuszczalność w wodzie
	5 mg/l
	w innych rozpuszczalnikach
	chloroform, etanol, metanol, aceton, tetrahydrofuran
Temperatura topnienia	191–193 °C
logP	2,5
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2022-09-20]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanego źródła
Zwroty H	H351, H360FD, H410
Zwroty P	P202, P273, P280, P308+P313, P391, P405
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 2 0
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	L02BB03, L02AE51
Stosowanie w ciąży	kategoria dawniej X; od roku 2021: N
Farmakokinetyka
Okres półtrwania	6–7 dni
Wiązanie z białkami; osocza i tkanek	96%
Metabolizm	wątrobowy (CYP3A4)
Wydalanie	35,8% z moczem, 42,6% z kałem
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	doustnie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bikalutamid (łac. bicalutamidum) – wielofunkcyjny organiczny związek chemiczny, niesteroidowy inibitor receptorów androgenowych, zarejestrowany w leczeniu zaawansowanego raka gruczołu krokowego, stosowany jest również w leczeniu priapizmu, androgenozależnych chorób skóry oraz w feminizującej terapii hormonalnej u transpłciowych kobiet, a także mający zastosowanie w medycynie weterynaryjnej.

Budowa i mechanizm działania

Bikalutamid dostępny w sprzedaży jest mieszaniną racemiczną, natomiast aktywność biologiczną przejawia niemal wyłącznie enancjomer R^[5]. Jest on kompetencyjnym agonistą receptorów androgenowych, którego działanie polega na stabilizacji kompleksu receptora androgenowego z białkami szoku cieplnego^[12].

Zastosowanie

Wskazania rejestracyjne

rak gruczołu krokowego z przerzutami (stadium D₂) w skojarzeniu z analogiem gonadoliberyny lub kastracją chirurgiczną (w dawce 50 mg)^[5]^[13]
rak gruczołu krokowego miejscowo zaawansowany z dużym ryzykiem progresji choroby, w monoterapii lub jako leczenie uzupełniające po prostatektomii radykalnej lub radioterapii (w dawce 150 mg)^[5]^[14]
rak gruczołu krokowego miejscowo zaawansowany bez przerzutów, kiedy kastracja chirurgiczna lub stosowanie innych leków nie jest wskazane lub możliwe (w dawce 150 mg)^[5]^[14]

Wskazania pozarejestracyjne

leczenie priapizmu nawrotowego (wytyczne EAU 2014)^[15]^[16]
leczenie hormonalne podczas korekty płci z męskiej na żeńską oraz leczenie długoterminowe po operacji korekty płci^[17]^[18]
hirsutyzm w zespole wielotorbielowatych jajników^[19]^[20]

Wskazania weterynaryjne

hiperadrenokortycyzm u fretki domowej, u osobników u których istnieją przeciwwskazania do leczenia operacyjnego^[21]^[22]

Bikalutamid znajduje się na wzorcowej liście podstawowych leków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO Model Lists of Essential Medicines) (2017, 2021)^[23]^[24].

Bikalutamid jest dopuszczony do obrotu w Polsce (2018)^[25].

Działania niepożądane

Bikalutamid może powodować następujące działania niepożądane u ponad 10% pacjentów: zawroty głowy, uderzenia gorąca, wysypka, ginekomastia, tkliwość piersi, ból brzucha, zaparcie, nudności, hematuria, obrzęki oraz osłabienie^[13]^[14].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Bicalutamide, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 2375 [dostęp 2022-09-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Bicalutamide, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB01128 [dostęp 2022-09-20] (ang.).
↑ Bicalutamide (nr PHR1678) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2018-08-12]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ Bicalutamide SC-202976 Material Safety Data Sheet. Santa Cruz Biotechnology, 2018-10-09. [dostęp 2022-09-20]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Jan K.J.K. Podlewski Jan K.J.K., AlicjaA. Chwalibogowska-Podlewska AlicjaA., Leki współczesnej terapii online [online], Medical Tribune Polska [dostęp 2018-08-12] .^{[martwy link]}
↑ Bicalutamide (Oral Route) [online], Mayo Foundation for Medical Education and Research, 1 listopada 2015 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-24] (ang.).
↑ Bicalutamide (Oral Route) [online], Mayo Foundation for Medical Education and Research, 1 marca 2017 [zarchiwizowane z adresu 2018-08-13] (ang.).
↑ Bicalutamide (Oral Route) [online], Mayo Foundation for Medical Education and Research, 1 lipca 2021 [zarchiwizowane z adresu 2021-08-02] (ang.).
↑ Bicalutamide (Oral Route) [online], Mayo Foundation for Medical Education and Research, 1 marca 2017 [dostęp 2022-09-20] (ang.).
↑ Ian D.I.D. Cockshott Ian D.I.D., Bicalutamide: clinical pharmacokinetics and metabolism, „Clinical Pharmacokinetics”, 43 (13), 2004, s. 855–878, DOI: 10.2165/00003088-200443130-00003, PMID: 15509184 [dostęp 2022-09-20] (ang.).
↑ D.D. McKillop D.D. i inni, Metabolism and enantioselective pharmacokinetics of Casodex in man, „Xenobiotica; the Fate of Foreign Compounds in Biological Systems”, 23 (11), 1993, s. 1241–1253, DOI: 10.3109/00498259309059435, PMID: 8310708 [dostęp 2022-09-20] (ang.).
↑ DavidD. Masiello DavidD. i inni, Bicalutamide functions as an androgen receptor antagonist by assembly of a transcriptionally inactive receptor, „Journal of Biological Chemistry”, 277 (29), 2002, s. 26321–26326, DOI: 10.1074/jbc.M203310200, PMID: 12015321 [dostęp 2022-09-20] (ang.).
↑ ^a ^b Bikalutamid Farmax, 50 mg, tabletki powlekane – Charakterystyka Produktu Leczniczego [online], Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia Rejestr Produktów Leczniczych [zarchiwizowane z adresu 2018-08-13] .
↑ ^a ^b ^c Bikalutamid Farmax, 150 mg, tabletki powlekane – Charakterystyka Produktu Leczniczego [online], Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia Rejestr Produktów Leczniczych [zarchiwizowane z adresu 2018-08-13] .
↑ AndreaA. Salonia AndreaA. i inni, European Association of Urology guidelines on priapism, „European Urology”, 65 (2), 2014, s. 480–489, DOI: 10.1016/j.eururo.2013.11.008, PMID: 24314827 [dostęp 2022-09-20] (ang.).
↑ Piotr PawełP.P. Świniarski Piotr PawełP.P., Wytyczne EAU dotyczące priapizmu – bolesnego wzwodu prącia Część 2, „Przegląd Urologiczny”, 89 (1), 2015 [dostęp 2022-09-20] .
↑ L.J.L.J. Gooren L.J.L.J., Clinical practice. Care of transsexual persons, „The New England Journal of Medicine”, 364 (13), 2011, s. 1251–1257, DOI: 10.1056/NEJMcp1008161, PMID: 21449788 (ang.).
Przedruk w j. polskim: L.J.L.J. Gooren L.J.L.J., Opieka nad osobami transseksualnymi, „Ginekologia po Dyplomie”, 04/2011, s. 50–61 [dostęp 2018-08-01] .
↑ AnnaA. Neyman AnnaA., John S.J.S. Fuqua John S.J.S., Erica A.E.A. Eugster Erica A.E.A., Bicalutamide as an Androgen Blocker With Secondary Effect of Promoting Feminization in Male-to-Female Transgender Adolescents, „Journal of Adolescent Health”, 64 (4), 2019, s. 544–546, DOI: 10.1016/j.jadohealth.2018.10.296, PMID: 30612811, PMCID: PMC6431559 [dostęp 2022-09-20] (ang.).
↑ Victor R.V.R. Preedy Victor R.V.R., Handbook of Hair in Health and Disease, Holandia: Wageningen Academic Publishers, 2012, s. 132, ISBN 978-90-8686-174-3 (ang.).
↑ CostanzoC. Moretti CostanzoC. i inni, Combined Oral Contraception and Bicalutamide in Polycystic Ovary Syndrome and Severe Hirsutism: A Double-Blind Randomized Controlled Trial, „The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism”, 103 (3), 2018, s. 824–838, DOI: 10.1210/jc.2017-01186, PMID: 29211888 [dostęp 2022-09-20] (ang.).
↑ AlicjaA. Krzyżewska AlicjaA., AndrzejA. Max AndrzejA., Wpływ gonadektomii na występowanie hiperadrenokortycyzmu i możliwości jego leczenia u fretki domowej, „Życie Weterynaryjne”, 85 (1), 2010 [zarchiwizowane z adresu 2012-08-31] .
↑ ReneeR. Gandolfi ReneeR., Adrenal Disease in ferrets [online], American Ferret Association, 2013 [dostęp 2022-09-20] (ang.).
↑ WHO Model List of Essential Medicines 20th List [online], Światowa Organizacja Zdrowia, 2017, s. 31 [dostęp 2022-09-20] (ang.).
↑ WHO Model List of Essential Medicines 22th List [online], Światowa Organizacja Zdrowia, 2021, s. 31 [dostęp 2022-09-20] (ang.).
↑ Obwieszczenie Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych z dnia 16 kwietnia 2018 r. w sprawie ogłoszenia Urzędowego Wykazu Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej [online], Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia, 16 kwietnia 2018 [zarchiwizowane z adresu 2019-11-23] .

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[PubChem-1] Bicalutamide, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 2375 [dostęp 2022-09-20] (ang.).

[DB-2] Bicalutamide, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB01128 [dostęp 2022-09-20] (ang.).

[SA-3] Bicalutamide (nr PHR1678) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2018-08-12]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[SCB-4] Bicalutamide SC-202976 Material Safety Data Sheet. Santa Cruz Biotechnology, 2018-10-09. [dostęp 2022-09-20]. (ang.).

[MPD-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Jan K.J.K. Podlewski Jan K.J.K., AlicjaA. Chwalibogowska-Podlewska AlicjaA., Leki współczesnej terapii online [online], Medical Tribune Polska [dostęp 2018-08-12] .^{[martwy link]}

[Mayo2015-6] Bicalutamide (Oral Route) [online], Mayo Foundation for Medical Education and Research, 1 listopada 2015 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-24] (ang.).

[Mayo2017-7] Bicalutamide (Oral Route) [online], Mayo Foundation for Medical Education and Research, 1 marca 2017 [zarchiwizowane z adresu 2018-08-13] (ang.).

[Mayo2021-8] Bicalutamide (Oral Route) [online], Mayo Foundation for Medical Education and Research, 1 lipca 2021 [zarchiwizowane z adresu 2021-08-02] (ang.).

[Mayo-9] Bicalutamide (Oral Route) [online], Mayo Foundation for Medical Education and Research, 1 marca 2017 [dostęp 2022-09-20] (ang.).

[Cockshott-10] Ian D.I.D. Cockshott Ian D.I.D., Bicalutamide: clinical pharmacokinetics and metabolism, „Clinical Pharmacokinetics”, 43 (13), 2004, s. 855–878, DOI: 10.2165/00003088-200443130-00003, PMID: 15509184 [dostęp 2022-09-20] (ang.).

[McKillop-11] D.D. McKillop D.D. i inni, Metabolism and enantioselective pharmacokinetics of Casodex in man, „Xenobiotica; the Fate of Foreign Compounds in Biological Systems”, 23 (11), 1993, s. 1241–1253, DOI: 10.3109/00498259309059435, PMID: 8310708 [dostęp 2022-09-20] (ang.).

[Masiello-12] DavidD. Masiello DavidD. i inni, Bicalutamide functions as an androgen receptor antagonist by assembly of a transcriptionally inactive receptor, „Journal of Biological Chemistry”, 277 (29), 2002, s. 26321–26326, DOI: 10.1074/jbc.M203310200, PMID: 12015321 [dostęp 2022-09-20] (ang.).

[ChPL50-13] Bikalutamid Farmax, 50 mg, tabletki powlekane – Charakterystyka Produktu Leczniczego [online], Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia Rejestr Produktów Leczniczych [zarchiwizowane z adresu 2018-08-13] .

[ChPL150-14] Bikalutamid Farmax, 150 mg, tabletki powlekane – Charakterystyka Produktu Leczniczego [online], Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia Rejestr Produktów Leczniczych [zarchiwizowane z adresu 2018-08-13] .

[EAU-15] AndreaA. Salonia AndreaA. i inni, European Association of Urology guidelines on priapism, „European Urology”, 65 (2), 2014, s. 480–489, DOI: 10.1016/j.eururo.2013.11.008, PMID: 24314827 [dostęp 2022-09-20] (ang.).

[Świniarski-16] Piotr PawełP.P. Świniarski Piotr PawełP.P., Wytyczne EAU dotyczące priapizmu – bolesnego wzwodu prącia Część 2, „Przegląd Urologiczny”, 89 (1), 2015 [dostęp 2022-09-20] .

[Gooren-17] L.J.L.J. Gooren L.J.L.J., Clinical practice. Care of transsexual persons, „The New England Journal of Medicine”, 364 (13), 2011, s. 1251–1257, DOI: 10.1056/NEJMcp1008161, PMID: 21449788 (ang.).
Przedruk w j. polskim: L.J.L.J. Gooren L.J.L.J., Opieka nad osobami transseksualnymi, „Ginekologia po Dyplomie”, 04/2011, s. 50–61 [dostęp 2018-08-01] .

[Neyman-18] AnnaA. Neyman AnnaA., John S.J.S. Fuqua John S.J.S., Erica A.E.A. Eugster Erica A.E.A., Bicalutamide as an Androgen Blocker With Secondary Effect of Promoting Feminization in Male-to-Female Transgender Adolescents, „Journal of Adolescent Health”, 64 (4), 2019, s. 544–546, DOI: 10.1016/j.jadohealth.2018.10.296, PMID: 30612811, PMCID: PMC6431559 [dostęp 2022-09-20] (ang.).

[Preedy-19] Victor R.V.R. Preedy Victor R.V.R., Handbook of Hair in Health and Disease, Holandia: Wageningen Academic Publishers, 2012, s. 132, ISBN 978-90-8686-174-3 (ang.).

[Moretti-20] CostanzoC. Moretti CostanzoC. i inni, Combined Oral Contraception and Bicalutamide in Polycystic Ovary Syndrome and Severe Hirsutism: A Double-Blind Randomized Controlled Trial, „The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism”, 103 (3), 2018, s. 824–838, DOI: 10.1210/jc.2017-01186, PMID: 29211888 [dostęp 2022-09-20] (ang.).

[Krzyżewska-21] AlicjaA. Krzyżewska AlicjaA., AndrzejA. Max AndrzejA., Wpływ gonadektomii na występowanie hiperadrenokortycyzmu i możliwości jego leczenia u fretki domowej, „Życie Weterynaryjne”, 85 (1), 2010 [zarchiwizowane z adresu 2012-08-31] .

[Gandolfi-22] ReneeR. Gandolfi ReneeR., Adrenal Disease in ferrets [online], American Ferret Association, 2013 [dostęp 2022-09-20] (ang.).

[WHO_2017-23] WHO Model List of Essential Medicines 20th List [online], Światowa Organizacja Zdrowia, 2017, s. 31 [dostęp 2022-09-20] (ang.).

[WHO_2021-24] WHO Model List of Essential Medicines 22th List [online], Światowa Organizacja Zdrowia, 2021, s. 31 [dostęp 2022-09-20] (ang.).

[Wykaz_2018-25] Obwieszczenie Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych z dnia 16 kwietnia 2018 r. w sprawie ogłoszenia Urzędowego Wykazu Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej [online], Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia, 16 kwietnia 2018 [zarchiwizowane z adresu 2019-11-23] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]