Brisbane – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy miasta w Australii. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Brisbane

Fragment centrum miasta
Herb Flaga
Państwo	Australia
Stan	Queensland
Powierzchnia	15 842[1] km²
Populacja (06.2023) • liczba ludności • gęstość	2 706 966[2] 171 os./km²
Nr kierunkowy	0721
Położenie na mapie Australii Brisbane
Położenie na mapie Queenslandu Brisbane
27°28′S 153°02′E/-27,466667 153,033333
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Brisbane (wym. [ˈbrɪzbən]) – miasto w Australii położone nad Pacyfikiem, stolica stanu Queensland. Jest trzecim co do wielkości miastem Australii i Oceanii z liczbą ludności na poziomie 2,7 mln mieszkańców, mieszka w nim ok. 10% populacji państwa^[2]. City of Brisbane jest najludniejszym miastem i jednostką administracyjną w Australii według granic administracyjnych^[3][4]. Wraz z miastami satelickimi Gold Coast, Sunshine Coast i Toowoomba tworzy aglomerację i region metropolitalny South East Queensland^[5][6][7] zamieszkiwany przez 4 mln osób^[3]. Miasto leży w strefie klimatu subtropikalnego, z całorocznym okresem z letnimi temperaturami, w centrum miasta temperatury w dzień wahają się od 22 °C w lipcu do około 30 °C w styczniu^[8].

Brisbane jest klasyfikowane jako metropolia o znaczeniu globalnym^[9][10][11], a także jest ważnym ośrodkiem handlowym, naukowym (kilka uniwersytetów), kulturalnym (muzea, galeria sztuki) i biznesowym (z własną centralną dzielnicą biznesową(inne języki)). Brisbane jest ośrodkiem przemysłu rafineryjnego, gumowego, stoczniowego i maszynowego. Odbywało się tu wiele wydarzeń kulturalnych, politycznych, gospodarczych i sportowych o charakterze międzynarodowym, m.in. Igrzyska Wspólnoty Narodów w 1982 roku, wystawa światowa World Expo 88, World Masters Games(inne języki) w 1994 roku, Igrzyska Dobrej Woli w 2001 roku czy szczyt G20 w 2014 roku^[12]. W mieście odbędą się Letnie Igrzyska Olimpijskie 2032^[13][14][15].

Brisbane zostało nazwane „Australia’s hippest city” (najmodniejszym australijskim miastem)^[16] oraz „Australia's New World City” (australijskim miastem nowego świata)^[17][18]. Jest wysoko notowane na świecie w rankingach dotyczących jakości życia^{[19][20][21][22]} oraz rankingach najzdrowszych miast do życia na świecie^{[23][24][25][26][27][28]}.

Brisbane leży na wschodnim wybrzeżu, nad Morzem Koralowym Oceanu Spokojnego^[29]. Duża część metropolii leży bezpośrednio nad Zatoką Moreton, u ujścia rzeki Brisbane. Położone jest w centralnej części regionu metropolitalnego i aglomeracji South East Queensland. Metropolia graniczy bezpośrednio od północy z Sunshine Coast (333 436 mieszkańców), a od południa z Gold Coast (581 730 mieszkańców), choć od centrum biznesowego do śródmieść tych miast jest kilkadziesiąt kilometrów^[30]. Oddalony jest o 733 km na północ od Sydney.

Od wschodu, wzdłuż pacyficznego wybrzeża położone są wyspy: Bribie, Moreton, North Stradbroke Island i South Stradbroke Island, natomiast w zatoce położone są wyspy: Russell Island(inne języki), Karragarra Island(inne języki), Macleay Island(inne języki), Lamb Island(inne języki), Coochiemudlo Island(inne języki), Peel Island(inne języki) i mniejsze wysepki. W pobliżu znajdują się mała rafa koralowa Flinders Reef(inne języki), jak również północny cypel tzw. Great Southern Reef(inne języki).

Aglomeracja od stron zachodniej, północno-zachodniej i południowo-zachodniej jest otoczona kilkoma pasmami górskimi Wielkich Gór Wododziałowych. Od strony południowo-zachodniej położone są pasma: Main Range, Tweed Range(inne języki), McPherson Range i Teviot Range(inne języki) zgrupowane pod nazwą Scenic Rim(inne języki). Od strony północno-zachodniej położone są pasma, m.in.: D'Aguilar Range(inne języki), Conondale Range(inne języki); natomiast na samej północy aglomeracji znajdują się pasma, m.in.: Glass House Mountains(inne języki) oraz Blackall Range(inne języki). W bliskim sąsiedztwie centrum miasta położone jest pasmo Taylor Range(inne języki).

Brisbane tak jak inne największe miasta Australii zostało zdefiniowane przez Australijski Urząd Statystyczny. Podstawowa metropolia jest oznaczona jako Capital City Statistical Division^[31]. Podzielona jest na 5 jednostek administracyjnych (tzw. local government areas, LGA): City of Brisbane, Moreton Bay Region, Logan City, City of Ipswich(inne języki) i Redland City(inne języki)^[32] mających ponad 2,6 mln mieszkańców i powierzchnię 5973 km², przy gęstości zaludnienia 440 os./km²^[3]. Cała metropolia jest oznaczona jako Greater Capital City Statistical Area (GCCSA), nazywana również „Greater Brisbane”^[33][31]. Złożona jest z 8 samorządów lokalnych, które oprócz pięciu powyższych obejmują również słabo zaludnione Scenic Rim Region(inne języki), Somerset Region(inne języki) i część Lockyer Valley Region(inne języki)^[31][34][35]. Każda z tych ośmiu jednostek administracyjnych jest podzielona na osiedla / przedmieścia (suburbs(inne języki)). Najwięcej (197) osiedli wchodzi w skład City of Brisbane^[36]. Cała metropolia ma ponad 2,7 mln mieszkańców^[2] i ma powierzchnię 15 842 km²^[1].

Local government area	Ludność[3] (06.2023)	Powierzchnia[3]	Gęstość zaludnienia[3]	Capital City Statistical Division	Greater Capital City Statistical Area
City of Brisbane	1 323 162	1342,7 km²	985 os./km²
City of Moreton Bay	510 104	2041,5 km²	250 os./km²
Logan City (Australia)	377 773	958,1 km²	394 os./km²
City of Ipswich(inne języki)	251 148	1093,9 km²	230 os./km²
Redland City(inne języki)	166 809	537,2 km²	311 os./km²
Razem	2 628 996	5973,4 km²	440 os./km²
Scenic Rim Region(inne języki)	45 248	4243,0 km²	11 os./km²
Somerset Region(inne języki)	26 251	5373,4 km²	5 os./km²
Lockyer Valley Region(inne języki) (część)	6471	252,2 km²	26 os./km²
Razem	2 706 966	15 842 km²	171 os./km²			Mapa metropolii Brisbane (info)

Brisbane leży w strefie klimatu subtropikalnego^[37][38], z całorocznym okresem z letnimi temperaturami. Średnia temperatura roczna wynosi 26 °C w ciągu dnia i 16 °C w nocy. Najchłodniejszym miesiącem jest lipiec ze średnią temperaturą około 21–22 °C w dzień i 9–10 °C w nocy. Najcieplejszymi miesiącami są styczeń i luty ze średnią temperaturą 29–30 °C w dzień i 21 °C w nocy. Średnia opadów w skali roku wynosi od ok. 800 mm na zachodnich obrzeżach do ok. 1000 mm na wybrzeżu, najobfitszy w opady jest okres od grudnia do lutego^[8][39]. Jest jednym z zaledwie pięciu metropolii tzw. cywilizacji zachodniej, gdzie lato trwa przez cały rok (obok Honolulu na Hawajach oraz Miami, Tampy i Orlando na Florydzie, w Stanach Zjednoczonych).

Przed przybyciem Europejczyków tereny dzisiejszego Brisbane były zamieszkiwane przez aborygeńskie plemiona Turrbal i Jagera. Nazywali oni ten obszar Mian-jin, tzn. „miejsce o kształcie kolca”. W 1770 roku kapitan James Cook płynął wzdłuż wybrzeża Queensland z botanikiem Josephem Banksem; pojawiają się nazwy Cape Moreton, Point Lookout i Glass House Mountains. W 1823 r. porucznik brytyjskiej marynarki John Oxley zbadał dolinę bezimiennej wówczas rzeki, uchodzącej do Zatoki Moreton. Nowo odkrytym miejscem zainteresował się ówczesny gubernator Nowej Południowej Walii, sir Thomas Brisbane. W następnym roku założono tu kolonię karną dla zesłańców (Redcliffe Point nad Zatoką Moreton). Inspektorzy odwiedzający kolonię protestowali wielokrotnie przeciwko wykorzystaniu miejsca o tak dobrym klimacie, doskonałym położeniu i bogatym zapleczu gospodarczym (lasy, pastwiska, dostatek słodkiej wody) w charakterze miejsca zesłań. Ostatecznie w 1839 roku zlikwidowano kolonię dla zesłańców. W 1843 r. rozpoczęła się sprzedaż działek dla osadników, którzy założyli tu osadę nazwaną na cześć gubernatora T. Brisbane’a. Po trzech latach liczyła ona już 900 mieszkańców i posiadała własną gazetę „Moreton Bay Courier”^[43].

Town of Brisbane(inne języki) (Brisbane Municipal Council) zostało założone 25 maja 1859 roku i proklamowane przez gubernatora Nowej Południowej Walii 7 września 1859 roku. Brisbane był jedynym, który został włączony przed ustanowieniem Queensland jako oddzielnej kolonii. W latach 40. w całej wschodniej Australii wystąpiły masowe epidemie bydła. Powstała pierwsza linia okrętowa do transportu wyrobów garbarskich do Sydney. Zaczęli przybywać kolejni emigranci z Anglii. Szczególnie istotne było przypłynięcie statku „Fortitude”, który przywiózł kilkaset osób, głównie rzemieślników. Założyli oni własne osiedle Fortitude Valley – obecnie dzielnica Haymarket w Brisbane^[43]. We wrześniu 1859 r. licząca już 5 tys. mieszkańców miejscowość otrzymała prawa miejskie. Trzy miesiące później, po oddzieleniu Queensland od Nowej Południowej Walii, zostało ono stolicą nowego stanu. Pod koniec XIX w. Brisbane liczyło ponad 100 tys. mieszkańców, po zakończeniu I wojny światowej – już przeszło 200 tys. W 1925 roku miasto Town of Brisbane zostało połączone z wieloma okolicznymi miejscowościami i hrabstwami, aby stworzyć City of Greater Brisbane, czyli obecnie City of Brisbane.

Brisbane odgrywało ważną rolę w czasie II wojny światowej, kiedy podczas walk z Japonią na południowo-zachodnim Pacyfiku było siedzibą sztabu generalnego generała D. MacArthura. Nastąpił wówczas znaczny rozwój portu i strefy przemysłowej, pracującej na rzecz armii. W 1960 r. Brisbane obejmowało teren 971 km² i liczyło 543 tys. mieszkańców^[43].

W 1974 oraz 2011 miasto zostało zalane przez powódź^[44].

Brisbane jest bardzo szybko rozwijającym się miastem. W latach 70. XX wieku populacja przekroczyła milion mieszkańców, w pierwszych latach XXI wieku populacja przekroczyła 2 miliony mieszkańców. W 2019 roku populacja miasta przekroczyła 2,5 mln mieszkańców^[2]. Metropolia w czerwcu 2023 roku miała ponad 2,7 mln mieszkańców^[2] i powierzchnię 15 842 km²^[1]. Wzrost demograficzny w ostatnich latach jest na poziomie 2% rocznie, corocznie przybywa 50 000 nowych mieszkańców, czyli ok. 500 000 nowych mieszkańców na dekadę^[2]. Zespół miejski "Brisbane-Gold Coast" tworzą główne tereny miejskie Brisbane Capital City Statistical Division (czyli City of Brisbane, Moreton Bay Region, Logan City, City of Ipswich(inne języki) i Redland City(inne języki)) oraz sąsiadujące miasto satelickie City of Gold Coast, z łączną liczbą ludności na poziomie 3 039 000 osób na obszarze 2647 km² i gęstości zaludnienia 1148 os./km²^[45]. W aglomeracji South East Queensland zamieszkiwanej przez 4 mln osób^[3], której Brisbane jest głównym ośrodkiem miejskim, w ciągu najbliższych 3 dekad, populacja ma zwiększyć się do 5,5 mln mieszkańców dzięki osiedlaniu się ludności na rozległych przedmieściach^[46][47].

Liczba mieszkańców w latach 1831–2021.
Źródło: Australian Bureau of Statistics^[48][49][50]

Brisbane jest notowane w trzech niezależnych rankingach metropolii o znaczeniu globalnym. W rankingu Globalization and World Cities Research Network(inne języki) 2020 zostało oznaczone jako metropolia światowa drugiej kategorii – beta+^[9]. Metropolia wykazuje tendencję wzrastającą, 12 lat wcześniej – w 2008 roku, klasyfikowana była w trzeciej kategorii – gamma^[51]. W rankingu World’s Best Cities 2020, Brisbane zajęło 61. miejsce na świecie^[11]. W rankingu Schroders Global Cities Index 2021(inne języki), Brisbane zajęło 29. miejsce na świecie, zaraz za Szanghajem^[10]. Brisbane jest wiodącym miastem w regionie Azji i Pacyfiku, a także globalnym centrum badań^[4].

Produkt miejski brutto Brisbane – według danych Brookings Institution – wyniósł w 2014 roku 96,6 mld dolarów amerykańskich^[52]. Produkt miejski brutto według danych SGS Economics and Planning wyniósł w 2016 roku 158 mld dolarów australijskich (120,6 mld dolarów amerykańskich)^[53]. Natomiast produkt miejski brutto według danych SGS Economics and Planning wyniósł w 2018 roku 177 mld dolarów australijskich co stanowi 9,3% produktu krajowego brutto Australii^[54]. Produkt miejski brutto na osobę wyniósł w 2015 roku 67 300 dolarów australijskich^[55]. Bezrobocie w pierwszym kwartale 2019 roku wynosiło 5,5%^[56].

W rankingu Mercer(inne języki) dotyczącego jakości życia, Brisbane w 2023 roku uplasowało się na 34. miejscu na świecie, zaraz przed Brukselą, 10 miejsc przed Londynem, 50 miejsc przed Warszawą^[19]. Metropolia wykazuje tendencję wzrastającą, jakość życia w mieście gwałtownie się podnosi, 15 lat wcześniej – w 2008 roku klasyfikowana była na 49. miejscu na świecie^[57]. W rankingu Monocle(inne języki) w 2019 roku, Brisbane uplasowało się na 23. miejscu na świecie, wyprzedzając norweskie Oslo^[20]. Tu również metropolia wykazuje tendencję wzrastającą, przed 2016 rokiem nie była klasyfikowana w grupie pierwszych 25 miast świata^[58]. W rankingach Economist Intelligence Unit oraz Numbeo(inne języki), Brisbane w 2021 roku weszło do pierwszej dziesiątki miast na świecie^[21][22].

Jest wysoko notowane wśród najzdrowszych miast do życia na świecie^{[23][24][25][26][27][28]}.

Brisbane ma centralną dzielnicę biznesową(inne języki) z kilkudziesięcioma wieżowcami o wysokości całkowitej powyżej 100 metrów, w tym 7 wieżowcami o wysokości całkowitej powyżej 200 metrów^[59]. Centrum biznesowe cały czas się rozwija, wciąż powstają nowe wieżowce, w latach 2016–2020 oddano do użytku trzy najwyższe wieżowce w mieście o wysokości całkowitej powyżej 250 metrów^[59].

Odbyły się tu międzynarodowe wydarzenia polityczne i gospodarcze np. wystawa światowa Expo ’88 oraz szczyt G20 w 2014 roku^[12].

Głównymi centrami kongresowymi w mieście są Brisbane Convention & Exhibition Centre(inne języki) oraz Royal International Convention Centre, największym obszarem wystawowym jest Brisbane Showgrounds(inne języki), natomiast największą halą widowiskowo-sportową jest Brisbane Entertainment Centre(inne języki).

Brisbane jest dużym australijskim centrum produkcji lotniczej. Znajduje się tu fabryka Airbus Group Australia Pacific (dawniej jako Australian Aerospace Ltd.) produkująca m.in. australijskie wersje europejskich śmigłowców NHI NH90 i Eurocopter Tiger (w przeszłości), jak również struktury kompozytowe dla innych produktów Airbus^[60][61][62]. Położone są tu również zakłady Boeinga: Boeing Australia(inne języki)^[63], produkujące m.in. Boeing MQ-28 Ghost Bat, australijski bezzałogowy aparat latający wykonany w technologii stealth przeznaczony dla celów bojowych. Znajdują się tu różne zakłady motoryzacyjne np. Denning Manufacturing(inne języki), Custom Bus(inne języki) czy Coach Design(inne języki). W mieście istnieją również ośrodki przemysłu militarnego np. jeden z ośrodków producenta pojazdów wojskowych: General Dynamics Land Systems–Australia(inne języki), fabryka producenta pojazdów wojskowych Rheinmetall Defence Australia, produkująca m.in. transporter opancerzony Boxer^[64][65] czy dwa ośrodki Thales Australia^[66]. W Brisbane i jej aglomeracji znajduje się kilka dzielnic przemysłowych(inne języki): Brendale(inne języki), Carole Park(inne języki), Eagle Farm(inne języki), Kunda Park(inne języki), Larapinta(inne języki), Rocklea(inne języki).

W mieście swoją siedzibę ma wytwórnia filmowa Screen Queensland Studios(inne języki), która wraz z Village Roadshow Studios(inne języki) w mieście satelickim Gold Coast odpowiada za większość produkcji filmowej w stanie Queensland.

Centrum biznesowe w Brisbane

W Brisbane rozpoczyna swój bieg linia kolejowa North Coast (Queensland)(inne języki) o długości 1680 km łącząca najważniejsze stanowe ośrodki miejskie położone na północ od miasta, w tym Sunshine Coast, Gladstone, Rockhampton, Mackay, Townsville oraz Cairns. Tą trasą przebiega również połączenie kolejowe Spirit of Queensland(inne języki), obsługiwane przez kolej dużych prędkości Tilt Train(inne języki) (rekord prędkości to 210 km/h^[67], jednakże standardowa prędkość wynosi 160 km/h). Trasa na zachód obsługiwana jest przez połączenie The Westlander(inne języki) (do Charleville). Dla kierunku północno-zachodniego istnieje połączenie Spirit of the Outback(inne języki) (do Longreach). Głównym stanowym operatorem kolejowym obsługującym powyższe połączenia jest Queensland Rail(inne języki), z siedzibą w Brisbane. Poprzez linię kolejową North Coast (Nowej Południowej Walii)(inne języki), istnieje połączenie kolejowe do Sydney, położonego 733 km na południe. Połączenie obsługiwane jest przez operatora kolejowego NSW TrainLink(inne języki). Ta trasa kolejowa ma łącznie 988 km długości, średnia prędkość pociągu na tej trasie to 73 km/h, obecny czas przejazdu oscyluje na poziomie 13,5 godziny^[68]. Istnieją plany budowy kolei dużych prędkości na tym odcinku.

Systemem kolei aglomeracyjnej jest Queensland Rail Citytrain(inne języki) nazywana po prostu Citytrain. Obsługuje 13 linii kolejowych: Airport(inne języki), Beenleigh(inne języki), Caboolture(inne języki), Cleveland(inne języki), Doomben(inne języki), Exhibition(inne języki), Ferny Grove(inne języki), Gold Coast(inne języki), Ipswich & Rosewood(inne języki), Redcliffe Peninsula(inne języki), Shorncliffe(inne języki), Springfield(inne języki), Sunshine Coast(inne języki).

W mieście działa łącznie sto kilkadziesiąt stacji kolejowych(inne języki). Głównym dworcem, jak również stacją węzłową jest Roma Street(inne języki) w centrum biznesowym.

Brisbane przecina rozbudowana sieć dróg stanowych, jak również autostrad miejskich i międzymiastowych. Przebiega tędy szlak Highway 1 przebiegający dookoła Australii, łączący ze sobą wszystkie stolice stanów.

• Pacific Highway to droga krajowa łącząca miasto ze stanem Nowa Południowa Walia oraz innymi miastami położonymi na południe, w tym Gold Coast, Newcastle, Central Coast(inne języki) oraz Sydney. W części ma formę autostrady składającej się z odcinków Pacific Motorway (Brisbane–Brunswick Heads)(inne języki) (158 km) i Pacific Motorway (Sydney–Newcastle)(inne języki) (127 km). Inną drogą łączącą miasto z południem jest New England Highway (National Highway 15) na trasie Toowoomba–Newcastle. Newell Highway(inne języki) to jedna z dróg łączących region z Melbourne położonym na południowy zachód od Brisbane.
• Bruce Highway(inne języki) to droga o długości 1679 km łącząca najważniejsze stanowe ośrodki miejskie położone na północ od miasta, w tym Sunshine Coast, Gladstone, Rockhampton, Mackay, Townsville oraz Cairns. Na odcinku od Brisbane do Kibong o długości 135 km ma formę autostrady M1.
• National Highway A2 to droga skierowana na zachód, początkowo jako Warrego Highway(inne języki) do Charleville, później kierująca się na północny zachód do trasy Stuart Highway (National Highway 87) łączącej Darwin na samej północy z Adelaide na samym południu Australii.

Występują tu również lokalne, miejskie autostrady np. Ipswich Motorway (M2/M7)(inne języki), Gympie Arterial Road(inne języki) (M3), Gateway Motorway(inne języki), Port of Brisbane Motorway(inne języki) (M4), Inner City Bypass(inne języki), Western Freeway(inne języki), Centenary Motorway(inne języki). Riverside Expressway(inne języki) to specjalna trasa o długości 2 km w centrum biznesowym Brisbane.

Brisbane ma również dużą sieć głównych tuneli drogowych pod obszarem metropolitalnym, znaną jako sieć TransApex(inne języki), która obejmuje tunele takie jak Clem Jones Tunnel(inne języki) (4,6 km), Airport Link(inne języki) czy Legacy Way(inne języki). To trzy najdłuższe tunele drogowe w Australii.

Brisbane i jego aglomeracja ma rozbudowaną sieć transportu publicznego, która obejmuje:

• sieć autobusową różnych operatorów, z której korzysta 70 milionów pasażerów rocznie^[69]. Obejmuje ona m.in. 27 km oddzielnych korytarzy tzw. busways(inne języki) dedykowanych tylko dla autobusów (bus rapid transit),
• kolej aglomeracyjną Queensland Rail Citytrain(inne języki), z której korzystają średnio 54 miliony pasażerów rocznie^[70]. Łączna długość torowiska to 740 km. Oejmuje 146 stacji kolejowych^[71].
• promy rzeczne obsługiwane przez RiverCity Ferries(inne języki): 22 promy CityCat, 1 prom CityFerries i 5 promów KittyCats^[72].

System transportu miejskiego jest koordynowany przez TransLink(inne języki), zapewnia ujednolicony system biletowy i elektroniczny system płatności znany jako go card(inne języki). W mieście działa również usługa o nazwie NightLink(inne języki), oferująca nocne połączenia w weekendy.

W latach 1951–1969 funkcjonowały trolejbusy w Brisbane(inne języki). W latach 1885–1969 funkcjonowały tramwaje w Brisbane, obecnie sieć tramwajowa funkcjonuje pod nazwą G:link tylko w mieście satelickim Gold Coast. W 2023 roku, w mieście ma zostać uruchomione Brisbane Metro(inne języki), szybki autobusowy system transportowy (autobusy dwu-przegubowe(inne języki)), a także w 2024 roku ma zostać uruchomiona podziemna kolej szynowa Cross River Raily(inne języki).

W Brisbane działają trzy firmy taksówkarskie: Yellow Cabs (których pojazdy są pomalowane na pomarańczowo), Black and White Cabs oraz 13Cabs. Wszystkie trzy firmy oferują usługi w ramach tego samego systemu opłat (regulowanego przez rząd stanowy Queensland). Mogą odbierać pasażerów z dowolnego miejsca w aglomeracji. Oprócz standardowych taksówek, obie oferują Maxi-Taxis zaprojektowane dla maksymalnie 10 osób i przystosowane dla osób niepełnosprawnych, a także samochody luksusowe (Silver Service w Yellow Cabs, Business Class w Black and White Cabs).

W mieście działa publiczny system wypożyczania rowerów pod nazwą CityCycle, który obejmuje 2000 rowerów i 150 stacji dokujących. Z systemu korzysta ok. 4 mln osób rocznie^[73].

Miasto jest obsługiwane przez międzynarodowy port lotniczy Brisbane, oddalony ok. 12 km od centrum biznesowego. W 2019 roku obsłużył 24 mln pasażerów, z czego 17,5 mln to pasażerowie krajowi, a 6,5 mln to pasażerowie zagraniczni^[74]. Jest to trzeci co do wielkości port lotniczy w Australii i Oceanii.

Innymi portami lotniczymi w aglomeracji są:

• port lotniczy Gold Coast, położony 90 km na południe od centrum miasta, szósty co do wielkości port lotniczy w kraju, w 2019 roku obsłużył 6,5 mln pasażerów^[74],
• port lotniczy Sunshine Coast(inne języki), 90 km na północ od centrum miasta, w 2019 roku obsłużył 1,3 mln pasażerów^[74],
• port lotniczy Toowoomba Wellcamp(inne języki), 120 km na zachód od centrum miasta, w 2019 roku obsłużył 110 357 pasażerów^[74],
• port lotniczy Archerfield(inne języki), 11 km na południe od centrum miasta, lokalne lotnisko w trakcie rozbudowy

Te cztery porty lotnicze w regionie, w 2019 roku obsłużyły łącznie 31 885 424 pasażerów^[74].

Korytarz lotniczy z Sydney do Brisbane jest osiemnastym najbardziej ruchliwym połączeniem lotniczym na świecie, natomiast połączenie Melbourne – Brisbane jest trzydziestym czwartym najbardziej ruchliwym połączeniem na świecie^[75].

Port Brisbane to port morski w mieście^[76]. Jest trzecim co do wielkości portem kontenerowym w Australii^[77].

Portside Wharf(inne języki) to międzynarodowy terminal pasażerski. Planuje się otworzenie nowo wybudowanego terminalu Brisbane International Cruise Terminal.

Brisbane ma rozbudowany system lokalnego transportu morskiego, zarówno w zatoce, jak i na rzece. RiverCity Ferries(inne języki) to firma transportu publicznego, która rozpoczęła obsługę promów w Brisbane 4 listopada 2020 roku, w ramach dziesięcioletniego kontraktu z Radą Miasta Brisbane. Zastąpiła usługi firmy Transdev Brisbane Ferries(inne języki). Jest spółką zależną SeaLink Travel Groups(inne języki). RiverCity Ferries obsługuje 28 promów: 22 promy CityCat, 1 prom CityFerries i 5 promów KittyCats oraz korzysta z 21 nabrzeży (miejsc dokowania, przystani) na rzece Brisbane^[72].

• Australian Catholic University^[78]
• Brisbane College of Theology(inne języki)^[79]
• Central Queensland University^[80]
• Griffith University^[81]
• Queensland University of Technology^[82]
• University of Canberra^[83]
• Uniwersytet Nowej Południowej Walii^[84]
• University of Southern Queensland^[85]
• University of Queensland^[86]

Najpopularniejszymi dyscyplinami sportu w Brisbane są: rugby 13-osobowe, rugby 15-osobowe, krykiet, futbol australijski i piłka nożna.

Kluby piłki nożnej:

• Brisbane Roar – występuje w A-League, najwyższej klasie rozgrywkowej Australii, trzykrotny Mistrz Australii (2011, 2012, 2014)
• Brisbane City FC, występuje w lidze NPL Queensland (drugiej w hierarchii), dwukrotny zdobywca Pucharu Australii (1977, 1978)
• Brisbane Strikers FC, występuje w lidze NPL Queensland (drugiej w hierarchii), jednokrotny Mistrz Australii (1997)
• Queensland Lions FC, występuje w lidze NPL Queensland (drugiej w hierarchii), jednokrotny zdobywca Pucharu Australii (1981).

Inne ważniejsze kluby sportowe:

• Brisbane Bandits(inne języki), klub baseballowy występujący w lidze ABL(inne języki), czterokrotny Mistrz Australii (2016, 2017, 2018, 2019)
• Brisbane Bullets(inne języki), klub koszykarski występujący w lidze NBL, trzykrotny Mistrz Australii (1985, 1987, 2007)
• Brisbane Broncos(inne języki), klub rugby league występujący w lidze NRL (rugby 13-osobowe), sześciokrotny Mistrz Australii (1992, 1993,1997 1998, 2000, 2006)
• Queensland Reds – klub rugby union występujący w międzynarodowej lidze Super Rugby (rugby 15-osobowe), jednokrotny mistrz (2011)
• Brisbane Lions – klub futbolu australijskiego występujący w lidze AFL, trzykrotny Mistrz Australii (2001, 2002, 2003)
• Brisbane Blaze(inne języki), klub hokejowy występujący w lidze AHL(inne języki)
• Queensland Blades(inne języki), klub hokejowy, kilkukrotny Mistrz Australii(inne języki)
• Brisbane Barracudas(inne języki), klub piłki wodnej (water polo) występujący w lidze ANWPL(inne języki), jednokrotny Mistrz Australii (2004)
• Queensland Breakers(inne języki), klub piłki wodnej (water polo) występujący w lidze ANWPL(inne języki), jednokrotny Mistrz Australii (2007)
• Queensland Bulls(inne języki), klub krykietowy, jednocześnie krykietowa reprezentacja stanu. Ośmiokrotny Mistrz Australii
• Brisbane Heat, klub krykietowy, występujący w lidze BBL, jednokrotny Mistrz Australii (2013)
• Queensland Firebirds(inne języki), klub netballowy występujący w lidze SSN(inne języki), trzykrotny Mistrz Australii (2011, 2015, 2016).

Główne stadiony w mieście to:

• Suncorp Stadium – przeznaczony głównie do rugby i piłki nożnej (52 500 miejsc)^[87]
• Brisbane Cricket Ground – przeznaczony do futbolu australijskiego i krykieta (42 000 miejsc^[88])
• Ballymore Stadium (18 000 miejsc)
• inne np. Brisbane Entertainment Centre(inne języki), Ice World Boondall(inne języki).

Miasto było kandydatem do zorganizowania letnich igrzysk olimpijskich 1992, jednakże w ostatecznej kwalifikacji wygrała Barcelona^[89]. Wystąpiono ze wstępną propozycją, aby letnie igrzyska olimpijskie w 2016^[90] oraz w 2020 roku^[91][92] mogłyby się odbyć w Brisbane, jednakże miasto oficjalnie nie złożyło aplikacji do Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. Na początku 2021 roku były prowadzone rozmowy pomiędzy Australijskim Komitetem Olimpijskim(inne języki) i Międzynarodowym Komitetem Olimpijskim na temat potencjalnego odbycia się Letnich Igrzysk Olimpijskich 2032 w Brisbane^[93]. 10 czerwca 2021 roku, Brisbane uzyskało aprobatę zarządu MKOl, co oznacza wstępne otrzymanie praw do organizacji igrzysk olimpijskich^[94]. 21 lipca 2021 roku w czasie 138. sesji Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego podjęto oficjalną decyzję o organizacji igrzysk przez Brisbane^[13].

Odbywało się tu wiele międzynarodowych wydarzeń sportowych, m.in. Igrzyska Wspólnoty Narodów (Commonwealth Games) w 1982 r. czy Igrzyska Dobrej Woli 2001. Podczas organizowanych Igrzysk Wspólnoty Narodów 2018 w sąsiednim Gold Coast, dwa obiekty w Brisbane również były używane. Ponadto odbyły się tutaj: Australian Open 1923, Puchar Świata w Rugby League 1957(inne języki) (jedna z aren), Puchar Świata w Rugby League 1968(inne języki) (jedna z aren), Mistrzostwa świata w żeglarstwie (klasa Finn) 1976, Puchar Świata w Rugby League 1977(inne języki) (jedna z aren), Puchar Świata w Rugby 1987 (jedna z aren), Mistrzostwa Pacyfiku w pływaniu 1987, Mistrzostwa Świata Juniorów w Łyżwiarstwie Figurowym 1988(inne języki), Mistrzostwa Świata Amatorów w kulturystyce(inne języki) 1988, Mistrzostwa świata w kolarstwie BMX 1989, Mistrzostwa świata w żeglarstwie (klasa 470) 1991, Mistrzostwa Świata w Krykiecie Mężczyzn 1992(inne języki) (jedna z aren), World Masters Games(inne języki) 1994, Mistrzostwa Świata w Gimnastyce Sportowej 1994(inne języki), Mistrzostwa Świata Juniorów w Łyżwiarstwie Figurowym 1996(inne języki), Puchar Świata w Rugby 1987 (jedna z aren), Piłka nożna na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 2000 (jedna z aren), Mistrzostwa świata weteranów w lekkoatletyce 2001, Australia Sevens 2002, Puchar Świata w Rugby 2003 (jedna z aren), Międzynarodowa Olimpiada Geograficzna 2006, Puchar Świata w Rugby League 2008(inne języki) (jedna z aren), Puchar Narodów Oceanii w Piłce Ręcznej Kobiet 2009, Mistrzostwa świata w żeglarstwie (klasa Laser Radial) 2012, Międzynarodowa Olimpiada Informatyczna 2013, Ultimate Fighting Championship (UFC) 2013, 2016 (zob. też: Lista i wyniki gal UFC na terenie Australii i Oceanii), The Rugby Championship (jedne z aren w 2000, 2001, 2011, 2015), Puchar Azji w Piłce Nożnej 2015 (jedna z aren), Mistrzostwa Świata w Krykiecie Mężczyzn 2015 (jedna z aren), Puchar Świata w Rugby League 2017 (jedna z aren), Puchar Świata kobiet w Rugby League 2017(inne języki) (wraz z Sydney), Igrzyska Wspólnoty Narodów 2018 (jedna z aren), planowane Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej Kobiet 2023 (jedna z aren).

W Brisbane, w kompleksie Queensland Tennis Centre rozgrywany jest turniej tenisowy Brisbane International, który co roku rozpoczyna nowy sezon tenisowy.

Brisbane jest głównym ośrodkiem short tracku w Australii^[95].

W aglomeracji znajdują się różnego rodzaju parki tematyczne, m.in.: Sea World(inne języki), Dreamworld(inne języki), Warner Bros. Movie World(inne języki), Wet'n'Wild Gold Coast(inne języki) (jeden z najczęściej odwiedzanych parków wodnych na świecie, odwiedzany jest co roku przez ok. 1,1 mln osób^[96]), WhiteWater World, Fleays Wildlife Park, Aussie World(inne języki), Sea Life Sunshine Coast(inne języki) oraz Australia Zoo, ogród zoologiczny rodziny słynnego „łowcy krokodyli”. Znajduje się tu również Daisy Hill Koala Centre, zbudowane przez rząd stanowy jako dedykowane centrum edukacyjne dotyczące koali (wstęp bezpłatny)^[97]. Innym podobnym obiektem jest Lone Pine Koala Sanctuary(inne języki).

W mieście oferowane są loty nad Wielką Rafą Koralową, wpisaną na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W pobliskich wodach jest możliwość obserwowania wielorybów, m.in. poprzez rejsy wycieczkowe Whales In Paradise^[98]. Brisbane Visitor Information and Booking Centre oferuje darmowe piesze wycieczki po mieście z przewodnikiem^[99]. CityHopper oferuje darmowe wycieczki statkiem po rzece Brisbane^[100]. Epicurious Garden to ogród, w którym każdy może zamówić bezpłatnie próbkę sezonowych owoców lub ziół^[101].

• 
  Statek turystyczny CityHopper
• 
  Koala w Daisy Hill Koala Centre
• 
  Wieloryby w zatoce

Do najważniejszych atrakcji turystycznych należą m.in. diabelski młyn Wheel of Brisbane(inne języki) o wysokości 60 metrów^[102], Story Bridge(inne języki), Kurilpa Bridge, South Bank Parklands(inne języki) (tereny z targów światowych World Expo 88), plaża rzeczna Streets Beach, Planetarium w Brisbane(inne języki). Jednym z miejskich deptaków jest Queen Street Mall(inne języki).

• 
  Diabelski młyn Wheel of Brisbane oraz Queensland Performing Arts Centre
• 
  Story Bridge
• 
  Plaża rzeczna Streets Beach w centrum miasta
• 
  Fragment deptaku Queen Street Mall
• 
  Planetarium w Brisbane

Historyczne budynki: Customs House(inne języki) (architektura wiktoriańska, 1889), Newstead House(inne języki) (najstarsza willa w mieście, architektura wiktoriańska, 1846), South Brisbane Town Hall(inne języki) (1892), Treasury Building(inne języki) (architektura neorenesansowa, 1930), Land Administration Building(inne języki) (1905), Old Government House(inne języki) (1862), Parliament House(inne języki) (1867), Government House(inne języki) (1865), budynek dworca kolejowego South Brisbane(inne języki) z 1884 roku, Brisbane City Hall(inne języki) (architektura neorenesansowa, 1930), Brisbane Powerhouse(inne języki) (1940), Regent Theatre(inne języki) (1929), The Mansions (architektura wiktoriańska, 1889), Poczta główna(inne języki) (1872), stary młyn The Old Windmill(inne języki) (1828), fortyfikacje na wyspie Bribie(inne języki).

• 
  Ratusz (Brisbane City Hall)
• 
  Customs House
• 
  Treasury Building
• 
  The Mansions
• 
  South Brisbane Town Hall
• 
  Old Government House
• 
  budynek dworca kolejowego South Brisbane
• 
  The Old Windmill

Ważniejsze kościoły: katedra św. Jana(inne języki) (architektura neogotycka, 1901-2009), archikatedra św. Szczepana (architektura neogotycka, 1863-1989), kościół św. Łukasza(inne języki), Kościół anglikański św. Pawła(inne języki) (1855-1929).

• 
  Katedra św. Jana
• 
  Archikatedra św. Szczepana
• 
  Kościół anglikański św. Pawła

Gallery of Modern Art jest jedną z najczęściej odwiedzanych galerii sztuki na świecie, w 2017 roku odwiedziło ją prawie 1,5 mln osób^[103]. Inne obiekty kulturalne to np. Muzeum Queensland, Queensland Maritime Museum(inne języki), centrum kulturalne Queensland Cultural Centre(inne języki).

Metropolia jest otoczona przez kilka parków narodowych np. Tamborine National Park(inne języki), Lockyer National Park(inne języki), St Helena Island National Park(inne języki), Moreton Island National Park (95% wyspy Moreton), Bribie Island National Park(inne języki) (1/3 wyspy Bribie), Naree Budjong Djara National Park(inne języki) (ok. 40% wyspy North Stradbroke Island), Great Sandy National Park(inne języki), Park Narodowy Lamington, Park Narodowy Border Ranges, Park Narodowy Mount Barney, Park Narodowy Mount Chinghee, Park Narodowy Main Range. Znajdują się tutaj inne tereny zielone np. mokradła Boondall Wetlands, rezerwat Karawatha Forest(inne języki), plac ANZAC Square(inne języki), klify Kangaroo Point(inne języki), ogród botaniczny w Brisbane(inne języki), park leśny Brisbane Forest Park(inne języki), Roma Street Parkland(inne języki), góra Mount Coot-tha(inne języki) wraz z ogrodem botanicznym(inne języki), rezerwatem przyrody Mount Coot-tha Forest(inne języki) i punktem widokowym Mount Coot-tha Lookout(inne języki).

Na południe od miasta położony jest teren chroniony Gondwana Rainforests of Australia, największy obszar subtropikalnych lasów deszczowych na świecie^[104], wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[105].

• 
  Ogród botaniczny w Brisbane(inne języki)
• 
  New Farm Park(inne języki)
• 
  Ogród Botaniczny w Brisbane na Mount Coot-tha(inne języki)
• 
  Roma Street Parkland(inne języki)
• 
  Rocks Riverside Park(inne języki)

• W Brisbane funkcjonuje baza australijskiej marynarki wojennej HMAS Moreton(inne języki), baza australijskiego lotnictwa RAAF Base Amberley(inne języki) oraz trzy bazy sił lądowych: Enoggera Barracks(inne języki) (siedziba 1 Dywizji Australijskiej(inne języki)), Kokoda Barracks(inne języki) i Victoria Barracks(inne języki).
• W mieście funkcjonuje polski konsulat honorowy^[106].
• Z miasta pochodzi zespół Savage Garden.

• lista najwyższych budynków w Brisbane

• Oficjalna strona miasta Brisbane